Morgunblaðið - 29.12.2003, Blaðsíða 8

FRÉTTIR
8 MÁNUDAGUR 29. DESEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Mörg augu farið forgörðum
Tugir slasast
á hverju ári
Áramótin fara í höndmeð tilheyrandiskothríð á nætur-
himninum. Því miður er
það fastur fylgifiskur að
sumir skoteldar ná ekki
sínum ætlaða leiðarenda
og springa í höndum eða
lenda í andliti þeirra sem
ætluðu sér að hafa
skemmtun af eldfærunum.
Morgunblaðið ræddi um
þessi mál við Guðmund
Viggósson, forstöðumann
Sjónstöðvar Íslands.
Hversu algengir eru
augnskaðar á áramótum?
„Það er alkunna að flug-
eldar, blys og önnur púð-
uráhöld geta valdið alvar-
legum augnáverkum.
Almenningur á Íslandi
notar slíkar vörur fyrst og
fremst til að fagna nýju ári,
þ.e.a.s. á gamlárskvöld, en einnig,
í mun minna mæli, á þrettándan-
um. Á hverju ári slasast tugir
manna á augum um áramótin og í
sumum tilfellum svo alvarlega að
varanleg sjónskerðing hlýst af.“
Lenda aðallega börn og ung-
lingar í augnslysum?
„Já, því miður er það svo. Sam-
kvæmt reynslunni eru það fyrst
og fremst drengir á aldrinum 10–
12 ára sem eru í hvað mestri
hættu, enda eru þeir þá nógu
kjarkmiklir til að þora að með-
höndla skotelda, blys og púður á
eigin spýtur en ekki nægilega
vitrir til að gera sér grein fyrir
þeim hættum, sem því geta
fylgt.“
Hvað getur fólk gert til að
koma í veg fyrir slysin?
„Með tiltölulega einföldum ráð-
um er í mörgum tilvikum hægt að
koma í veg fyrir augnslys af völd-
um púðuráhalda. Menn verða að
þekkja það sem þeir eru með í
höndunum og fylgja vel skrifleg-
um leiðbeiningum framleiðenda.
Þá ættu menn ávallt að nota hlífð-
argleraugu og hanska við með-
höndlun þeirra, öfugt við það sem
máltækið segir um vettlingatökin.
Aldrei er heldur um of brýnt fyrir
foreldrum að fylgjast vel með
börnum sínum, hvað þau eru að
bardúsa, og láta ekki of ung börn
meðhöndla púðurvörur. Augna-
bliks óvarkárni eða óvitaskapur
getur breytt lífi barns ævilangt.
Fækka mætti alvarlegum augná-
verkum ef farið væri eftir slíkum
einföldum ráðum. Þá hefur
fræðsla og áróður fjölmiðla og fé-
lagasamtaka eins og Blindra-
félagsins um hættur samfara
notkun skotelda á síðustu árum
örugglega gert sitt gagn.“
Hvað er það fyrsta sem ber að
gera þegar slys ber að í heima-
húsi eða úti við?
„Það er í sjálfu sér ekki svo
margt sem leikmenn geta gert við
augnslysum í heimahúsum. Hægt
er þó og nauðsynlegt að kæla
brennda húð þegar í stað með
köldum bakstri, jafnvel snjó ef
menn eru staddir utan dyra. Ef
þungt högg hefur kom-
ið á auga á að forðast
að snerta það eða
nudda til að gera ekki
illt verra. Auga getur
laskast alvarlega inn-
vortis án þess að
springa, t.d. getur orðið blæðing
inni í auganu, sem versnar við alla
áreynslu. Best er því að halda ró
sinni og leita sem fyrst læknis,
t.d. á slysadeild Landspítalans í
Fossvogi.
Sem betur fer er oftast um
minniháttar áverka að ræða, eins
og rispu á glæru augans eða púð-
urbruna á augnalokum. Slíkum
áverkum fylgja oft miklir verkir
en batahorfur eru góðar.“
Hvað er það versta sem þú hef-
ur séð?
„Ég var á vakt áramótin þegar
tívolíbomburnar komust í tísku.
Þær voru feiknaöflugar, nánast
eins og sprengjuvörpur. Þá ríkti
stríðsástand á augndeildinni og
mörg augu fóru forgörðum og
ekki bara augun því í sumum til-
vikum mölbrotnuðu höfuðbeinin
einnig. Eftir slíka nótt veltir mað-
ur því fyrir sér hvort fegurð skot-
eldanna sé ekki of dýru verði
keypt.“
Eru löglegir flugeldar í umferð
sem eru að þínu mati beinlínis
hættulegir?
„Ég tel að í langflestum tilvik-
um megi álíta löglega skotelda
örugga, en það er þó með þá eins
og byssurnar að það er notandinn
sem ekki er alltaf öruggur. Sumir
eru ekki í standi til að meðhöndla
púðuráhöld vegna ölvunar og aðr-
ir fara illa eftir leiðbeiningun um
meðferð þeirra.“
Hefur snúist til betri vegar síð-
ustu árin … og ef svo er, hverju
er það að þakka?
„Það er ljóst að áróður fjöl-
miðla, félagasamtaka og seljenda
hefur haft sitt að segja. Nú er
nánast reglan að fólk noti hlífð-
argleraugu við sprengingar. Þá
hafa framleiðendur og seljendur
vandað val á skoteldum og allt
hefur þetta leitt til fækkunar al-
varlegra augnslysa.
Nú stendur yfir há-
tíð ljóss og friðar og
framundan eru ára-
mótin með allri sinni
gleði. Ljósadýrð flug-
elda á skammdegis-
himni lætur fáa
ósnortna. En stutt getur verið
milli gleði og sorgar. Augnabliks
óvarkárni og óvitaskapur getur
breytt lífi barns ævilangt. Fylgj-
umst með hvað börn okkar aðhaf-
ast þessa dagana. Með einföldum
ráðum má koma í veg fyrir lang-
flest þessara slysa. Heillarík ára-
mót og megum við njóta fegurðar
og gleði um ókomin ár.“
Guðmundur Viggósson

Guðmundur Viggósson fædd-
ist í Reykjavík 1946. Útskrifaðist
frá læknadeild HÍ 1973 og er sér-
fræðingur í augnlækningum frá
Lundarháskóla 1980. Starfaði á
augndeildum Landakotsspítala
og Landsspítala frá 1981–87 en
tók þá við stöðu forstöðumanns
og yfirlæknis Sjónstöðvar Ís-
lands. Maki Guðmundar er Líney
Þórðardóttir hjúkrunarfræð-
ingur og eiga þau dótturina Mar-
gréti, ellefu ára. Guðmundur á
einnig Ragnar Bjart og Hrafn-
hildi Björt með fyrri maka sem
er látinn.
Fylgja vel
skriflegum
leiðbein-
ingum
Mikið brim var við suðurströndina
á jóladag. Sunnan undir Dyrhólaey
börðu öldurnar stanslaust klettana
og urðu sumar öldurnar töluvert
háar þegar þær skullu á grjótinu.
Ferðalangar sem voru að dást að
sjónum urðu oft að hlaupa svo öld-
urnar bleyttu þá ekki.
Morgunblaðið/Jónas Erlendsson
Brimið
leikur sér
við klettana
Morgunblaðið. Fagridalur
SIGURÐUR Einarsson, stjórnarfor-
maður Kaupþings Búnaðarbanka,
segir það engin áhrif hafa á starfsemi
Kaupþings í Svíþjóð, að Aftonbladet
setti bankann ásamt sex öðrum fyr-
irtækjum í fjórða sæti yfir verstu fyr-
irtæki í landinu á árinu.
Hann segir lítið tekið mark á þess-
ari útnefningu blaðsins, sérstaklega
þegar horft sé til þess, að einn harð-
asti gagnrýnandi Kaupþings í Svíþjóð
og talsmaður samtaka smærri hluta-
bréfaeigenda þar í landi, Lars Mill-
berg, sat í dómnefndinni.
Sá hafi reynt að ófrægja Kaupþing
í sænskum fjölmiðlum eftir yfirtöku á
JP Nordiska. Sagði hann að Kaup-
þingsmenn ættu að láta sænska
hlutabréfamarkaðinn vera því það
væri enginn fiskmarkaður og ráðlagði
hluthöfum að hafna yfirtökutilboði
Kaupþings. Sigurður segir hann því
hafa valdið umbjóðendum sínum stór-
kostlegu tjóni og eigi í vök að verjast.
Hann virðist eiga erfitt með að sætta
sig við velgengni Kaupþings í Svíþjóð.
Sigurður segir ekkert undarlegt
við að Kaupþing hafi keypt upp önnur
fjármálafyrirtæki í skiptum fyrir
hlutabréf í sjálfu sér eins og látið er
líta út fyrir í Aftonbladet. Slík gagn-
rýni hafi komið fram áður og eigi ekki
við nein rök að styðjast.
Endurspeglar ekki umfjöllunina
Þessi frétt Aftonbladet endur-
speglar engan veginn umfjöllun um
Kaupþing í sænskum fjölmiðlum að
sögn Sigurðar.
Fyrir rúmum mánuði hafi t.d. birst
grein þar sem greiningardeildir
banka voru flokkaðar eftir gæðum.
Kaupþing hafi verið í þriðja sæti yfir
bestu greiningarnar á smærri og
millistórum fyrirtækjum og í fimmta
sæti í greiningu á stórum fyrirtækj-
um.
Hefur engin
áhrif á Kaup-
þing í Svíþjóð
NÝ bók eftir Guðjón Bergmann,
jógakennara og rithöfund, kemur út
í dag hjá Forlaginu og nefnist „Þú
getur hætt að reykja“. Þar eru á
ferðinni ráð frá fyrrverandi reyk-
ingamanni, „ráð sem geta bjargað
lífi þínu,“ eins og segir á bókarkápu.
Samkvæmt upplýsingum frá Forlag-
inu mun þetta vera í fyrsta sinn sem
bók kemur hér á markað milli jóla og
nýárs, eftir því sem best er vitað.
Guðjón var sjálfur stórreyk-
ingamaður frá 12 ára aldri en tókst
að hætta tólf árum síðar. Eftir að-
eins sex mánuði var hann farinn að
deila aðferð sinni með öðru reyk-
ingafólki. Síðan þá, eða fyrir rúmum
sex árum, hafa á sjötta hundrað
manns komið á námskeið til Guðjóns
og hann flutt fyrirlestra í skólum, fé-
lögum og fyrirtækjum um allt land.
Hann segir þetta starf hafa styrkt
sig, aldrei hafi hann langað að
reykja aftur.
En af hverju bók? Guðjón segist
hafa einbeitt sér meira að jóga-
kennslunni síðustu ár og ekki gefist
tóm til að halda nema eitt reyklaust
námskeið á ári. Fannst honum synd
að láta allt þetta efni fara til spillis.
Því settist hann niður einn daginn og
hóf að skrifa öll þau ráð sem hann
hefur gefið fólki frá árinu 1997.
Að vera vel undirbúinn
Hver er svo galdurinn? Hvaða ráð
hefur hann handa reykingamönnum
sem vilja drepa í síðustu sígarett-
unni eða vindlinum? Lykillinn er að
vera vel undirbúinn, segir Guðjón.
Beita þurfi ákveðinni hugarleikfimi,
vera jákvæður og staðfastur. Það sé
því miður of algengt að margir fari
af stað illa eða ekkert undirbúnir.
Áramótaheitin séu oft strengd í lítilli
alvöru en með útgáfutíma bók-
arinnar nú sé ætlunin að gefa fólki
tækifæri til undirbúnings fyrir ára-
mótin.
„Illa undirbúinn maður hleypur
ekki maraþon. Aðalmálið er að
hjálpa fólki að hjálpa sér sjálft. Fólk
getur mokað skurð með lélegri
skóflu en í bókinni minni er ég að
gefa því skurðgröfu,“ segir Guðjón
með bók sína í hendi, sem er lítil,
auðveld meðferðar og ódýr.
Hann telur reykingamenn þurfa
að vinna í sínum málum og misjafnt
sé hversu skjótur árangurinn sé.
Þetta geti verið erfitt en menn verði
að leggja eitthvað á sig. „Allir sem
fylgja ráðunum í bókinni ná árangri.
Að tveimur mánuðum liðnum verða
menn „frjálsir“ til frambúðar og
þurfa aldrei að hugsa um reykingar
aftur,“ segir Guðjón Bergmann.
Bókaútgáfa milli jóla og nýárs
Reykingafólki gef-
in ráð til að hætta
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Guðjón Bergmann með eintak af
nýju bókinni sinni, Þú getur hætt að
reykja, sem kemur út í dag.