Morgunblaðið - 21.04.2004, Blaðsíða 36

MINNINGAR
36 MIÐVIKUDAGUR 21. APRÍL 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Kveðja frá Félagi
áhugamanna um sögu
læknisfræðinnar
Ólafur Bjarnason,
prófessor og yfirlæknir,
er látinn liðlega níræður að aldri.
Hann á að baki farsælan starfsferil
sem prófessor í meinafræði og rétt-
arlæknisfræði, yfirlæknir Rannsókn-
arstofu Háskólans í meinafræði og
Krabbameinsskrár Krabbameins-
félags Íslands. Hann var virtur vís-
indamaður og birti niðurstöður sínar
heima og erlendis. Hann var virkur í
félagsmálum lækna, var formaður
Læknafélags Íslands og ritstjóri
Læknablaðsins um tíma. Öll störf sín
vann hann af þekkingu, nákvæmni og
eljusemi og afköst hans voru mikil.
Auk hinna viðamiklu skyldu- og fé-
lagsstarfa sinnti Ólafur Bjarnason
sögu læknisfræðinnar. Hann tók þátt
í stofnun Félags áhugamanna um
sögu læknisfræðinnar 1964 með Jóni
Steffensen prófessor. Hann var frá
byrjun ritari félagsins og gegndi því
starfi í 27 ár. Á þeim tíma voru meg-
inverkefni félagsins söfnun lækninga-
ÓLAFUR
BJARNASON
✝ Ólafur Bjarnasonfæddist á Akra-
nesi 2. mars 1914.
Hann lést á Hjúkrun-
arheimilinu Sóltúni 2
hinn 5. apríl síðastlið-
inn og var útför hans
gerð frá Hallgríms-
kirkju 15. apríl.
muna og uppbygging
Lækningaminjasafns
að Nesi þar sem fyrsta
læknissetur og lyfjabúð
landsins var. Einn
hvati að stofnun félags-
ins var að taka þátt í út-
gáfu á riti um sögu
læknisfræðinnar á
Norðurlöndum – Nor-
disk Medicinhistorisk
Årsbok og féll það í hlut
Ólafs að rita um árabil
fréttir frá Íslandi. Þá
tók Óafur þátt í byggja
upp norrænt samstarf í
lækningasögu og sótti norræn lækna-
söguþing, m.a. í Stokkhólmi 1977 þar
sem hann flutti erindi um farsóttir á
Íslandi á 18. öld. Hann lagði hönd á
plóg er félagið hélt norrænt lækna-
söguþing í Reykjavík árið 1981. Öll
störf í þágu félagsins vann Ólafur af
trúmennsku og háttvísi sem honum
var svo eiginleg og stuðlaði að fram-
gangi mála.
Ólafur fékkst einnig við rannsóknir
í sögu læknisfræðinnar og ritaði
greinar um sögu meinafræðirann-
sókna á Íslandi frá 1760 og um holds-
veiki á Íslandi. Ólafur var kjörinn
heiðursfélagi í Félagi áhugamanna
um sögu læknisfræðinnar árið 1991.
Félag áhugamanna um sögu lækn-
isfræðinnar vill þakka Ólafi Bjarna-
syni fyrir farsæl störf í þess þágu og
sendir aðstandendum hans samúðar-
kveðjur.
Atli Þór Ólason formaður.
Þú Guðs míns lífs, ég loka augum mínum
í líknarmildum föðurörmum þínum
og hvíli sætt, þó hverfi sólin bjarta
ég halla mér að þínu föðurhjarta.
(M. Joch.)
Ég kynntist Ellu eins og hún var
jafnan kölluð, eftir að hún giftist mági
mínum Ingvari Ágústssyni. Hún tal-
aði lítið um sín uppvaxtarár, svo þau
ELÍNBORG
SIGURÐARDÓTTIR
✝ Elínborg Sigurð-ardóttir fæddist í
Reykjavík hinn 3.
ágúst 1942. Hún lést
á Landspítalanum við
Hringbraut 1. apríl
síðastliðinn. Foreldr-
ar hennar voru Sig-
urður Baldur Guð-
mundsson og Guðný
Sigfríður Jónsdóttir.
Hálfsystkini Elín-
borgar eru Símon,
Þór og Sólrún.
Elínborg giftist 3.
des. 1960 Ingvari
Ágústssyni, f. 8. febr. 1939 að Bjólu
í Rang. Foreldrar hans voru Ágúst
Kristinn Einarsson og Ingveldur
Jóna Jónsdóttir. Elínborg og Ingv-
ar bjuggu í Reykjavík fyrstu árin
en síðar fluttu þau að Hellu. Þau
slitu samvistum. Synir þeirra eru:
Sigurður og Kristinn. Barnabörnin
eru sex.
Útför Elínborgar fer fram frá
Áskirkju í dag og hefst athöfnin
klukkan 13.30.
eru mér lítt kunn.
Ella var glæsileg
kona og hafði fágaða
framkomu. Hún var
myndarleg húsmóðir,
átti fallegt heimili og
allt var snyrtilegt og vel
fyrir komið. Hún vand-
aði öll sín störf.
Eftir að Ella flutti að
Hellu söng hún í kirkju-
kór Oddakirkju. Hún
hafði mjög góða sópran-
rödd og hafði yndi af
söng. Þökkum við
gömlu kórfélagar henn-
ar samstarfið á þeim árum.
Ella var góð móðir og barnabörnin
voru henni einkar kær. Sonardóttir
hennar var fermd fyrir rúmu ári. Það
var mikill gleðidagur í fjölskyldunni.
Ella hefur átt við mikil veikindi að
stríða undanfarin ár, en hún hefur
barist eins og hetja. Dauðanum kveið
hún ekki. Þó Ella og Ingvar hafi slitið
samvistum fyrir mörgum árum, þá
hefur hann reynst henni einstaklega
vel í veikindum hennar. Fjölskyldan
hefur staðið vel saman.
Ég þakka samverustundir liðinna
ára og sendi fjölskyldunni og systk-
inum Ellu samúðarkveðjur.
Stýr mínu fari heilu heim
í höfn á friðarlandi.
Þar mig í þinni gæslu geym
ó, Guð minn allsvaldandi.
(V. Briem.)
Guðríður Bjarnadóttir.
✝ Jón Helgasonfæddist á Miðhús-
um í Gnúpverja-
hreppi 15. október
1919. Hann lést á
Dvalarheimilinu
Kumbaravogi á
Stokkseyri 13. apríl
síðastliðinn. Foreldr-
ar hans voru hjónin
Kristrún Brynjólfs-
dóttir, f. 4. febrúar
1881, d. 18. janúar
1968, og Helgi Jóns-
son bóndi á Miðhús-
um, f. 21. nóvember
1884, d. 1. október 1965. Jón var í
miðið í hópi fimm barna Miðhús-
ahjónanna, en þau voru; Brynjólf-
ur, f. 12. ágúst 1914, d. 31. ágúst
1982, Þórarinn, f. 31. mars 1918,
d. 29. desember 2002, Jón, f. 15.
október 1919, Guðjón, f. 26. júní
1922, og Ingibjörg, f. 23. maí
1925. Jón ólst upp með foreldrum
sínum og systkinum, hann tók
virkan þátt í bústörfunum heima
fyrir, gekk í Ásaskóla, eins og
önnur börn í sveitinni og síðar,
eða veturinn 1939-
1940 var hann við
nám í Haukadals-
skóla. Áður en hann
tók við búi foreldra
sinna að Miðhúsum
stundaði hann
kaupavinnu og vann
ýmis önnur störf,
meðal annars í bygg-
ingarvinnu í Reykja-
vík og við pípulagnir
ásamt Guðjóni bróð-
ur sínum. Jón gerist
bóndi á Miðhúsum
um miðjan sjötta
áratug síðustu aldar og stundaði
þar blandaðan búskap um tæp-
lega hálfrar aldar skeið.
Jón var ókvæntur, en sonur
hans er Halldór B. Jónsson, f. 6.
desember 1948, sérfræðingur hjá
Orkuveitu Reykjavíkur, búsettur í
Reykjavík. Móðir hans er Ingunn
Halldórsdóttir frá Skaftholti í
Gnúpverjahreppi. Útför Jóns
Helgasonar fer fram frá Hrepp-
hólakirkju í dag, síðasta vetrar-
dag og hefst athöfnin klukkan 14.
Í dag kveð ég kæran nágranna,
hann Jón eða réttara sagt Nonna á
Miðhúsum. Ég hef þekkt Nonna alla
mína ævi þó hún sé ekki löng, og ég á
margar góðar minningar um hann.
Þegar ég var lítil stelpa var ég
mjög dugleg að hjálpa honum með
kindurnar á vorin og fannst það allt-
af jafn gaman því lömbin voru alltaf
svo skrautleg hjá honum. Ég
hneykslaðist alltaf yfir því við pabba
að hann ætti ekki kindur sem myndu
fæða flekkótt lömb því þau væru
miklu sætari og hann hló bara að
mér og sagði að þetta væri matur en
ekki skraut. Sú minning sem er mér
sterkust er þegar ég var að hjálpa
honum eitt vorið og hann þurfti að
skreppa aðeins í búðina og sagði mér
að telja allar bækurnar sem hann
ætti og sagði að ég fengi tíu krónu
fyrir hverja bók sem ég fyndi. Ég
varð náttúrulega mjög áköf að leita
að öllum þessum bókum og fór að
leita á fullu. Þegar Nonni kom aftur
spurði hann mig hvað þær væru
margar og lét mig svo fá peninginn.
Ég var mjög stolt af dagsverkinu og
eyddi svo öllum peningunum í
nammi daginn eftir en þannig eru
bara krakkar.
Við systkinin vorum mjög dugleg
að heimsækja þá bræður, Nonna og
Tóta, þegar þeir voru á Miðhúsum
en það var alltaf ein árlega heim-
sóknin sem toppaði allar hinar. Það
var jólaheimsóknin á aðfangadag. Þá
fann mamma til einhverjar smákök-
ur og lagtertu og setti í sitthvort
boxið fyrir þá bræður og síðan fórum
við til ömmu og hún lét okkur fá flat-
kökur. Þegar við vorum komin með
þessar birgðir örkuðum við af stað
yfir öll túnin. Við byrjuð alltaf á Tóta
því við vissum að við myndum stoppa
lengur hjá Nonna því hann vildi
spjalla svo mikið. Þegar komið var til
Nonna tók hann á móti okkur og
varð alltaf jafn hissa þegar við rétt-
um honum kökurnar og bauð okkur
inn. Alltaf bauð hann manni mjólk
eða gos og eitthvað með en þó oftast
kex sem hlaut nafnið Nonnakex hjá
okkur. Svo var spjallað í dálítinn
tíma og síðan skellt sér heim í jóla-
undirbúningin.
Eitt haustið gaf hann okkur systk-
inunum eina gimbur og auðvitað var
hún flekkótt og hlaut nafnið Gjöf. Við
vorum mjög stolt af henni enda átti
hún yfirleitt flekkótt lömb. Eftir að
Nonni hætti búskap kom hann yf-
irleitt í heimsókn þegar sauðburður-
inn var hjá okkur og fannst alltaf
jafn gaman að sjá lömbin þótt þau
væru öll hvít. Sérstaklega fannst
honum gaman að sjá kindurnar sem
voru undan Gjöf því þær eignuðust
oftast þrjú lömb og jafnvel var hægt
að sjá einhvern lit í þeim. Við höfum
haldið við kindakyninu hans þó það
sé í litlum mæli.
Eftir að Nonni fór á Kumbaravog
urðu samskiptin ekki eins mikil enda
lengra að heimsækja hann. En oft
varð mér hugsað til hans þar.
Ég gæti skrifað miklu meira um
hann Nonna því margar voru sam-
verustundinar.
Hvíldu í friði.
Kristrún Oddsdóttir, Stöðulfelli.
Með örfáum orðum viljum við
minnast Jóns Helgasonar, fyrrver-
andi bónda á Miðhúsum í Gnúpverja-
hreppi, sem nú er fallinn frá.
Það er sól og sumar í minningunni
um Nonna á Miðhúsum. Fallegt bæj-
arstæðið undir formfögru fjallinu,
hlýlegt bæjarstæði, sem margir telja
eitt það fegursta á Suðurlandi.
Mannfjöldi í heyskap og bóndinn
segir okkur, kaupstaðarfólkinu, fyrir
verkum, hvert eigi að fara með hey-
vagninn og hvar eigi að stafla hey-
böggunum, sem anga svo einstak-
lega vel. Þannig var það iðulega á
árum áður, meðan Miðhúsabræður,
Jón og Þórarinn, höfðu búskap, að
við komum frá Selfossi og reyndum
að hjálpa til á annatímum. Heyskap-
urinn var alltaf skemmtilegastur og
þá þurfti að nýta hverja stund á góð-
viðrisdögum. Einnig var netaveiði-
skapurinn í Þjórsá mikilvægur, vitja
þurfti um netin reglulega og þá
brosti Jón breitt þegar komið var
heim með fimm til sex væna laxa eft-
ir nóttina. Um sauðburðinn og einnig
réttirnar var mikið umleikis, en Jóni
bónda var einstaklega umhugað um
kindurnar sínar og hann átti fallegt
fé, sem hann annaðist af alúð. Land
Miðhúsa, fjallið, áin og hólminn, og
umhverfið allt var honum hugstætt
og hann naut þess ríkulega að búa á
þessari fallegu jörð.
Hann var líka hjálpsamur og ráða-
góður, eins og þegar við fengum
landskika hjá þeim bræðrum, Þór-
arni og Jóni undir sumarbústað í
Miðhúsalandi, þá gekk hann með
okkur um jörðina og benti á fallega
staði þar sem sumarhús gæti farið
vel. Jón tók ævinlega vel á móti gest-
um sínum og notalegt var að setjast í
eldhúskrókinn hjá honum og rök-
ræða um lífsins gagn og nauðsynjar.
Oftar en ekki komu þá stjórnmálin
til tals og lá Jón ekki á skoðunum
sínum, var sannur framsóknarmaður
og hélt mjög fram þeirra málstað. Þá
var ekki síðra að setjast með honum
inn í stofu og fylgjast með fótbolta í
sjónvarpinu, en það gerðum við iðu-
lega áður en við fengum sjónvarp í
sumarbústaðinn okkar í Miðásum.
Þegar litið er yfir farinn veg er
margs að minnast og margs sem ber
að þakka, en fyrst og fremst erum
við þakklát fyrir margar og ógleym-
anlegar samverustundir sem fjöl-
skylda okkar átti með Nonna á Mið-
húsum.
Síðustu misserin dvaldi Jón á
Dvalarheimilinu Kumbaravogi á
Stokkseyri og naut þar góðrar
umönnunar frábærs starfsfólks, sem
vert er að þakka.
Við kveðjum Jón Helgason með
hlýhug og virðingu, hann hafði þægi-
lega viðveru og við geymum margar
og góðar minningar um hann. Syni
hans, systur og bróður vottum við
samúð.
Hafdís Marvinsdóttir
og Valdimar Bragason.
Kær nágranni og vinur Jón á Mið-
húsum hefur kvatt þessa jarðvist,
saddur lífdaga. Þegar horft er um
öxl og litið er yfir tíman síðustu 85 ár
er margt breytt í sögu lands og þjóð-
ar og aðdáunarvert hvað sú kynslóð
sem nú er á efri árum hefur gengið í
gegnum miklar breytingar. Tímar
sem við yngri menn fáum vart skilið
hvernig hægt var að komast af og til
dagsins í dag þar sem allt byggist á
hraða og þráðlausum samskiptum. Í
þessu umhverfi ólst Jón upp að allt
var unnið með handverkfærum og
hesti, þessir tímar voru erfiðir en
líka dýrmætur sjóður seinni tíma til
þess að bera saman tímana tvenna
og líka til þess að kunna að meta þau
þægindi sem við búum við í dag, sem
við yngra fólk teljum svo sjálfsögð.
Jón á Miðhúsum var um margt ein-
stakur maður, var fljótur að tileinka
sér tækniframfarir jafnóðum og þær
bárust til að létta störfin, hann lifði
vel á sínu búi þótt það hafi aldrei tal-
ist stórt en hann gerði sér grein fyrir
því að stærðin var ekki fyrir öllu
heldur að hver einstaklingur skilaði
því besta sem hann gat. Ein forsenda
þess var að afla nægra heyja fyrir
búpeninginn. Jón var mikill hey-
skaparmaður, veðurglöggur, útsjón-
arsamur og nákvæmur. Sjaldan
hraktist hey hjá honum en hann náði
líka að þurrka töðuna betur en flestir
aðrir. Ég man ekki eftir að hafa séð
að það hafi hitnað í heyi hjá honum.
Skepnuhirðingar fórust honum með
afbrigðum vel úr hendi, vel fóðraðar,
hreinar og sællegar skepnur sá mað-
ur alltaf hjá honum. Einstaklega var
hann natin að hjúkra þeim skepnum
sem ekki voru heilbrigðar og var
maður oft undrandi hvað hann náði
að halda lífi í lömbum á vorin sem
ekki fæddust heil og lagði hann oft
mikið á sig til að halda lífi í þeim.
Þessarar umönnunar nutu líka fleiri
tegundir en bústofninn því ég held
að öll náttúran hafi notið ríkulega
umönnunar Jóns. Sem nágranni var
Jón einstakur, hjálpsamur þegar
hann taldi sín vera þörf, athugull og
glöggur. Við sem vorum nágrannar
hans alla tíð litum á það sem forrét-
indi að hafa mátt eiga hann sem ná-
granna, við værum mun fátækari af
reynslu ef við hefðum ekki kynnst
honum. Eitt var það sem einkenndi
Jón var snyrtimennska hans, bæði í
gripahúsum og innan bæjar og hefði
maður getað haldið að hann hefði
aldrei haft annað að gera en að taka
til og pússa í kringum sig en það var
öðru nær því oft voru langir vinnu-
dagarnir hjá einhleypum bóndanum.
Einu hafði hann sérstaklega ánægju
af en það var að veiða í Þjórsá bæði í
net og á stöng. Þar kom glögg-
skyggni og útsjónarsemi hans sér vel
því það var eins og hann vissi alltaf
hvenær það þýddi að reyna að leggja
net eða kasta færi fyrir lax. Margar á
maður minningarnar um Jón á Mið-
húsum sem gott er að eiga og rifja
upp þegar maður þarf að leita í
reynslusjóð sinn því margt sagði
hann manni sem hann upplifði og tók
eftir í kringum sig sem eru algildar
staðreyndir en nútímamaðurinn tek-
ur lítt eftir. Nú hin síðari ár var
heilsu Jóns farið að hraka einkum
hreyfigeta hans því liðirnir í mjöðm-
unum og hnjánum voru að bila en
hans andlega heilsa hélt sér að
mestu. Fyrir einu og hálfu ári var
það ekki umflúið að hafa vistaskipti
og fékk hann pláss á Kumbaravogi.
Þar undi hann hag sínum vel því
hann naut góðrar umönnunar starfs-
fólksins þar, einnig sá hann út um
gluggann í herberginu sínu bæði
kindur og hross sem gladdi hann
mikið og sagði hann oft frá því.
Að lokum vil ég þakka Jóni á Mið-
húsum allt sem hann hefur frætt mig
og hjálpað mér og mínum í gegnum
árin. Aðstandendum sendi ég mínar
samúðarkveðjur.
Oddur og Hrafnhildur Stöðulfelli.
Í dag kveðjum við Jón, eða hann
Nonna í sveitinni eins og við köll-
uðum hann alltaf. Móðir okkar var
ráðskona hjá honum á Miðhúsum
með okkur lítil nokkur sumur.
Eftir það vorum við svo lánsöm að
geta fengið að vera þar í sveit á
hverju sumri í barnæskunni og fram
að unglingsárunum. Við hlökkuðum
alltaf til að komast þangað strax eftir
skólann. Þessi tími er okkur ógleym-
anlegur. Að fá að komast í sveitasæl-
una úr borgarlífinu eru forréttindi
fyrir krakka á þessum aldri. Sauð-
burðurinn, smalamennskan, mjalt-
irnar og heyskapurinn.
Það var alltaf svo gott að koma í
heimsókn.
Það var ætíð gestkvæmt á Mið-
húsum enda Nonni gestrisinn maður
og barngóður. Handlaginn var hann
og afar duglegur.
Þetta var eins og annað heimili
okkar, og litum við á Nonna eins og
okkar annan föður.
Minningin um þig, Nonni í sveit-
inni, mun ætíð lifa í huga okkar.
Nú legg ég augun aftur,
ó, Guð, þinn náðar kraftur
mín veri vörn í nótt.
Æ, virst mig að þér taka,
mér yfir láttu vaka
þinn engil, svo ég sofi rótt.
(Þýð. S. Egilsson)
Ég fel í forsjá þína,
Guð faðir, sálu mína,
því nú er komin nótt.
Um ljósið lát mig dreyma
og ljúfa engla geyma
öll börnin þín, svo blundi rótt.
(M. Joch.)
Með hlýhug segjum við takk fyrir
allt, elsku Nonni.
Arna Jóna og Guðjón Broddi.
JÓN HELGASON