Vísir - 10.12.1980, Blaðsíða 15
14
VÍSLR
Miðvikudagur 10. desember 1980.
Miðvikudagur 10. desember 1980.
VÍSIR
Canom np ;so Canonns^iso
Fengum nokkrar vélar á ótrúlega góðu
verði.
Aðeins kr. 1.790 þús.
Enginn á markaðnum i dag getur boðið
ljósritunarvélar sem ljósrita á venjulegan
pappír á svipUðu verði.
Nú er tækifærið,
sem býðst ekki aftur
SUrifuéiin hf
Suðurlandsbraut 12
Simi 85277
M IJA
...Skki?
Tökum i umboðssölu allar gerðir aí
skíðavörum fyrir börn og fullorðna.
Seljum einnig hin heimsþekktu skíði,
DYNASTAR og ATOMIC.
Ef þú vilt kaupa eða selja, komdu þá til
okkar.
UMBOÐSSALA MEÐ
SKÍDA VÖRUR OG HUÓMFLUTNINGSTÆKI
>/ i.fii.fnn
GRENSÁSVEGI50 108 REYKJAVÍK SÍMI: 31290
Vísir heimsækir Þórshoin og
Raufarhöin og ræðir við heimamenn
um umdeiid togarakaup
Talsvert hefur verið rætt
að undanförnu um togara-
kaup Útgerða rf élags
Norður-Þingeyinga sem er
i eigu Þórshafnar- og
Raufarhafnarbúa. Með
kaupunum er hagsmunir
Þórshafnar einkum hafðir
i huga en þaðan hefur ekki
verið gerður út togari síðan
Fontur fór 1978. Var hann
seldur á uppboði, því út-
gerð hans reyndist Þórs-
hafnarbúum ofviða vegna
tíðra bilana og þar af leið-
andi mikils viðhalds-
kostnaðar. Virðist sem bú-
ið hafi verið að komast
fyrir bilanir, því síðan
hefur skipið verið gert út
frá Siglufirði með góðum
árangri.
Fyrir er Rauði-
núpur á Raufarhöfn og
verður afla togaranna
miðlað á milli staðanna.
Margir hafa orðiö til að and-
mæla þessum togarakaupum
m.a. Visir i leiðaraskrifum og rit-
stjórapistlum. Hefur verið bent á
að togaraflotinn sé þegar of stór
og þar af leiðandi bundinn við
bryggjur 5 mánuði ársins.
Gisli
Sigurgeirsson,
blaðamaöur
Visis á
Akureyri,
skrifar.
Sá timi lengist við hvern nýjan
togara sem bætist i flotann. Þá
hefur verið bent á að rekstrar-
grundvöllur fyrir skipið sé hæp-
inn. Fjárfestingin verður um 3
milljarðar kr., sem er öll i skuld.
Verði þvi tæpast séð að togarinn
geri betur en að fiska fyrir vöxt-
um og öðrum fjármagnskostnaði.
Útgerðin geti þvi komið ibúum
þessara staða i koll siðar. Einnig
hefur verið minnst á aðrar leiðir
m
„Þiö eruð nú meiri mennirnir þarna fyrir sunnan,viljið ekki leyfa okkur að fá togara”, sagði Jóhann
Guðmundsson sem var að landa og haföi fengið talsvert af ýsu.
tilað leysa vandamál i atvinnulifi
Þórshafnar, togarakaup þurfi
ekki að vera eina lausnarorðið.
Ýmsir ráðamenn á Þórshöfn og
Raufarhöfn tóku þessi skrif
óstinnt upp, töldu þau harkalega
árás á þessi byggðarlög i samtöl-
um við ritstjórnina. Ölafur
Ragnarsson ritstjóri, benti á það i
ritstjórnarpistli á laugardaginn,
að fremur sé verið að hugsa um
hag ibúanna þegar varað er við
hugsanlegum afleiðingum af
togarakaupunum.
Kristján Ragnarsson, formaður
Landssambands islenskra út-
vegsmanna tók mjög i sama
streng og Visir hafði gert varð-
andi togarakaupin og taldi að út-
gerð þessa skips gæti aldrei
gengið og ætti það eftir að valda
ibúum þessa byggðarlags ,,svo
óbærilegum skaða, að erfitt væri
að sjá hvernig þeir geta undir
risið”, eins og hann tók til orða á
LÍÚ-þinginu.
Forráðamenn togarakaupanna
fyrir norðan sögðu kaupin einu
leiöina til að tryggja frystihúsinu
nægilegt hráefni,fólkinu næga at-
vinnu og sómasamlega afkomu.
Töldu þeir samstöðu um þetta i
heimabyggð og skoruðu á Visi að
senda blaðamann á staðinn. Það
var gert og hér i opnunni og i Visi
á morgun er árangurinn af þeirri
ferð.
Fyppi lilufii
vn TREYSTUM BYGGÐIHA
I SESSI MEB SKUTTOGARANUM"
- segip ólafup Rafn Jónsson, sveitarstjóri á Þópshðfn. í samtali viö Vísi
„Með togarakaupunum viljum við tryggja atvinnu hér á staðnum, um
leið og við treystum byggðina í sessi. Þegar ákvöröun um slik atvinnu-
tæki er tekin, þarf að sjálfsögðu að taka tillit til þeirra fyrirtækja, sem
fyrireru, i þessu tilliti Fiskvinnslustöðvarinnar, sem hefur verið hálf-
nýtt vegna þess að hráefni hefur vantað”, sagði ólafur Rafn Jónsson,
sveitarstjóri á Þórshöfn, aöspurður um ástæðurnar fyrir togarakaup-
um Þórshafnarbúa, i samtali við Visi.
Það kom fram i samtalinu við
Ólaf. að fiskiskipafloti Þórs-
hafnarbúa hefur minnkaö um
71% siðan á árinu 1978. Munaði
þar mest um Font, en einnig hafa
tveir bátar helst úr lestinni. Að
visu er annar þeirra kominn i
gagnið aftur eftir endurbætur, en
ótryggt með útgerö hans, að sögn
Ólafs.
Ólafur var spurður hvort at-
hugaður hafi veriö sá möguleiki,
að stækka bátaflotann?
„Við höfum unnið að þessum
málum allt siðan Fontur fór
héðan”, svaraði Ölafur. „Þá
gerðum við okkur þaö fljótlega
ljóst, að Hraðfrystistööin gæti
ekki gengið, nema að henni yröi
tryggt meira hráefni. Viö leituð-
um leiða. Fyrst var reynt aö fá
hingað umframfisk, sem annars
hefði verið siglt með. Þá geröi
sjávarútvegsráöuneytiö samning
við útgerðarmenn Dagnýjar frá
Siglufirði um að togarinn landaöi
hér yfir erfiðasta timann aö
vetrinum. Þetta reyndist ekki
sem skyldi.
Bátakaup komu einnig til
greina. Viö athugun kom i ljós, aö
ekki var grundvöllur meöal út-
gerðarmanna hér, aö stækka við
sig, eða efna til útgerðar á félags
legum grundvelli, jafnvel þótt i
boði hafi verið lánafyrirgreiðsla i
rikari mæli en venjulegt er.
Togari varö þvi fyrir valinu, og
ef við tökum til hliðsjónar lands-
svæðið og þann fjölda fólks sem
hér hefur atvinnu af fiskvinnslu,
þá finnst mér ekki óeölilegt að
hingað komi einn togari til að
tryggja atvinnulifið”, sagði Ólai-
ur.
— Komu engar aðrar atvinnu-
greinar til greina?
„Menn hljóta alltaf aö leiða
hugann að þvi, þar sem hér er
einhæft atvinnulif. Hins vegar var
togarinn hagkvæmasta leiðin og
sú fljótvirkasta til að tryggja at-
vinnulifið, þar sem Fiskvinnslu-
stöðin er hér fyrir og hálfnýtt”,
svaraði Ólafur.
Það kom fram i samtalinu við
Ólaf, að samkvæmt reynslu
undangenginna ára, hefur at-
vinnuleysið staöiö meira og
minna yfir vetrarmánuðina, þegai
gæftir eru erfiðar og fiskur litill.
Bryjar þetta venjulega siöast i
nóvember, er verulegt i desem-
ber og janúar og nær oft út febrú-
ar lika.
ínóvember 1979 voru aömeðal-
taii 12 manns á aív’ííwuleysis-
skrá, 21 i desember, 50 i janúar og
9 i febrúar. Siðan hefur veriö full
atvinna, þar til 21. nóvember sl.
Með hliðsjón af þessu, þá var
Ólafur spurður hvort hann teldi
vinnuafl fyrir hendi til að anna
verkun á togaraaflanum, þar sem
verulegt atvinnuleysi væri ekki
nema 2 mánuði ársins?
„Rúmlega þriðjungurinn af
þeim fiski, sem Fiskvinnslustööin
hefur haft er togarafiskur, sem
við höfum fengið i aflahrotum.
Hann hefur komið sér vel, þvi
stærstur hluti hans hefur komið á
þeim timum, sem litið hefur fisk-
ast hjá bátunum. Ég er þvi ekki
hræddur um að ekki hafist undan
við að vinna aflann”.
Verður hægt aö manna togar-
ann með heimamönnum?
„Það segir sig sjálft, að við er-
um ekki tilbúnir með áhöfn á tog-
ara, þar sem héðan hefur ekki
verið gerður út togari sl. 2 ár.
Þegar hafa margir heimamenn
falast eftir plássi og ég er fullviss
um aðokkur tekst að manna skip-
ið eingöngu með heimamönnum
innan tiðar, ef skipið reynist vel”,
sagði Ólafur.
— En þetta tókst ekki með
Font?
„Nei, það er rétt, en þegar
Fontur kom hingað fyrst var um
helmingurinn af áhöfninni heima-
menn. Þeir heltust siðan úr lest-
inni, þegar halla fór undan fæti
hjá togaranum, og hann var frá
veiðum langtimum saman og afl-
inn þvi litill. Þess vegna voru tið
mannaskipti á skipinu.”
Útgerðarfélagið sem kaupir
togarann er i eigu Jökuls h.f á
Raufarhöfn, Þórshafnarhrepps,
Hraðfrystistöðvar Þórshafnar,
Kaupfélags Langnesinga og Sval-
barðshrepps. Samtals eiga Þórs-
hafnarbúar 60% i félaginu. Ólafur
var spurður hvort samstaða hafi
verið um kaupin?
,,Ég get varla imyndaö mér að
hægt hafi verið að ná betri sam-
stöðu”, svaraði Ólafur. Að visu
voru 2 stjórnarmenn af 5 i Hrað-
frystistöðinni á móti, en mér er
kunnugt um að annar þeirra var
þessu mótfallinn á þeim forsend-
um, að hlutur stöövarinnar i fél-
aginu væri of stór.”
En er rekstrargrundvöllur fyrir
skipinu?
„Það er náttúrlega staðreynd,
aö útgerð verður haldið áfram i
landinu, ekki rétt, hún veröur
ekki stöðvuð. Við gerum okkur
grein fyrir þvi að þetta verður
erfitt, sérstaklega fyrstu árin.
Það var sama sagan þegar sem
flestir togararnir voru keyptir i
byrjun siðasta áratugs. T.d. voru
erfiðleikar við rekstur Rauða-
núps frá Raufarhöfn fyrstu árin.
Nú skilar hann rekstrarafgangi.
Ég tel okkur lika standa mun bet-
ur að vigi með þetta skip, heldur
en þeir aðilar, sem nú eru að láta
smiða ný skip hérlendis.
Margumræddur togari er árs-
gamall og keyptur frá Noregi.
Taldi Ólafur kaupverðið verða
undir 3 milljörðum kr. með þeim
breytingum sem gera þyrfti á
skipinu. Taidi Ólafur það 1-1,5
milljarði undir raunvirði ný-
smiðar innanlands. Það hefur
verið bent á, að fyrirsjáanlegt sé
tap á útgerð skipsins. Ólafur var
þvi spurður hvort veriö væri að
gera Þórshafnarbúum „bjarnar-
greiða” með þessum skipakaup-
um.
,,Nei, siður en svo, eins og ég
hef fært rök að hér að framan. Ef
það verður tap á útgerðinni fyrstu
Ólafur Rafn Jónsson, s veitarstjóri á Þórs-
höfn
árin. Þvi tapi höfum við hugsað
okkur að standa undir sjálfir,
með þvi að auka hlutaféð i fyrir-
tækinu. Ég reikna með að togar-
inn skapi tekjuaukningu hjá fólk-
inu og um leið sveitarfélaginu. Ég
tel ekki ósanngjarnt að þvi verði
að einhverju leyti skilað i formi
aukins hlutafjár”, sagði Ólafur.
— Þið fáið lánafyrirgreiðslu
fyrir öllu kaupverði togarans.
Sverrir Hermannsson hefur sagt i
viðtali við Visi, að einnig liggi
fyrir umsóknir um lán til hluta-
bréfakaupa. Er það rétt?
„Það er nú ekki rétt nema að
litlum hluta”, svaraði Ólafur.
„Eini aðilinn að Útgerðarfélag-
inu, sem sótti um lán fyrir hluta-
fénu, var Þórshafnarhreppur. Sú
umsókn var send áður en ljóst var
hvernig staðið yrði að fjármögn-
un á togarakaupunum. Lánsum-
sóknin hefur ekki verið tekin fyrir
hjá byggðasjóði og ég á ekki von á.
þvi að það verði gert, þar sem
breyttar forsendur eru fyrir um-
sókninni”, sagði Ólafur.
— En er togaraflotinn ekki orð-
inn of stór?
,,Út af fyrir sig er ég þvi sam-
mála, að togaraflotinn er of stór.
Til að fyrirbyggja aö hann verði
enn stærri, þarf að koma stjórnun
á fiskvinnsluna og tryggja, að
ekki verði siglt með íiskinn til
annarra landa á meöan fisk-
vinnslufyrirtæki eru tilbúin að
vinna hann hér heima. Ég held að
LIÚ, sem hagsmunaaöili sjávar-
útv^gsins, ætti að hafa forgöngu
um að hvetja stjórnvöld til slikra
stjórnunaraðgerða”, sagði Ólafur
Rafn i lok samtalsins.
G.S./Akureyri.
Þaö Þarf
minna til
en togara
- segir Pálmi Ölafsson.
skðlasljóri á Þðrshðfn,
sem í 12 ár var oddviti
„Ég var mótfallin
því i stjórn Hraðfrysti-
stöövarinnar að fara út
i þessi togarakaup,
vildi heldur reyna að
efla bátaútgerðina”,
sagði Pálmi ólason
skólastjóri á Þórshöfn,
i samtali við Vísi.
Pálmi þekkir vel til at-
vinnuhátta staðarins.
Hann hefur lengi setið i
stjórn Hraðfrysti-
stöðvarinnar og um 12
ára skeið var Páimi
oddviti hreppsins eða
allt þar til hann flutti
lögheimili sitt yfir i
Sauðaneshrepp.
— En hvers vegna ekki tog-
ara?
„Þaðeralveg rétt, aö ákveöin
timabil er hér viöloðandi at-
vinnuleysi,mest i desember og
janúar”, sagði Pálmi. „Venju-
' -iVHMMiiíf.
... ■■
-? -íF
r
\\
i\
\f i,
J i
'*• i /
Pálmi ólafsson er skólastjóri á
Þórshöfn en var þar sveitar-
stjóri i 12 ár.
legast er þetta fyrir gæltaleysi
sem kemur illa við smábátaút-
gerð. En það er ekkert nýtt,
hefur fylgt veiðimannaþjóð-
félögum gegn um tiöina og eng-
an veginn til aö sanna, aö
staðurinn sé ekki byggilegur.
Ég veit ekki annað en Þórs-
hafnarbúar upp til hópa hafi þaö
nokkuð gott. Hins vegar er þaö
orðin lenska ráöamanna
sveitarfélaga viða um landiö að
sækja fé i opinbera sjóði meö
þeirri löngu úreltu aöíerö að
skæla við fótskör stjórnvalda.
Eru menn þá ekki vandir aö
meðulum til að fá vilja sinum
framgengt. Þetta kalla ég ekki
sjálfsbjargarviðleitni.
Mér dettur ekki i hug að bera
á móti þvi aö Hraöfrystistööin
þarf meira hráetni. En ég held
að það þurfi minna til en aíla
togara. óflug bátaútgerö heföi
dugað”, sagöi Pálmi.
Ert þú svartsýnn á aö rekstur
togarans geti gengiö?
„Ef við hugsum okkur um-
ræddan togara sem jólagjöf frá
rikisstjórninni, þá er erlitt fyrir
ráðamenn aö taka ekki á móti
henni, ég þekki ekki svo óþekka
og óartarlega þiggjendur. Hins
vegar er ég hræddur um aö gjöf-
in eigi eftir að draga dilk á eftir
sér, hún verði dýr i rekstri, jafn-
vel þó vel fiskist. Og ef vel fisk-
ast þá kæmi mér ekki á óvart,
þó kalla þurfi til stúlkur frá
fjarlægum löndum til aö bjarga
aflanum. Við vitum aö þaö er
ekkert hættulegra fyrir frysti-
hús en of mikið hráefni", sagði
Pálmi.
— En er frekar rekstrar-
grundvöllur fyrir bátaútgerð,
t.d. 150 tonna bát.
„Það er rétt útgerö slikra
báta hefur ekki gefið nógu góða
raun á seinni árum, en ég held i
flestum tilfellum að þaö stafi af
beinni samkeppni við togarana.
Ef við litum aftur á móti á báta-
útgerðina hér, þá get ég ekki
annað séð en hún gangi bæri-
lega”, svaraði Pálmi.
— Bjarni Einarsson fram-
kvæmdastjóri byggöadeildar.
Framkvæmdastofnunarinnar,
sagði i sjónvarpsviðtali, aö tog-
ari væri hagkvæmasta lausnin
fýrir ykkur?
,,Já, ég skil nú ekkert i jafn
ágætum og greindum manni og
Bjarna að láta slikt frá sér sem i
þessu sjónvarpsviðtali” sagði
Pálmi. „Hann taldi hagkvæm-
ara að láta okkur fá togara,
samanborið við aö flytja okkur i
gámum til Reykjavikur og
skaffa okkur ibúöir þar. Ég skil
þetta satt að segja ekki þar sem
ég hélt að þetta væru ekki einu
valkostirnir. Sé hins vegar svo
þá held ég væri réttast íyrir
Bjarna að láta togarann taka
gámana i Noregi þannig að það
verði a.m.k. hægt að nota hann
til að flytja okkur suður. Auð-
vitað vil ég hag Þórshafnarbúa
sem bestan en með togara-
kaupunum held ég að ekki sé
stigið skref til hagsældar. Við
þvi vil ég vara”, sagði Pálmi i
lok samtalsins.
G.S./Akureyri