Pressan - 03.05.1990, Blaðsíða 13

Fimmtudagur 3- maí 1990
13

F I L M R E V I E W
Madcap mysticism
in the land
of the midnight sun
Under the Glacier
Directed by Guony Halldordottir
Written by Gerald Wilson
Starring Sigurour Sigurjonsson,
Margret Helga Johannsdottir
and Baldvin Halldorsson
In lcelandic, with subtitles
BY JAY SCOTT
The Globe and Mail
WHEN, 20 Y.EARS ago as a
girl in her teens, Guony
Halldordottir expressed
interest in directing mov-
ies, her dad gave her a present, the
screen rights to one of his novels.
She did indeed enter the filmmak-
ing fray, but not until 1988 did she
feel equipped to push the present
into production. The result, Under
the Glacier, is that rarity in the his-
tory of world cinema, a madcap
mystical political comedy from
Iceland.
Halldordottir’s father is Nobel
laureate Halldor Laxness, a kind of
Popsicle version of Gabriel Garcia
Marquez. His gift to his daughter,
Christianity at Glacier, is said to be
the most popular book ever written
by an indigenous author. ‘‘Every
Icelander," declared an Icelandic
newspaper review in a rave as-
sessment of the movie concurrent
with its May, 1989, premiere at the
Cannes Film Festival, "feels that
he knows the characters of Lax-
ness’ Christianity at Glacier.”
Although the novel itself is full of
mysteries, there is no mystery as
to the reason for its popularity in
Iceland (or anywhere else) — it’s
sly, witty, satirical, sensual, and
yet somehow spiritual. The retitled
film adaptation is identical;
daughter has done poppa proud.
In 1968, in the richly panelled
chambers of the Bishop of Iceland,
a priestly powwow is taking place.
At first, the clerics argue acrimo-
niously over the issues of the day to
be addressed — abortion? homo-
sexuality in the priesthood? tele-
vangelism? — but then the Bishop
sweeps their pet peeves aside and
brings them up to date regarding
disturbing events in a picturesque
village at the foot of Snaefells Gla-
cier. It seems that the representa-
tive of God, one Jon Primus
(Baldvin Halldorsson), is no Ionger
performing his duties; he has re-
fused for years to draw his stipend;
and there are bizarre reports of a
corpse in the glacier. Horrified, the
holy men agree to dispatch an
envoy, Umbi (Icelandic comic
actor Sigurour Siguijonsson), with
a snoop’s tape recorder to find out
if the priest has gone pagan.
Umbi, sincere to a fault, naive to
the hilt, can’t believe what his eyes
see or his ears hear in Snaefells. He
asks an old villager if Rev. Jon
Primus discusses doctrine during
his sermons and the ancient man
replies, “Doctrines are for enter-
tainment:" The villagers love Pri-
mus, Umbi leams, because he can
fix stoves, knows how to restore
electricity, and can.shoe horses.
Umbi persevere: What about the
corpse in the glacier? What about
the rumors that Rev. Primus
married a woman who has not been
seen since the wedding? And
what’s this about a ‘‘magic” 40-
Margret Helga Johannsdottir and Sigurour Sigurjonsson in Under the Glacier: darkly comic.
pound fish? Umbi is made privy to
certain facts: The villagers believe
the corpse in the glacier to be a
witch (they like witches in these
parts), and they further believe
that the pastor’s wife may have
been transformed, either by herself
or persons unknown, into a salmon,
which may later have been hooked
and landed by a former fisherman
lover.
The old villager hastens to add
that two of the witches who’ve
helped villagers out in the past,
Ursula the English and Thorgunna
the Irish, could be the same wom-
an, who could also be Rev. Primus’
wife, the smoked salmon. Thorgun-
na, the old man continues, once
kilíed 19 men and then raised them
from the dead. When she herself
was killed, she was resurrected
and immediately baked Irish bread
for her pallbearers. Umbi looks
askance: “Do you actually believe
this? " The old man thinks for a few
minutes and shrugs. “It may have
been flatbread and not actually
Irish bread.”
The eccentric characters (weir-
dest of all is the witch, played by
Margret Helga Johannsdottir), the
Lawren Harris postcards (the pho-
tography is splendid), and the sur-
real jokes (California Dreamin’ is
performed on the soundtrack in
Icelandic), are organized around
parables that meld the political and
the mystical.* Jon Primus symbol-
izes charitable Christ-like panth-
eism — a more accurate way to put
it is that he practices true, as
opposed to bureaucratic, religion
-- while his antithesis is incamated
by his best friend, architect and
engineer Godmann Syngmann
(Helgi Sulason), who is devoted to
a death-denying materialistic
Christianity. Godmann (quite a
name) believes death renders life
meaningless and dreams only of
eternal life (California Dreamin’ is
his theme song); Jon Primus
dreams, on the other hand, of a
simple demise — “It would be nice
to die by candlelight on Christmas
Eve and meet God and Santa
Claus."
Under the Glacier is a wonderful
paradox, a darkly serious but non-
judgmentally funny morality play
performed under the midnight sun.
Kanadíska blaöið The Globe and Mail birti mynd af Margréti Helgu Jóhannsdóttur og Siguröi Sigurjónssyni með umfjölluninni
um „Kristnihaldið" í aprílmánuði síðastliðnum.
Víölesnasta blad Kanada birtir lofsamlegan dóm um íslensku myndina ,,Kristnihald undir jökli* 1
„Lúmsk, fyndin og lostafull##
Stærsta blað Kanada — og það eina
þar i landi, sem dreift er ó landsvisu —
birti ffyrir skemmstu dóm um islensku
kvikmyndina „Kristnihald undir jökli##.
Er umsögnin um myndina affar jókvæð,
þó f rammistaða einstakra leikara sé litið
tiunduð.
’ EFTIR: JÓNÍNuTÍ^felTUR
Þann 6. apríl síðastliðinn birtist
dómur um kvikmyndina Kristni-
hald undir jökli i kanadíska stór-
blaðinu The Globe and Mail.
Gagnrýnandinn kallast Jay Scott
og virðist hann (eða hún!) hafa heill-
ast af myndinni.
I upphafi umfjöllunarinnar er rak-
in sú saga að Guðný Halldórsdótt-
ir hafi fyrir um 20 árum tjáð föður
sinum að hana langaði til að læra
kvikmyndastjórn. Þá hafi faðirinn,
Nóbelskáldið Halldór Laxness,
ákveðið að hún fengi að gera mynd
eftir einni af skáldsögum hans —
þ.e.a.s. Kristnihaldi undir jökli. Síð-
an er lítillega sagt frá bókinni og
vitnað í íslenskan blaðadóm um
mvnd Guðnýjar.
Gagnrýnandinn rekur söguþráð
„Kristnihaldsins” í stórum dráttum
og nefnir helstu leikara til sögunnar.
Þegar hann lýsir áhrifum kvik-
myndarinnar segir hann svo meðal
annars: „... hún er lúmsk, fyndin,
+ráðsk og lostafull, en samt sem áður
er hún einnig trúarlegs eðlis.“
Lokaorð greinarinnar eru þessi:
„Kristnihald undir jökli er dá-
samlega þversagnakennd mynd.
Háaivarleg, án þess þó að kveða
upp einhvern dóm. Fyndið „siðferð-
isverk" (morality play), leikið í skini
miðnætursólarinnar.“ („Morality
play“ er heiti á ákveðinni tegund
leikrita frá 15. og 16. öld. Þau voru
kristilega uppfræðandi og flutt í
bundnu máli, en leikendurnir voru
holdgervingar ýmissa dyggða og
lasta. Tilgangur þessara verka var
að segja fólki hvernig það ætti að
haga lífi sínu þannig að það væri
Guði þóknanlegt.)
Ekjci er getið unuþað í kvik-
myndagagnrýninni hvar hægt er að
sjá myndina í Kanada, en hún mun
hafa verið sýnd á kvikmyndahátíð í
Tórontó í vetur. Síðar á árinu verð-
ur hún tekin til sýningar vítt og
breitt um iandið og hafa Kanada-
menn einnig tryggt sér rétt til að
sýna myndina í sjónvarpi og gefa
hana út á myndböndum.
Frá Einuri Guöjónssyni London:
Íslenskur flautuleikari
haslar sér völl
I síðustu viku var flutt í Queen El-
izabeth Hall í menningarmiðstöð-
inni á suðurbakkanum í London
tónlistardagskrá sem bar yfirskrift-
ina „Ungir norrænir einleikarar"
Aðeins einn íslenskur einleikari var
meðal flytjendanna, Áshildur Har-
aldsdóttir flautuleikari, og hitti
PRESSAN hana að máli að tónleik-
unum loknum.
Áshildur er búsett í París, en þang-
að flutti hún síðastliðið haust. Hún
lauk námi frá Juilliard School of
Music í New York árið 1988 og segir
að þar hafi hún meðal annars lært
margt um tónlistarheiminn: „Ég
lærði að vera raunsæ og búast ekki
við of miklu," segir hún.
Hún byrjaði í flautunámi sjö ára
og lærði hjá Frey Sigurjónssyni,
Bernharði Wilkinssyni og á
sumrin og í fríum var hún í tímum
hjá Manuelu Wiesler: „Það er
mikil heppni að fá svona góða, en
ólíka kennara, því ef maður hefur
ekki góðan grunn er erfitt að ná sér
á strik."
Áshildur lauk prófi frá Tónlistar-
skólanum í Reykjavík þegar hún var
17 ára og hélt að því loknu til fram-
haldsnáms í Boston þar sem hún
dvaldi í þrjú ár: „Þegar ég byrjaði
þar í náminu var ég sennilega léleg-
asti flautuleikarinn í skólanum! Þar
var atvinnumennskan allsráðandi,
en mér fór mikið fram á fyrsta árinu
og lærði margt af skólasystkinum
mínum." Hún lærði hjá þremur
kennurum við skólann í Boston og
segist telja að það hafi verið til góðs:
„Þá verður maður aldrei eins og lítil
útgáfa af kennaranum."
Ashildur sækir tíma í flautuleik
hjá Alain Marion flautuleikara í Par-
ís og hún er jafnframt að hasla sér
völl sem einleikari. Snemma á þessu
ári lék hún með Sinfóníuhljómsveit-
inni í Bajo í Mexíkó og í mars hélt
hún tónleika í Svíþjóð. Auk tónleik-
anna í London lék hún á tónlistarhá-
tíðinni í Amersham á Bretlandi:
„Núna er tíminn til að hasla sér völl.
Það þýðir ekki að bíða þar til ég
verð 45 ára,“ segir hún, enda er hún
komin með umboðsmann á Eng-
landi og er töluvert bókuð á næsta
ári: „Það er eiginlega það versta við
þetta, það er alltaf hugsað svo langt
fram í tímann. Ég mun leika með
Sinfóníuhljómsveit íslands í mars
1991; flautukonsert eftir Mozart í G-
dúr. Mig langar líka til að spila
kammermúsík. En maöur verður
bara að vera þolinmóður og ákveð-
inn, það gerist ekkert strax í dag.“
Athugasemd
HRÆÐSLA
EÐA
FRÆÐSLA?
Forsídumynd PRESSUNNAR í sl.
viku, svo og risafyrirsögn á inn-
sídu bladsins (DAUDAGILDRUR),
gefa tilefni til eftirfarandi skýringa.
Þœr eiga ekki síst erindi til fólks á
Reykjavíkursvæðinu, enda yfir-
skrift greinarinnar og tónn hennar
allur þannig, ad hún felur í sér
addróttanir í garð borgarinnar og
Rafmagnsveitu Reykjavíkur.
Addragandinn er þessi:
Rafmagnseftirlit ríkisins (RER)
gerir frϚslumynd um rafmagns-
öryggi og fœr Rafmagnsveitu
Reykjavíkur (RR) til aðstoðar, fyrst
og fremst vegna þœginda við
myndatöku.
Óánœgður rafverktaki utan
Reykjavíkursvœöisins telur sig ekki
fá nœgilegar skýringar hjá RER á
því, hvers vegna RR aðstoði RER
viö gerö myndarinnar. PRESSAN á
þá aö leysa máliö. Á máli blaösins
heitir þaö: ,,iðnaöarmenn, sem
blaöiö haföi samband viö ..."
o.s.frv.
Samstarf rafveitna landsins viö
starfsmenn RER hefur veriö meö
ágœtum. Stofnunin hefur staöiö
aö ágœtu frœösluefni, einkum á
síöari árum. En meö tilvísun til
PRESSU-greinarinnar er rétt aö
skoöa fullyrötngar ónafngreindra
„iönaöarmanna“ svo og raf-
magnseftirlitsstjóra ríkisins, Bergs
Jónssonar (BJ) — en þáttur hans í
málinu er sannast sagna alvarleg-
ur.
1. fullyrðing: BJ gefur í skyn,
aö „ástand“ raflagna í „eldri
hluta Reykjavíkur" sé ,,afleitt“
„lönaöarmenrí' telja eftirlit meö
gömlum íbúöarhúsum í Reykjavík
nánast ekkert. „Dauðaslys hafa
hlotist af völdum bilaðra lagna
/ heimahúsum".
Hið rétta: BJ (RER) hefur alls
ekki kannaö raunverulegt ástand.
Svonefnd gamalskoöun segir ekk-
ert um heildarástand raflagna.
Dauðaslys hafa ekki orðið á
Reykjavíkursvæðinu (og aö því
er best er vitaö heldur ekki annars
staöar á landinu) af þessum sök-
um.
Vitnaö er í þrjú dauöaslys af
völdum lágspennu á sl. 10 árum
(1979—88). Tvö þeirra voru reynd-
ar háspennuslys úti á landi Eitt
varö á svœöi RR (Seltjarnarnesi)
af völdum loftnets, sem barn setti
í samband viö raflögn. Ekkert
var athugavert við raflögn
hússins, en loftnetiö var ólöglegt.
2. fullyrðing: BJ nefnir biluö
raftœki í eldhúsi meö ójaröbund-
inni raflögn og án svonefnds leka-
straumsrofa. ,, Vitað er til þess,"
segir í blaöinu „að kona hafi lát-
ist af raflosti í slíku eldhúsi".
Hið rétta: Af því aö allur tónn
greinarinnar beinist aö RR, skal
upplýst, aö ekkert slíkt dauða-
slys hefur orðið á svæði RR.
(Raunar kannast starfsmenn RER
ekki viö neitt slíkt slys á landinu.)
frh. á næstu síðu