Vísir - 03.01.1981, Blaðsíða 5

Laugardagur 3. janúar 1981
Ólafur Jónsson
um og persónulegum hætti.
Hreiðar Stefánsson hefur, að
minu mati, samið eftirtektar-
verða skáldsögu handa börnum
og fullorðnum með Grösin i
Glugghúsinu. Hreiðar er eins og
fleiri islenskir höfundar aö segja
ævisögu sina i formi skáldskapar
og nær skemmtilega aö sameina
ljöðrænu og raunsæi.
2.
Af þýddum bókum sæmir ekki
að gleyma að minnast á Liðsfor-
ingjanuni berst aidrei bréf eftir
Gabriel Garcia Marquez i þýð-
ingu Guðbergs Bergssonar, 1
fööurgaröi Singers sem Hjörtur
Pálsson þýddi og Það á að dansa
eftir Heinesen i þýðingu Þorgeirs
Þorgeirssonar. Engin þessara
bóka er þó stórtiðindi.
En af þvi að minnst er á
erlendar bækur get ég ekki stillt
mig um að minnast á Dagbækur
Pólverjans Gombrowicz, sem er
merkileg heimild um rithöíund i
útlegð: einmana mann og gagn-
rýninn á samtiðina. Ég tei mig
lika hafa haft gott af þvi að
glugga i Dante þótt ekki sé hann
nýr af nálinni, og meö þvi besta i
erlendri ljóðlist, sem ég las á ár-
inu eru ljóð Mario Luzis landa
Dantes. Luzi yrkir á einum stað:
Lengst úti á hafi
er fátt sem aðskilur
rökkur og dögun
ég á ekki auövelt með
að sjá muninn.
Jóhanna Kristjóns-
dóttir, Morgunblaðinu.
1.
Skemmtilegasta bókin sem ég
las á árinu var Sagan af Ara
Fróðasyni og Hugborgu konu
hans eftir Guðberg Bergsson.
önnur, sem kom mér mjög
skemmtilega á óvart hreinlega
vegna þess að ekkert hafði heyrst
frá þessum höfundi áður, var
smásagnasafn Friðu Á. Sigurðar-
dóttur, Þetta er ekkert alvarlegt.
Það eru ágætar sögur. 1 þriðja
lagi ætla ég að nefna Stjörnuglópa
eftir Jón Dan sem ég hef verið að
lesa nú siðustu daga: hún hugnast
mér ákaflega vel.
Mig langar að taka það fram að
ég á eftir að lesa ýmsar álitlegar
bækur og ég get vel upplýst að sú
sem ég hlakka mest til þess að
lesa er ljóðabók Hannesar
Péturssonar, Heimkvnni við sjó.
2.
Af erlendum bókum vil ég sér-
staklega nefna tvær bækur eftir
sænska rithöfundinn Ake Leijon-
hufvud, annars vegar Anna och
Christian og hins vegar Förför-
arens nya dagbok. The Bleeding
lieart eftir Marilyn French er
að visu ekki bókmenntalegt lista-
verk: hún höfðaði þó til min á
þeim tima þegar ég las hana.
Tvær bækur virtust mér einna
markverðastar þýddra bók-
mennta ársins, það eru Sunnefu-
málið eftir Dennis Cooper i þýð-
ingu Franziscu Gunnarsdóttur,
og Heygöu mitt hjarta við Undað
hné eftir Dee Brown i þýðingu
Jóhanna Kristjónsdóttir
Kristin Ástgeirsdóttir
Magnúsar Rafnssonar. Báðar eru
mjög þekkilegar og sérlega vel
þýddar.
Jón Viðar Jónsson, Dag-
blaðinu/Helgarpóstinum.
1.
Eg ætla að vera mjög leikhús-
legur og nefna þrjár bækur sem
snerta leikhús á Islandi. i fyrsta
lagi:
Leiknum er lokið, safn leik-
dóma Ásgeirs Hjartarsonar sem
Ölafur Jónsson hefur tekið sam-
an. Ásgeir var um langt árabil
okkar fremsti leikdómari svo það
segir sig sjálft að það er mikill
fengur að þessari bók.
Leikrit Jökuls Jakobssonar
eftir Friðu Á. Sigurðardóttur
finnst mér vera markverö við-
leitni til að fjalla um leikrit Jök-
uls á fræðilegum grundvelli og i
þriðja lagi:
Kitsafn Jóhanns Sigurjóns-
sonar kom út nú fyrir jólin. Verk
Jóhanns hafa veriö illa fáanleg i
langan tima svo það er viðburður
að safnið skuli komiö að nýju á
islenskan bókamarkað.
2.
Mér virðist þýddar bókmenntir
nú í ár hafa verið vægast sagt i
rýrara lagi og þó skömm sé frá að
segja þá hef ég ekki látið freistast
til að lesa nema eina þýdda bók:
Rancas — þorp á heljarþröm
eftir Manuel Scorza. Hins vegar
las ég á árinu bók sem bandarisk-
ur félagsfræðingur, Richard "F.
Tomasson, hefur ritað um fsland,
Iceland, The First New Society.
Burtséð frá þvi hvort maður er
alltaf sammála niðurstöðum hans
þá er það óvenjulegt að út komi
slik úttekt á fslensku þjóðlifi eftir
útlending og þetta er að mörgu
leyti merkisbók.
Að siðustu langar mig að nefna
eina klassiska skáldsögu. Ég er
nú svo mikill glöpur að það var
ekki fyrr en i sumar að ég lét
verða af þvi að lesa Idjótinn eftir
Fjodor Dostoévskij og eftir þá
reynslu vil ég eindregið hvetja
alla sem ekki hafa lesið bókina að
drifa i þvi hið fyrsta: hún er stór-
fengleg.
Jóhann Hjáimarsson
VÍSIR
Jónas Guðmundsson
Jón Þ. Þór, Timanum.
1.
Ég treysti mér varla til að gera
upp á milli bóka á þennan hátt
sem hér er lariö fram á, meöal
annars vegna þess hversu litiö ég
hef lesið af öllum þeim bókum
sem út komu á árinu, en get ég
sagt það alveg tvimælalaust að
Islenskir sjávarhættir eftir Lúö-
vik Kristjánsson er einhver
merkilegasta bók sem út hefur
komið i marga áratugi, alla vega
fræðilegs eðlis. Lúövik hefur unn-
iö fágætt alrek meö þessari bók.
Að ööru leyti á ég sem sagt
erfitt með að taka eina bók um-
fram aðra en langar þó aö nefna
Grims sögu trollaraskálds eftir
Ásgeir Jakobsson.
2.
Tvær erlendar bækur hafa hrif-
ið mig mest á árinu. Annars
vegar er það Bergenbys historie,
et'tir Norðmanninn Anders
Bjarne Fossen, en fyrsta bindi
þessa ritverks kom út snemma á
árinu 1980 þó númer tvö sé i röð-
inni. Þetta er aískaplega lróöleg
bók um sögu Björgvinjarkaup-
staðar. Hins vegar er svo Thc
First Crusade eftir Stephen
Runciman. Það er endurútgefin
og endurunnin bók, íjarskalega
falleg og prýðilega unnin, ekki
siður fróðleg en hin lyrri.
Jónas Guðmundsson,
Tímanum.
1.
Ég les orðið ekkert nema fyrir
peninga. Hvað maður rambar á
að lesa fer eftir því hverju rit-
stjórarnir henda í mann. bó get
ég nefnt þrjár islenskar bækur
sem mér þóttu merkilegar: ég tek
það fram að ég er ekki búinn að
lesa Grikklandsár Halldórs
Laxness.
Sjálfsævisaga Björns Eystcins-
sonar, sem Bjöm Þorsteinsson,
prófessor og afkomandi karlsins,
hefur séð um að gefa út. Björn
var merkismaður, hann flutti inn
á heiðar þegar aörir fdru til Ame-
riku og á einum stað i bókinni
segirhann frá þvi þegar hann var
á ferð meö smábarn I stórhríð.
Krakkinn var orðinn aðframkom-
inn en þá skar Björn meri sina,
risti hana á kviðinn og stakk
barninu I gatiö. bað lifði af. Björn
var sömuleiðis forfaöir Bjöms d
Löngumýri og annarra mikilla
stjó mm álam anna.
tslenskir sjávarhættir eftir
Lúövik Kristjánsson. Þetta er
andskoti góð bók og opnar augu
manns fyrir ýmsum gæðum sem
hafa mátti úr sjdnum. Helst finn
ég bókinni til foráttu að hann
hefði mátt byrja til sjós en að þvi
kemur vist i næstu bindum. önd-
vegisrit.
1 sjónmáli eftir Jón R. Hjálm-
arsson. Þetta er alls konar fróð-
leikur um fólk á Suðurlandi en
sjálfur er ég ættaður af Suður-
landi svo kannski er það einhver
patríótismi i' mér að nefna hana.
Þaö er merkilegt aö Skagfirðing-
urinn Jón R. Hjálmarsson skuli
skrifa svona mikið um sunnlend-
inga, hann gerir það vel.
Illugi Jökulsson
Jón Þ. Þór
2.
Fyrsta erlendra bóka ætla ég að
nefna Skipabók Fjölvaeftir Enzo
Angelucci, Attilio Cucari og Þor-
stein Thorarensen. Þetta er fjöl-
þjóðaútgáfa og Þorsteinn hefur
þýtt bókina en jafnframt skrifað
mjög góðan annál yfir islensk
skip aftast i bókina. Það fannst
mér gaman að lesa og ég komst
að þvi aö ég hafði verið á 22 is-
lenskum skipum um ævina!
Louis Romero hefur skrifað
skáldlega bók um mikinn meist-
ara þar sem er Salvador Dali.
Astæðan til þess að ég vel þá bók
er sú, að i febrúar þegar við Dali
og Valtýr Pétursson sýndum
samtimis i' Paris, þá fór ég á sýn-
ingu Dalis i Pompidou-safninu á-
samt Jóni Jakobssyni lögfræðingi
og við eyddum þar dýrlegum
eftirmiðdegi. Skömmu siðar gaf
Jón mér þessa bók og i henni er
dregin fram i dagsljósið önnur
hlið á meistaranum en venjulega
ogmeðal annarshöfö eftirhonum
ýmis speki. Eftir lesturinn hef ég
annað og meira álit á Dali en áð-
ur.
Að lokum nefni ég Ljóðaþýðing-
ar frá Norðurlöndum eftir Þórodd
Guðmundsson frá Sandi. Þessi
bók færir okkur nýja heimspeki
og nýja viömiöun: menn yrkja
öðru v isi i skógum og endalausum
grashögum en á Islandi. Af bók-
inni kynnist maöur annarri ljóð-
hugsun en maður á að venjast
hér, innan um 50 þúsund hagyrö-
inga....
Kristin Ástgeirsdóttir,
Þjóðviljanum.
I
Mér finnst það hafa einkennt
bókamarkaðinn nú i ár, að litið
hefur komiö út af skáldverkum
sem tiðindum sæta en þvi meira
af ýmiss konar fræðibókum. Þar
vil ég taka fyrst bók Lúðviks
Kristjánssonar, tslenskir sjávar-
hættir: sú bók er mikiö stórvirki
og liklega einhver almerkasta
bók sem komiö hefur út á Islandi
um langt árabil.
Konur skrifa eftir marga höf-
unda, finnst mér vera merkilegt
greinasafn en af skáldverkum
dettur mér helst i hug bók Guö-
bergs Bergssonar, Sagan af Ara
Fróðasyni og Hugborgu konu
hans. Það er ansi skemmtileg
saga og ólik fyrri bókum Guð-
bergs.
2.
Ég tel það mikil timamót aö
Kvennaklósettið eftir Marilyn
French skuli nú komin út á Is-
landi en hún er sú bók hinna svo-
kölluðu kvennabókmennta sem
mest hefur verið rætt um að
undanfömu. Það er fengur að
henniog ég held að hún geti vakiö
töluverðar umræöur um málefn-
ið, kvennabaráttuna.
Ég er mikill aðdáandi Heine-
sens, og það gleður mig alltaf aö
sjá verk hans birtast á íslensku, i
þessu tilfelli Það á að dansa. Það
er og viöburður aö hún skuli gefin
út samtímis hér og' i Danmörku.
Heygðu mitt hjarta við Undað
hnéeftirDee Brown er um mál-
efni sem ég tel aö skipti okkur
miklu máli, það er að segja saga
Heimir Pálsson
5
1
Jón V. Jónsson
Indiána i Norður-Ameriju. Meö-
ferðin á þeim er meöal mestu
glæpa mannkynssögunnar og
bókin lýsir þvi' mjög vel.
Ólafur Jónsson,
Dagblaðinu.
1.
Ég hafði ljómandi gaman af
bók Þorsteins frá Hamri, Haust i
Skirisskógi: mér er hún minnis-
stæð vegna þess hversu gálaus
hún var og óhátiöleg. Þá má
nefna Fina hverfiðeftir Þorstein
Antonsson, einmitt vegna þess
hve hún er sett og ráðdeildarleg.
Þriöju bókina hef ég ekki lesiö,
úrval Ólafs Briem úr Kvæðum
séra Matthíasar. Stórskáldin eru
gjarnan lokuð ofan i lfkkistum,
þar sem eru ritsöfnin, vonandi
veröur þessi útgáfa til þess að
opna kistuna upp á gátt og hleypa
séra Matthiasi út.
2.
Það er hverfandi litið sem ég
hef lesið af nýjum þýðingum, þó
hafði ég mikla ánægju af bók
Heinesens Það á að dansa. I stað
þýðinga gæti ég máske nefnt bók
sem er vi'st ekki splumkuný en ég
las fyrir stuttu: Shikasta eftir
Doris Lessing. Ég veit ekki hvað
á að kalla þessa bók: space-fic-
tion? Lessing er allténd einhver
allra helsti höfundur á Englandi
og þessi bók er upphafið að stór-
eflis verki, mér skilst önnur bókin
sé nú komin út. Eina bók keypti
ég mér fyrir jólin: Smiley’s
People eftir John le Carré, og
vænti mér góðs af henni, hann er
jú aö likindum langbesti njósna-
sagnahöfundur þeirra sem nú
skrifa.
Fróðleikur handa þeim
sem gaman af af tölum.
Sumar bækur voru nefndar oft-
aren aörar, Islenskir sjávarhætt-
ir eftir Lúðvik Kristjánsáon og
Heimkynni við sjó eftir Hannes
Pétursson oftast eða sex sinnum
hvor bók, vonandi gerir enginn
sér þær grillur að það séu ein-
hvers konar atkvæði. Grikklands-
árið kom þar á eftir, nefnt fjórum
sinnum og Sagan af Ara Fróöa-
syni og Haust i Skírisskógi þris-
var sinnum hvor. Sfðan Ófriöur i
aðsigi, Ljóstollur, Fina hverfiö og
Ljóð Sigfúsar Daöasonar tvisvar
hver bók, aðrar einu sinni. Tekiö
skalfram að þó hæpið sé eru talin
með þau tilvik, örfá, þegar við-
mælandi hafði ekki lesið ein-
hverja bók en kaus samt að nefna
hana sem sérstakt tilhiökkunar-
efni.
Fjórar voru' nefndar oftast
þýddra bóka, Heygöu mitt hjarta,
Það á að dansa og Liösforingjan-
um berst aldrei bréf. Siöan
Kvennaklósettið, 1 fööurgaröi og
Ljóðaþýðingar frá Norðurlönd-
um, þrisvar. Rancas-þorp á helj-
arþröm var nefnd tvisvar og
sömuleiöis The Bleeding Heart en
sú bók og Smiley’s People voru
jafnframt einu útlendu bækurnar
á frummáli sem nefndar voru oft-
ar en einu sinni.
Gunnlaugur Ástgeirsson