Morgunblaðið - 02.04.2004, Síða 42

MINNINGAR
42 FÖSTUDAGUR 2. APRÍL 2004 MORGUNBLAÐIÐ
E
in mesta klisja okkar
tíma er hugtakið
hnattvæðing, skil-
greint sem frjálst
flæði vöru, þjón-
ustu, vinnuafls og fjármagns um
heiminn. Við heyrum því stund-
um fleygt að á okkar hnattvæddu
tímum hafi heimurinn líkt og
skroppið saman og fjarlægðir
heimshluta á milli séu að engu
orðnar, meðal annars með til-
komu Netsins og ódýru milli-
landaflugi. Og kannski er nokkuð
til í þessu. Við getum slakað á í
heita pottinum í Vesturbæj-
arlauginni einn daginn og flat-
magað á sólarströnd á Balí ör-
skömmu
síðar. Ef við
veltum hlut-
unum hins
vegar aðeins
fyrir okkur
blasir hins
vegar sú staðreynd, að hnattvæð-
ingin er ekkert annað en lúx-
usréttur sem aðeins fáir útvaldir,
aðallega Vesturlandabúar, geta
leyft sér að smjatta á.
Sameinuðu þjóðirnar meta það
svo að á ári hverju gangi allt að 4
milljónir manna í heiminum
kaupum og sölum og hagnaður-
inn nemi allt að sjö milljörðum
bandaríkjadala. Á Íslandi hefur
þetta athæfi verið nefnt mansal,
en fórnarlamba þess bíða óblíð
örlög. Þetta fólk, sem oftast eru
konur og börn frá fátækum ríkj-
um, er hneppt í hryllilegan þræl-
dóm í kynlífsiðnaðinum, verk-
smiðjum eða á heimilum vel
stæðra Vesturlandabúa. Þræla-
hald hefur verið bannað í heim-
inum í yfir 200 ár en þrátt fyrir
það blasir við okkur sú staðreynd
að þrælasala á sér stað, nú á 21.
öldinni.
Hvað er til ráða? Á Vest-
urlöndum hafa menn vaknað til
vitundar um vandamálið og
lausnir hafa verið settar fram.
Meðal þeirra má nefna aukið
landamæraeftirlit í því skyni að
stöðva þá sem flytja hugsanleg
fórnarlömb mansals milli landa
og dóma yfir þeim sem stunda
mansal. Þá hefur verið rætt um
aukinn stuðning og hugsanlega
dvalarleyfi til handa fórn-
arlömbum mansals í því landi
sem þau gefa sig fram í. Er
markmiðið með þessu meðal ann-
ars það, að auka líkur á því að
fórnarlömb leysi frá skjóðunni og
uppræta megi þau alþjóðlegu
glæpasamtök, sem að mansali
standa. Allt saman lofsvert, en
snertir vart við rótum vandans.
Við vörum konur í Eystrasalts-
ríkjunum, þar sem lífskjör eru
bág og efnahagsástand lélegt, við
því að leggja land undir fót og
taka vafasömum atvinnutilboðum
á Vesturlöndum. Gott dæmi um
konu, eða raunar barn, í þessum
sporum, er Lilja, söguhetja
sænska leikstjórans Lukasar
Moodyssons í mynd hans Lilja að
eilífu. Lilja, umkomulaus tánings-
stúlka úr ónafngreindu fyrrum
Sovétlýðveldi, er einmitt ginnt til
Svíþjóðar með fyrirheiti um
vinnu við grænmetisrækt. Við
komuna þangað er hún hins veg-
ar svipt frelsi sínu, lokuð inni og
neydd til að stunda vændi. Átak-
anlegri örlög er vart hægt að
ímynda sér og taka ber fram að
söguþráður Moodyssons er ekki
uppspunninn, heldur byggður á
raunverulegum atburði í Svíþjóð.
Örlög Lilju hans Moodyssons
voru átakanleg. En átti hún sér
framtíð í heimalandi sínu? Nei.
Enda var það yfirlýst markmið
Moodyssons með myndinni að
sýna hvernig Vesturlandabúar
misnota, misþyrma og deyða fá-
tækt fólk. Lilja var í raun eins og
dýr í búri, dæmd til grimmilegra
örlaga, ef ekki í Svíþjóð, þá í öm-
urlega, niðurnídda hverfinu ein-
hversstaðar í fyrrum Sovétríkj-
unum, þar sem lífskjör þorra
fólks hafa hrunið frá því að
kommúnisminn leið undir lok (og
öllu frelsispostulunum stendur
hjartanlega á sama). Á tímum
kommúnismans var ferðafrelsi
Sovétmanna til annarra landa
skert af stjórnvöldum í Kreml, en
nú á dögum „frelsisins“ sjá Vest-
urlönd um að takmarka þetta
frelsi íbúanna, með því að banna
þeim að flytjast til Vesturlanda.
Bág lífsskilyrði í fátækari ríkj-
um heims valda því að þar er fjöl-
margt fólk, sem á sér svo öm-
urlega tilvist í heimalandi sínu að
það er tilbúið að taka áhættuna
sem í því felst að taka „vafasöm-
um“ atvinnutilboðum á Vest-
urlöndum og jafnvel að kaupa sér
fölsuð vegabréf í þeirri von að
verða ekki stöðvað á landamær-
um og sent aftur heim í fátækt-
ina.
Nokkur mál hafa komið upp á
Íslandi að undanförnu sem gætu
verið mansalsmál, í það minnsta
hafa menn hafa verið stöðvaðir í
Keflavík við að flytja fólk með
fölsuð persónuskilríki vestur um
haf. Nýlega las ég í Morg-
unblaðinu, að öll fórnarlömb í
málunum, hefðu verið send til
síns heima, að eigin ósk. Hverjir
skyldu valkostirnir hafa verið?
Buðu íslensk stjórnvöld fólkinu
að setjast að hér á landi? Það
þykir mér harla ólíklegt. Og hvar
skyldu þau vera núna? Ham-
ingjusöm heima í Kína að vinna í
skóverksmiðjum Nike eða X18,
eða jafnvel hneppt í kynlífs-
þrældóm í eigin landi?
Það er gott og gilt að vara fólk
í fátækum löndum við því að alls
óvíst sé að gull og grænir skógar
bíði þeirra á Vesturlöndum. Það
er ómaksins virði að reyna að
uppræta glæpahringi og refsa
þeim sem verða uppvísir að því
að kaupa og selja manneskjur.
Og það er svo sannarlega réttlæt-
anlegt að refsa þeim sem nýta
sér neyð annarra, með því að
kaupa líkama þeirra.
Það er hins vegar ljóst að svo
lengi sem vörur, þjónusta og fjár-
magn flæða frjáls um heiminn, en
fólk aðeins svo fremi sem það er
af „réttu“ þjóðerni, mun vandinn
áfram verða til staðar. Svo lengi
sem Vesturlandabúar sitja sem
fastast á flestum heimsins gæð-
um mun áfram verða til fátækt
fólk frá bágstöddum ríkjum, sem
verður fórnarlömb harðsvíraðra
glæpamanna.
Þræla-
flutningar
Bág lífsskilyrði í fátækari ríkjum heims
valda því að þar er fjölmargt fólk, sem á
sér svo ömurlega tilvist í heimalandi
sínu að það er tilbúið að taka áhættuna
sem í því felst að taka „vafasömum“ at-
vinnutilboðum á Vesturlöndum.
VIÐHORF
Eftir Elvu Björk
Sverrisdóttur
elva@mbl.is
✝ Einar Hannes-son fæddist í
Keflavík 20. ágúst
1923. Hann andaðist
á Heilbrigðisstofn-
un Suðurnesja 26.
mars síðastliðinn.
Foreldrar Einars
voru Arnbjörg Sig-
urðardóttir frá
Bergþórsbúð í
Hellnasókn á Snæ-
fellsnesi, f. 29. sept.
1887, og Hannes
Einarsson, frá Úlfs-
stöðum í Skagafirði,
f. 7. febrúar 1878.
Hannes og Arnbjörg eignuðust
13 börn. Af þeim komust til full-
orðinsára, auk Einars, Guðmund-
ur Sigurvin, f. 1906, d. 1989,
Guðrún Fanney, f. 1907, d. 2000,
Sigrún, f. 1911, d. 2001, Svava
Sigurrós, f. 1914, Ellert Þórar-
inn, f. 1917, d. 1963, Margrét, f.
1921, Lára Kristjana, f. 1926, og
Bjarnheiður, f. 1930. Sonur
Hannesar var Ingvi, f. 1912, d.
1978.
Einar kvæntist 4. desember
1956, maki Jón Pétursson, f. 18.
maí 1951. Börn þeirra eru María,
f. 1978, Pétur, f. 1981, og Heið-
rún, f. 1991. 4) Jón Benjamín, f.
19. júní 1965, maki Gerður Pét-
ursdóttir, f. 11. desember 1969.
Börn þeirra María Ben, f. 1993,
og Skapti Benjamín, f. 1995.
Einar fæddist í Keflavík og
ólst þar upp. Hann byrjaði barn-
ungur að taka til hendinni eins
og oft vildi verða í stórum syst-
kinahópi. Hann stundaði sjó-
mennsku nær óslitið frá því á
unglingsárunum og allt fram til
ársins 1989 er hann kom í land.
Lengst af var hann skipstjóri á
hinum ýmsu fiskibátum og ber
þar helst að nefna Ver KE 45,
Ólaf KE 49 og Sæborgu KE 77.
Einar hlaut heiðursmerki sjó-
mannadagsins í Keflavík árið
1992 og var gerður að heiðurs-
félaga í Skipstjóra- og stýri-
mannafélaginu Vísi 1996. Eftir
að Einar hætti til sjós starfaði
hann sem vaktmaður hjá Olíu-
stöðinni í Helguvík í nokkur ár.
Hann hafði alla tíð mikinn áhuga
á þjóðfélagsmálum og skipaði sér
snemma í sveit jafnaðarmanna,
var mikill stuðningsmaður Al-
þýðuflokksins og krati alla tíð.
Útför Einars verður gerð frá
Keflavíkurkirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 14.
1948 Maríu Jónsdótt-
ur frá Vík í Norð-
firði, f. 8. apríl 1924.
Foreldrar Maríu voru
Margrét Jóhanna
Sveinbjörnsdóttir og
Jón Benjamínsson.
Börn Einars og Mar-
íu eru: 1) Hannes, f.
20. júlí 1948, maki
Laufey Steingríms-
dóttir, f. 3. júní 1948.
Börn þeirra: a) Ína
Björk, f. 1972, maki
Kristín Þórhalla Þór-
isdóttir, dóttir Ínu er
Laufey Ebba. b) Ein-
ar, f. 1974, maki Rebekka Ólafs-
dóttir, börn þeirra eru Hannes,
Elvar Óli, Jóhann og Emma Sig-
ríður. c) Brynja Huld, f. 1978,
maki Ingiberg Þór Kristjánsson,
þeirra börn eru Kristján Þórar-
inn og Brynjar Þór. Ellert, f.
1980. 2) Sigurlaug, f. 14. október
1951, maki Bjarni Ásgeirsson, f.
3. júlí 1955. Börn þeirra, Helga
Huld, f. 1981, unnusti Bjarni Már
Hauksson, og Ásgeir, f. 1985. 3)
Margrét Lilja, f. 22. september
„Einstakur“ er orð
sem notað er þegar lýsa á
því sem engu öðru er líkt,
faðmlagi
eða sólarlagi
eða manni sem veitir ástúð
með brosi eða vinsemd.
„Einstakur“ lýsir fólki
sem stjórnast af rödd síns hjarta
og hefur í huga hjörtu annarra.
„Einstakur“ á við þá
sem eru dáðir og dýrmætir
og hverra skarð verður aldrei fyllt.
„Einstakur“ er orð sem best lýsir þér.
(Terri Fernandez.)
Þetta kvæði lýsir föður okkar afar
vel og með því viljum við kveðja og
þakka fyrir alla þá ást og umhyggju
sem hann gaf okkur.
Hannes, Sigurlaug,
Margrét Lilja og Jón Ben.
Fyrir tæpum tuttugu árum eign-
aðist ég, þá á táningsaldri, einstaka
„tilvonandi“ tengdaforeldra. Í dag
langar mig að minnast tengdaföður
míns Einars Hannessonar með
nokkrum orðum. Fyrsta minning
mín um hann er í raun einkennandi
fyrir hann alla tíð. Afi Einar liggj-
andi á gólfinu með Ásgeiri, þá sínu
yngsta barnabarni, að knúsa og
leika. Þegar ég fletti fyrir nokkrum
dögum í gegnum myndaalbúm fjöl-
skyldunnar er Einar á flestum
myndunum umkringdur barnabörn-
um sínum. Áberandi var að í fæstum
tilvikum náði ljósmyndarinn að
fanga athygli hans. Svo heillaður var
hann af ungviðinu að í stað þess að
horfa í linsu ljósmyndarans þá má
sjá hann kjá og brosa við litlu börn-
unum.
Auk þess að vera einstakur afi þá
var Einar einn hjartahlýjasti maður
sem ég hef kynnst. Hjálpsemin og
umhyggjan fyrir náunganum var
honum í blóð borin. Ég minnist þess
þegar ég var ung móðir að jafna mig
eftir fæðingu frumburðarins að
tengdapabbi kom í heimsókn sem
oftar. Fyrr en varði var hann búinn
að bretta upp ermar og tekinn til við
uppvaskið. Einnig minnist ég heim-
sókna Einars og Maju til okkar í
Danmörku, dagurinn hófst oft á
morgungöngu Einars með Skapta,
yngsta barnabarninu. Sá stutti
tæpra tveggja ára leiðir afa sinn um
hverfið, ánægjan og gleðin lýsir af
þeim langar leiðir. Áður en dvölinni
lýkur er gamli seigur búinn að ryk-
suga stofuna margoft, pússa grillið
og þvo áklæðið á borðstofustólunum.
Einari leið best þegar hann hafði
nóg fyrir stafni og með lítil börn í
kringum sig. Hann lagði ásamt Mar-
íu, eftirlifandi konu sinni, grunninn
að því sem nú í dag myndar heil-
steypta fjölskyldu sem þjappar sér
saman á sorgarstundu. Það er sárt
að sjá á eftir kraftakarlinum
óslítandi yfir móðuna miklu. En eftir
stendur arfleifð hans, fólk sem er
meðvitað og umhugað um samferða-
menn sína. Einar ólst upp í stórum
systkinahópi og mátti greina vænt-
umþykju hans í garð systkina sinna
alla tíð. Einstakt var að upplifa náið
samband hans og Möggu systur sem
þau ræktuðu allt til enda. Einar var
mikill gleðimaður og húmornum hélt
hann til æviloka. Þegar við Jón Ben.
sonur hans færðum honum nokkru
fyrir andlátið teikningu frá dóttur
okkar með orðunum „Afi, ég elska
þig“ sagði hann nokkuð sem nú situr
í minni okkar sökum þess hve sannt
og lýsandi það var fyrir hann. „Allir
elska afa og afi elskar alla.“ Megi
góður guð vera með öllum þeim sem
nú syrgja og sakna Einars sem í
mínum huga var einstakur afi og
tengdafaðir.
Gerður Pétursdóttir.
Eftir stutta en snarpa baráttu er
komið að leiðarlokum í lífi tengda-
föðurs míns. Við fyrstu kynni varð
mér ljóst að þar fór maður sem lét
sér annt jafnt um fjölskyldu sína sem
aðra, barnelskur og mikill mannvin-
ur. Hann var umhyggjusamur, ein-
staklega vinnusamur og verklaginn
maður. Enda kom það fljótlega í ljós
í okkar kynnum að oft fannst honum
að tengdasonurinn mætti gefa sér
meiri tíma í að hlúa að ýmsum verk-
legum þáttum er lúta að heimilinu.
Hann var natinn við að segja mér frá
því þegar mætti nú fara að bera á
pallinn eða þá að það vantaði peru
hér og þar. Einar var maður sem
alltaf var að, ef ekki fyrir sjálfan sig
þá var hann boðinn og búinn að
hjálpa öðrum. Það síðasta verkefni
sem hann tók að sér að gera fyrir
mig var háfur sem örugglega mun
koma sér vel við veiðimennsku fram-
tíðarinnar og mun verða sem minn-
isvarði um verklagni hans en eins og
flestir vita var Einar sjómaður í húð
og hár og það vafðist ekki fyrir hon-
um að hnýta upp netstubb fyrir mig.
Einar tengdapabbi var skipstjóri
til margra ára og mikill gæfumaður
bæði til sjós og lands, veit ég að hann
sótti sjóinn stíft hér á árum áður og
gerði miklar kröfur til sjálfs sín og
sinna manna, þoldi engan aumingja-
skap og lét menn heyra það ef þeir
stóðu sig ekki. Hann var sérlega
ósérhlífinn og stóð ávallt fremstur í
flokki á meðal sinna manna.
Einar var einstaklega góður mað-
ur, mátti ekkert aumt sjá, mikill afi í
sér og umhyggjusamur við alla sína
nánustu. Hann var alla tíð aufúsu-
gestur á mínu heimili og margar
stundir hefur fjölskyldan í Klaust-
urhvamminum átt með tengdafor-
eldrum mínum á liðnum árum. Mörg
matarboð hafa verið haldin enda var
eitt það skemmtilegasta sem tengda-
sonurinn gerði að elda fyrir tengda-
pabba því hann var matmaður mikill
og kunni svo sannarlega að njóta alls
þess sem var borið á borð fyrir hann.
Einn sið hafði hann umfram aðra en
það var að vaska upp eftir matinn.
Enda kom engum á óvart þegar
hann um aldamótin var heiðraður
sérstaklega af dætrum sínum með
hátíðarskjali „Uppvaskari aldarinn-
ar“. Þessu hafði tengdapabbi mikið
gaman af og tala myndirnar frá þess-
um áramótum sínu máli.
Ófáar ferðir áttum við með þeim
um landið okkar þar sem komið var
saman einhvers staðar í sumarbú-
stað og var þá gjarnan tekið í spil og
notið góðra stunda með ættingjum
og vinum.
Það var ósjaldan sem við Sigur-
laug þurftum að eiga tengdaforeldr-
ana að þegar við hjónin fórum í
lengri eða styttri ferðalög, þau hugs-
uðu um börnin okkar hvort sem þau
fóru til Keflavíkur eða amma og afi
komu og dvöldu heima hjá okkur.
Það var aldrei komið til baka að tóm-
um kofanum, tengdapabbi hafði
sannarlega tekið til hendinni, lag-
fært, þrifið bílinn og annað sem
þurfti að dytta að. Börnin komu heim
í hádeginu þessa daga og voru ávallt
yfir sig hrifin að fá í hádeginu gam-
aldags heimatilbúinn mat sem amma
eldaði. Þetta nána samband sem
börnin áttu við afa og ömmu í gegn-
um árin hefur að mínu mati haft
ómetanlegt gildi í uppeldi þeirra.
Það væri hægt að segja margt um
hann Einar tengdaföður minn en hér
skal látið staðar numið og komið að
því að þakka fyrir sig, þakka fyrir
allt sem hann gerði fyrir mig og mína
fjölskyldu.Þess verður ætíð minnst
með miklu þakklæti. Blessuð sé
minning hans.
Bjarni Ásgeirsson.
Nú er elskulegur afi minn dáinn. Á
svona stundu koma upp í hugann
endalaus minningabrot. Ég er elsta
barnabarn ömmu og afa og varð
þeirrar gæfu aðnjótandi að fá að
alast upp í næsta nágrenni við þau í
Keflavík. Oft og iðulega lá leiðin til
þeirra eftir skóla og svo var sérlega
eftirsóknarvert að fá að gista hjá
þeim um helgar. Alltaf var maður
velkominn til þeirra í Krossholtið og
dvaldi ég oft hjá þeim um lengri og
skemmri tíma, allt fram á fullorðins-
ár.
Afi var sérlega blíður og góður við
okkur barnabörnin. Hann var stór
og sterkur skipstjóri sem gekk í öll
verk, hvort sem það voru heimilis-
störf, barnaumönnun eða einhver
önnur hefðbundnari karlastörf. Þeg-
ar við systkinin vorum lítil ætluðum
við að verða eins og afi þegar við yrð-
um stór, með ístru og allt.
Afi var alveg sérstaklega snyrti-
legur maður og lagði mikið upp úr
því að hafa allt hreint og fínt í kring-
um sig, hvort sem það var heimilið,
bíllinn eða hann sjálfur. Við barna-
EINAR
HANNESSON