Pressan - 24.10.1991, Blaðsíða 27

FIMMTUDAGUR PRESSAN 24. OKTÓBER 1991
Einn og hálfur
milQarður
varð að
Það er ekki sami léttleikinn yfir þessum sjómönnum og trillu-
körlunum. Trollið er þyngra og erfiðara í meðförum en handfœr-
in. Þegar erlendir togarar voru að fiska á íslandsmiðum voru þeir
kallaðir „ryksugur". Nú eru islenskar „ryksugur" að sjúga til sin
hverja trilluna af annarri.
„Þetta getur orðið svona
fram á næsta vor, en þá getur
farið að draga úr þessu aftur."
En hvernig tilfinning er það
fyrir skipasmið að sjá nýleg-
an bát sem hann hefur smíð-
að verða nánast verðlausan,
langt um aldur fram?
„Þeir verða ekki að engu.
Þeir bátar sem ég hef smíðað,
Sómabátarnir, eru mikið seld-
ir til sportmanna eftir að búið
er að taka af þeim aflaheim-
ildina. Ágætisbátar fara
þannig á eina til tvær milljón-
ir króna."
LEIGJA FREKAR
EN GERA ÚT
„Þeir sjá hag sínum betur
borgið með því að leigja kvót-
ann en gera út,“ sagði Örn
Púlsson, framkvæmdastjóri
Landssambands smábátaeig-
enda.
Talsvert er um að smábáta-
eigendur sem hafa ekki ann-
an kost en selja fisk á lands-
sambandsverði leigi kvótann
í stað þess að gera út. Fyrir
leiguna fá þeir um 45 krónur
fyrir hvert kíló. Ef þeir veiða
fiskinn og selja hann fá þeir
kannski 65 til 70 krónur íyrir
hvert kíló. Margir þeirra velja
þann kost að leigja kvótann.
Til að viðhalda kvótanum
verða þeir, samkvæmt reglu-
gerðinni, að fiska 25 prósent
af kvótanum á tveggja ára
fresti.
„Þetta gera menn í nauð-
vörn. Þegar kvótinn komst á
var skerðingin það mikil að
menn sáu ekki fram á að geta
gert út. Það er þess vegna
sem þeir hafa selt kvótann,"
sagði Örn Pálsson.
FJÁRMAGNAÐ
AF FJÁRMÁLA-
RÁÐUNEYTINU
Þegar stóru útgerðarfyrir-
tækin kaupa smábáta koma
kaupin oft á tíðum í veg fyrir
skattgreiðslur, að minnsta
kosti að hluta. Kvótakaupin
eru færð sem kostnaður í
bókhald fyrirtækjanna og því
er kostnaður vegna kaup-
anna dreginn frá áður en til
skattlagningar kemur.
Þar sem hægt er að draga
kaupverðið frá með þessum
hætti má segja að í stað þess
að greiða skatta greiði fyrir-
tækin kvótakaupin.
Sigurjón Magnús Egiisson
KRISTJÁN
Jóhannssun stórsöngvari er
í fýlu út í blað allra lands-
manna, Morgunblaðið. Eins
og allt hjá Kristjáni er fýlan
stór og mikil. Ritstjórar
Morgunblaðsins, þeir
Slyrmir Gurmarsson og
Mallhías Johannessen.
treysta sér ekki til að hafa
Kristján i fýlu og birta
skammarræðu hans á leið-
araopnu athugasemdalaust.
En Kristján er ekki sá fyrsti
sem hefur farið í fýlu við
Morgunblaðið. Gunnur
Thoroddsen var oft í fýlu út
í blaðið, sem studdi Geir
Hullifrimsson i baráttu
þeirra. Sömuleiðis var ann-
ar utangáttamaður í Sjálf-
stæðisflokknum. Alberl
Guðmundsson, oft í fýlu út
i blaðið.
Halldór Kiljan Luxness fór
að minnsta kosti tvisvar i
fýlu við blaðið en fékk þó
áfram birtar greinar þar.
Það átti ekki við um þá El-
ias Daviösson og Pélur
Guðjónsson. sem fengu
ekki greinar sínar birtar.
I’étur var baráttumaður
harðrar stefnu í landhelgis-
málinu og vildi fá að kaupa
greinar sínar inn sem aug-
lýsingu þegar þeim hafði
verið hafnað sem aðsendu
efni. Elías er baráttumaður
í vináltufélaginu Ísland-Pal-
estína og var gerður útlæg-
ur á Morgunblaðinu, aðal-
lega af því þeir urðu leiðir
á honum. Mogginn og
Þorsleinn ftílsson hafa ekki
alltaf verið í vináttufélagi
og er skemmst að minnast
þess þegar Þorsteinn sagði
i DV að Styrmir væri eng-
inn valdamaður í Sjálfstæð-
isflokknum. Þorsteinn er
auðvitað Vísismaður. Nú.
þá hefur Hunnes Hólm-
steinn Gissurarson verið í
sjálfskipaðri fýlu við Mogg-
ann .
Krisljún Kaifnarsson og aðr-
ir útgerðarjöfrar eru í
kvótafýlu út í blaðið en það
var enginn kvóti á fýlu
leikhúsfólks við
Súsönnu Svavursdóttur.
leikhúsgagnrýnanda Mogg-
ans, en hún. ásamt Siif-
mundi O. Sleinarssyni. sem
móðgaði alla knatispyrnu-
menn nema Frammara.
hefur verið duglegusl
blaðamanna við að búa til
fýlupoka.
engu með
kvótanum
útgeróarfyrirtækin verið
mest áberandi í kvótakaup-
um. Það eru Skagstrending-
ur, Samherji, Útgerðarfélag
Akureyringa, Grandi og
stærstu útgerðirnar. á Vest-
fjörðum, til dæmis Hrönn,
sem gerir út Guðbjörgina.
FÁ ALDREI
AFTUR KVÓTA
„Eigendur þessara báta fá
ekki aftur kvóta. Þeir geta
keypt hann en hafa enga
möguleika til að fá aftur út-
hlutun, hvorki aflakvóta né
krókaleyfi," sagði Kristján
Skarphéöinsson i sjávarút-
vegsráðuneytinu.
En hvenær hófust þessi
miklu viðskipti?
„Haustið ’89 og veturinn
'89—90 var mikið keypt af
þessum bátum. Það jókst eftir
að lögin voru samþykkt á Al-
þingi vorið 1990. Það var
ekki hægt að færa kvótann
fyrr en eftir síðustu áramót.
Þótt tilfærslurnar hafi verið á
þessu ári getur verið að við-
skiptin hafi átt sér stað fyrr.”
Vita menn hvaða verðmæti
hafa farið í súginn með
þessu?
„Það eru engin verðmæti í
þessum bátum þar sem ekki
er hægt að nota þá. Ég veit
ekki hvað þetta er mikið.
Þetta eru þó í raun heilmikil
verðmæti. Það er hugsanlega
hægt að nota eitthvað úr
þessum bátum, svo sem veið-
arfæri, tæki og fleira. Ég
treysti mér ekki til að slá á
hvað þetta er verðmætt.”
Kristján sagði að aðeins
væri um þá báta að ræða sem
væru komnir með aflaheim-
ild sína á núll. Inn í þetta vant-
aði allar tölur þar sem hluti
aflaheimilda hefði verið seld-
ur og þar með búið að skerða
verðmæti bátanna.
ENN ERU TIL
BJARTSÝNISMENN
„Það eru til bjartsýnis-
menn á íslandi ennþá. Það
hefði ekki mikið dregið úr
enn. Menn sjá smugu á að
komast inn í krókaleyfið,"
sagði Gudmundur Lárusson
hjá Bátasmiðju Guðmundar.
Hann sagðist hafa óttast að
mikið drægi úr smíði smá-
báta vegna kvótans, en enn
sem komið er hefði ekki orð-
ið verulegur samdráttur.
fíúiö er ad selja alla afla-
heimild um 300 smábáta,
sem med því hafa ordid nán-
asl verdlausir. Þá hefur verid
seldur hluti af aflaheimildum
margra báta og eins er tals-
verl um ad kvóti þeirra sé
leigdur, til eins árs í senn. Þeir
sem PRESSAN hefur rœtt vid
segja ótráleg verömceti hafa
glatast med þessum vidskipl-
um.
En hvað verður um þá báta
sem búið er að selja frá allan
kvóta? Jú, þeir eru verðlausir
nema eigendum þeirra takist
að kaupa á þá nýjan kvóta.
Þeir smábátaeigendur sem
völdu sér krókaleyfi geta ekki
selt veiðiheimildir. En ef þeir
ætla að endurnýja bátinn
sinn geta þeir ekki keypt ein-
hvern þeirra báta sem orðnir
eru verðlausir. Nei. Þeir
verða að láta smíða fyrir sig
báta sinna. Þá er einnig eitt-
hvað um að fjármögnunar-
fyrirtæki hafi þurft að leysa til
sín báta sem þau hafa síðan
selt stóru útgerðarfyrirtækj-
unum.
SKAGSTRENDINGUR
HEFUR KEYPT
TUGI SMÁBÁTA
„í flestum tilfellum hefur
þetta verið þannig að seljend-
urnir hafa haldið bátunum.
Þeir nota þá sem skemmti-
báta eða eitthvað álíka. Það
er mest um þannig viðskipti,”
sagði Áki Arngrímsson hjá
Skagstrendingi á Skaga-
strönd, en það fyrirtæki er
það stórtækasta í kvótakaup-
um. Þrátt fyrir að Skagstrend-
ingur hafi keypt fjölda smá-
báta eru aðeins tveir smábát-
ar í eigu fyrirtækisins.
En hvað hefur Skagstrend-
Trillukarl að vinna um borð í báti sinum. Lengi hefur hvilt mikil
rómantík yfir starfi triliukarla. Nú virðist sem þeim fari fækk-
andi, eftir þá miklu fjölgun sem varð á siðustu árum. Margir
þeirra sjá hag sínum betur borgið með því að selja kvótann eða
leigja hann. Tugir ef ekki hundruð smábáta liggja verðlausir í
höfnum um allt land.
nýjan. Og það á sama tíma og
kvótalausir og þá um leið
verðlausir eða verðlitlir bátar
liggja um allt land.
Þegar kvóti var á öllum
fiskibátum stærri en tíu tonna
fjölgaði minni bátum veru-
lega. Síðar var einnig settur
kvóti á minni báta. Það eru
bátar í þeim stærðarflokki
sem nú skipta um eigendur i
miklum mæli.
Þegar fjölgunin var hvað
mest gerðust margir, sem
aldrei höfðu komið nálægt
sjómennsku, hvað þá útgerð,
útgerðarmenn. Það eru ekki
síst þessir óvönu menn sem
hafa nú selt veiðiheimildir
ingur keypt marga smábáta?
„Ég vil ekkert segja um
það. En þeir skipta tugum.”
Er ekki oft um góða og ný-
lega báta að ræða?
„Jú, jú. Þessir bátar eru
bara verðlausir þegar búið er
að kaupa af þeim aflaheimild-
ina. Mikið af þessum bátum
sem við höfum keypt er frá
árinu 1987. Við borgum 160
krónur fyrir kílóið ef 80 til 90
prósent af kvótanum eru
þorskur. Það var meiri sam-
keppni á þessum markaði, en
það hefur dregið úr henni að
undanförnu."
í samtalinu við Áka kom
fram að til þessa hafa sömu