Pressan - 14.11.1991, Blaðsíða 34

34
FIMMTUDAGUR PRESSAN 14. NÓVEMBER 1991
KARL SEM BÍÐUR
EFTIR ÞVÍ AÐ
VERÐA KONA
„í dag lifi ég
raunverulega hvorki
sem karl né kona"
„Þessar tilfinningar eru
samofnar fyrstu bernsku-
minningum mínurn," sagði ís-
lenskur karlmaður í viðtali
við PRESSUNA. Hann berst
fyrir því að fá að gangast und-
ir kynskiptaaðgerð. Þessi
maður var áður kvæntur og
er faðir tveggja barna. Þann-
ig lýsa einstaklingar líðan
sinni sem frá upphafi hafa lið-
ið fyrir þann líkama sem þeir
fæddust í og þrá það eitt að
láta breyta sér í einstakling af
gagnstæðu kyni. Það hefur
lengi verið mögulegt að fram-
kvæma slíkar aðgerðir og eft-
ir því sem læknavísindunum
fleygir fram verða þær full-
komnari.
Lýtalækningar þykja ekki
lengur í frásögur færandi.
Með aðstoð þeirra er bæði
hægt að fjarlægja augljós lýti
sem einstaklingurinn líður
fyrir í samfélagi við annað
fólk og teygja, toga eða
minnka líkamsmál eftir því
sem duttlungar tískunnar
kveða á um.
Það þykir ekki lengur neitt
tiltökumál að gangast undir
aðgerð til að verða meira
kynferðislega aðlaðandi og
það er að sjálfsögðu tíðarand-
inn sem ákveður hvað telst
aðlaðandi. Þó að lýtalækn-
ingar séu misnotaðar eins og
áður er sagt er meirihluti
slíkra aðgerða vel réttlætan-
legur í Ijósi félagslegra og sál-
rænna þátta. Eins og kyn-
skiptingar lýsa líðan sinni er
ekki fráleitt að skoða slíkar
aðgerðir sem lýtálækningar;
í stað þess að sveigja sjálfs-
mynd einstaklingsins að lík-
amanum er honum einfald-
lega breytt, en þó er Ijóst að
meira liggur að baki, eitthvað
eðlislægt sem er fyrir utan
skilning sálar- og geðlæknis-
fræðinnar.
HANN BÍÐUR EFTIR
AÐ VERÐA KONA
Maðurinn sem vitnað er til
hér að ofan eygir von um að
gangast undir kynskiptaað-
gerð í náinni framtíð. Þrátt
fyrir að hann sé kominn á
miðjan aldur er hann staðráð-
inn í að gefast ekki upp og að
baki ákvörðun hans liggja
margar ástæður, sem hann
féllst á að rekja fyrir lesend-
um PRESSUNNAR:
„Kynskiptingurinn sækist
eftir samræmingu sálar og
líkama," sagði hann. „Hann
upplifir sig tilfinningalega
sem annað kyn en líkaminn
segir til um og það eru yfir-
leitt ekki kynferðislegar þarf-
ir sem ráða ferðinni. Eini
möguleikinn sem kynskipt-
ingurinn eygir í von um að
jafnvægi náist er þvi skurðað-
gerð. Jafnvel sú aðgerð er
vart nægjanleg því að breytt-
ur líkami, til dæmis í mínu til-
felli, verður aldrei annað en
eftirlíking af likama konunn-
ar. Breytingin er þó nauðsyn-
leg ef ég á að öðlast einhverja
sálarrró."
VARÐ KARLREMBA
„Það er örugglega auð-
veldara að alast upp sem slík-
ur einstaklingur í dag en það
var í mínu tilfelli. Þá var þetta
það versta sem gat komið fyr-
ir, verra en farsóttir og dauði.
í uppvextinum var því ekki
um annað að ræða en duga
eða drepast. Á kynþroska-
aldrinum fór ég að berjast
gegn þessum tilfinningum og
gekk út á ystu brún karlremb-
unnar, til dæmis í vinnu og
daglegri umgengni, og hataði
sjálfan mig fyrir vikið.
Ég þvingaði sjálfan mig til
að líta eingöngu á konur sem
kynverur en ekki sem mann-
eskjur."
KVÆNTIST EN
ÞÖRFIN VAR SÖM
„Ég kvæntist, sannfærður
um að hjónabandið væri
lausn allra vandamála, og
það minnkaði að vissu leyti
mótsagnirnar í sjálfum mér
sökum bættrar umgengni við
konur. En þörfin var áfram
söm við sig undir yfirborðinu
og kom seinna upp sterkari
en nokkru sinni fyrr og
hjónabandið leystist upp.
Ég leitaði mér aðstoðar hjá
geðlækni sem fylltist eld-
móði í tilburðum sínum til að
lækna mig af sjálfum mér, ef
svo má að orði komast. En þá
sagði sálin; nei. Engin önnur
aðstoð stóð mér til boða og
flaskan varð eina athvarf
mitt. Það var síðan haustið
1987 að ég komst í kynni við
þá nýútskrifaðan kvensál-
fræðing og hún fékk áhuga á
málinu og ráðgaðist við sér-
fræðinga í Bandaríkjunum og
niðurstöðurnar urðu þær að
ég fékk staðfestingu á eðli
mínu. Eftir talsverðar rann-
sóknir hóf ég hormónameð-
ferð og flutti utan, þar sem ég
bý í dag."
LÍKAMLEGAR ÞARFIR
KARLMANNS
„Stjórnvöld hérlendis
reyndust þegar til kom ekki
tilbúin að taka á móti útlend-
ingi í kynskiptaaðgerð og hef
ég síðan átt i baráttu við kerf-
ið hérna úti, en von er til að
úr rætist á næstu mánuðum.
Um það bil ári eftir að ég kom
hingað út þraut hormónalyf-
in og ég hef ekki ennþá getað
bætt úr því. Lyfin höfðu góð
áhrif á mig meðan þau entust
og ég komst í betra jafnvægi
og gat farið að líta tilveruna
jákvæðari augum. Ég hafði
fyrir lyfjagjöfina þurft að
svala líkamlegum þörfum
karlmanns, verandi sálarlega
kona, og það olli truflunum á
geði. Með lyfjunum gat ég til-
einkað mér betri og kven-
legri siði.“
HVORKI KARL NÉ KONA
„Þegar lyfjunum sleppti
komu sum af gömlu einkenn-
unum aftur og í dag lifi ég
raunverulega hvorki sem karl
né kona. Ég á mér þó mark-
mið sem ég stefni ótrauður
að. Hvað tekur við þegar því
er náð og hvernig samskipt-
um mínum við annað fólk
verður háttað get ég ekki
sagt til um. En fyrst og fremst
vil ég samræma líkama minn
eðli minu og daglegum at-
höfnum og hvernig hitt tekst
til er undir sjálfum mér kom-
ið.
Ég veit ekki hvort ég sný
aftur heim eftir aðgerðina al-
kominn eða sem gestur. Það
hefur bæði kosti og galla í för
með sér að búa við þessar að-
stæður í fjölmenni. Það veitir
visst athafnafrelsi, það er
ekkert tiltökumál þó að ég
labbi inn í verslun og kaupi
nælonsokkabuxur. A hinn
bóginn er það erfiðleikum
bundið að byrja nýtt líf í öðru
landi og tilheyra hvorugu
kyninu. Ég sakna líka vina að
heiman sem höfðu skilning
og þekkingu á vandamálum
mínum," sagði þessi maður
að lokum.
Frægasti kynskiptingur á Norðurlöndum er án efa Christine
Jörgensen en hún var ein af fyrstu manneskjunum til að gang-
ast undir slíka aðgerð. Christine, sem hét reyndar Georg fyrir að-
gerðina, varð heimsfræg og er nú búsett i Bandaríkjunum. Gerð
var kvikmynd um hana árið 1970 og nefndist hún The Christine
Jörgensen Story.