Pressan - 11.06.1992, Blaðsíða 26

26
FIMMTUDAGUR PRESSAN ll.JÚNÍ 1992
Upplýsingar um
persónuharmleiki Díönu
valda írafári á Bretlandi
Kona á sífelldum barmi taugaáfalls?
Fréttir af konunglegum harm-
leik, þar sem söguþráðurinn er
óhamingjusamt hjónaband Dí-
önu og Karls, hafa fyllt alla fjöl-
miðla á Bretlandi síðastliðna
viku. Astæðan er væntanleg út-
koma bókanna Diana: A Princ-
ess And Her Troubled Marriage
eftir Bandaríkjamanninn Nichol-
as Davies og Diana - Her True
Story eftir Bretann Andrew Mor-
ten.
Kaflar úr bandarísku bókinni
birtust síðastliðinn föstudaginn í
Daily Mail, sem tryggði sér birt-
ingarréttinn að henni. Það er hins
vegar breska bókin sem vekur
mesta athygli hér á landi, en kafl-
ar úr henni hafa birst í The
Sutiday Times, sem er sagt hafa
keypt birtingarréttinn fyrir
250.000 pund (jafnvirði um 25
milljóna íslenskra króna).
Það sem valdið hefur mestu
fjaðrafoki er að Díana er sögð
vera með í ráðum. Margar
myndir úr fjölskyldualbúmum
hennar birtast nú í fyrsta sinn op-
inberlega í bresku bókinni og
vitnað er í nána vini hennar og
ættingja.
í bókinni kemur fram að Dí-
ana hafí fimm sinnum reynt að
binda enda á líf sitt. Hún hafi
þjáðst af þunglyndi, farið í
taugameðferð og leitað hjóna-
bandsráðgjafar. Allt er þetta sett
undir smásjá. Vitnað er í per-
sónuleg rifrildi þeirra hjóna og
vinir prinsessunnar staðhæfa að
framkoma Karls, allt frá hveiti-
brauðsdögum þeirra, hafi dæmt
Díönu til að lifa í ástlausu hjón-
bandi. Til að fullkomna harm-
leikinn hefur gömul vinkona
prinsins verið sett í eitt af aðal-
hlutverkum hins ómissandi þrí-
hymings allra ástarævintýra.
Prinsinn átti í nánu vináttu-
sambandi við Camillu Parker ár-
ið 1973, en sagt að hann hafi
brostið kjark til að biðja hennar.
Þau hafa þó alla tíð haldið nán-
um vinskap, þrátt fyrir andstöðu
Díönu.
HÆTTA Á STJÓRNAR-
FARSKREPPU
Sögusagnimar magnast dag
frá degi.
Sagt er að alvarlegri ógn hafi
ekki steðjað að konungsveldinu
frá því Játvarður VIII. afsalaði
sér krúnunni til að geta gengið að
eiga konuna sem hann elskaði,
Wallis Simpson, en hún var frá-
skilin (eftir að eiginmaður henn-
ar ákvað að standa ekki í vegi
fyrir ástarsambandi hennar og
prinsins).
Menn hafa gengið svo langt
að spá því að þetta geti verið
upphafið að endalokum einveld-
isins í Bretlandi og að lýðveldis-
stjómarfar sé komið á dagskrá.
Ef það gengur eftir væm það
vissulega mikil tíðindi ef nær
1.000 ára konungsveldi væri að
líða undir lok.
Þegar Buckingham-höll brást
loks við vangaveltum fjölmiðla
með yfirlýsingu um að Díana
hefði ekki átt neina samvinnu
við höfundana um gerð bókanna
tveggja var um leið fullyrt að
ekki væri von á stjómarfars-
kreppu þótt til skilnaðar kæmi.
Lagaprófessorar og klerkar,
sem gerst þekkja sögu konungs-
veldisins, hafa fylgt í kjölfarið
með yfirlýsingar sama efnis. Þótt
viðurkennt sé að handhafa kon-
ungssprotans gæti þótt starf sitt
erfiðara án maka eru engar
stjómarskrárhindranir sagðar
fyrir því. Samkvæmt lagagrein
um hjónaband ríkisarfans ífá því
1700 er einungis bannað að hann
giftist rómversk-kaþólikka og
þótt undirstrikað sé í annarri
lagagrein frá 1772 að þetta kon-
unglega hjónaband sé það mikil-
vægasta í ríkinu, er ekki tekið
fyrir skilnað. Hins vegar ætti
Karl þess ekki kost að giftast
öðm sinni innan kirkjunnar ef
Kaldlyndur eiginmaður eða
fórnarlamb fjölmiðlatilræðis?
hann skildi við Díönu og sæktist
eftir konungdómnum, enda er
þjóðhöfðinginn aukin heldur
æðsti yfirmaður Ensku biskupa-
kirkjunnar og „vemdari trúar-
innar“.
FJÖLMIÐLAR SAKAÐIR
UM AÐ SKAÐA KON-
UNGSVELDIÐ
I kjölfar uppþotsins hafa
lærðir sem leikir hvatt til hertrar
löggjafar um friðhelgi einkalífs-
ins. Fjölmiðlar em sakaðir um að
hafa farið langt yfir velsæmis-
mörk í frásögnum af málinu í
hagnaðarskyni. Jafnvel ritstjóri
Daily Telegraph hefur tekið
undir gagnrýnina og sagt að með
umfjöllun af þessu tagi sé verið
að skaða konungsveldið og
hjónaband ríkisarfans.
Almenningur getur varið
mannorð sitt og kært ærumeið-
ingar, en meðlimir konungsíjöl-
skyldunnar fara hins vegar ekki
þá leið. Fordæmi þar um er þó
til, frá 1911. Þá réðst blaðamað-
ur á Georg V. og ásakaði hann
um tvíkvæni. Blaðamaðurinn
var ákærður og dæmdur í 12
mánaða fangelsi fýrir glæpsam-
legar ærumeiðingar.
Á hinn bóginn er bent á að það
geti verið áhættusamt fýrir kon-
ungsfjölskylduna að leggja út á
þá braut, því með tilheyrandi
uppistandi og ffamkomu [teirra í
réttarsal væri betur heima setið
en af stað farið, ef slíkt mál tap-
aðist.
Enginn getur heldur bent á að
brotnar hafi verið reglur í þessu
máli, þótt siðanefnd blaðamanna
hafi séð ástæðu til að gefa yfir-
lýsingu um að fréttaflutningur-
inn hefði farið úr böndunum og
væri stéttinni til lítils sóma.
Eftir stendur svo spumingin
um hver hafi verið tilgangurinn
með öllu saman. Ymist er sagt
að Díana hafi með þessu ætlað
að gera lokatilraun til að vinna
ástir hins kaldlynda prins á nýjan
leik og bjarga hjónabandinu,
sem hún viðurkenni nú að sé
naíhið tómt. Eða hún hafi viljað
undirbúa jarðveginn fyrir skiln-
að með því að skapa sér næga
samúð hjá almenningi svo hún
gæti haldið forræðinu yfir son-
um sínum. Það gæti reynst erfitt
þar sem Vilhjálmur prins stendur
næst föður sínum í ríkisarfaröð-
inni.
Sums staðar hefur því verið
haldið fram að Díana og Sarah
Ferguson, hertogaynja af Jórvík
og svilkona hennar, hafi verið
samferða í skilnaðarhugleiðing-
um sínum, en Díana hætt við á
síðustu stundu og sett skyldumar
ofar tilfinningunum. Það er sam-
dóma álit manna að hún hafi
vaxið í starfi sínum sem prins-
essan af Wales og almenningur
setur hana næst á eftir drottning-
unni sjálffi þegar kannaðar em
vinsældir meðlima konungsfjöl-
skyldunnar.
Anna Hildur Hildibrandsdóttir
...vinir prinsess-
unnar staðhœfa
að framkoma
Karls, alltfrá
hveitibrauðsdög-
um þeirra, hafi
dœmt Díönu til að
lifa í ástlausu
hjónbandi.
Menn hafa
gengið svo langt
að spá því að
þetta geti verið
upphafið að
endalokum ein-
veldisins í Bret-
landi og að lýð-
veldisstjórnarfar
sé komið á dag-
skrá.
Ættir mannsins raktar lengra en til „Evu“
stofnum mannsins mætti rekja til stökk- menn hallast að því að Homo erectus
brcytinga á ættkvíslum, sem rekja mætti hefði komist á legg í Afríku og þaðan
til einnar og sömu formóðurinnar. Sam- breiðst út til Evrópu og Asíu, en síðan
Tvær ævafomar höfuðkúpur, sem ný-
verið fundust í Kína, hafa rennt stoðum
undir kenningar um að Homo sapiens,
hinn vitibomi maður, hafi þróast við kyn-
blöndun misþróaðra ftummenna. Aftur á
móti gefur fundurinn tilefni til þess að
draga í efa kenninguna um „Evu", að allt
mannkyn eigi sér sameiginlega formóð-
ur, sem á að hafa verið uppi í Afríku íyrir
um 200.000 ámm. Auk þessa kann fund-
ur hausaskeljanna að varpa ljósi á upp-
runa þriggja meginkynþátta mannsins,
hins gula, svarta og hvíta.
Það var tímaritið Nature, sem greindi
frá fundinum, en hann bendir til þess að
guli kynþátturinn geti rakið ættir sínar
aftur til forsögulegra manna, sem kunna
að hafa búið í Asíu í allt að ntilljón ár
samfleytt, en kynblandast manntegund-
um, sem fluttust að vestan.
Undanfarin ár hafa mannfræðingar
hallast að kenningunni um „Evu“, en
rannsóknir á erfðaefni víðs vegar í heim-
inum bentu til þess að muninn á kyn-
kvæmt kenningunni höfðu afkomendur
hennar breiðst út til Arabíuskaga, þaðan
til Asíu og Evrópu og seinna ffá Asíu til
Ameríku og kontið í stað Homo erectus,
eða upprétta mannsins.
Áður en þessi kenning var reifuð höfðu
hefði hver kynstofn um sig þróast sjálf-
stætt í hverri álfu. Rannsóknir á líkams-
byggingu og eríðastofnum sýna hins veg-
ar að kynstofhamir em svo líkir að afar
ósennilegt er að þeir hafi verið aðskildir
jafnlengi og þeir þyrftu samkvæmt kenn-
ingunni. Veruleg blöndun hlaut að hafa
átt sér stað.
Kínverku höfuðkúpumar hafa hins
vegar einkenni bæði Homo erectus og
Homo sapiens og upphaflegir eigendur
þeirra vom ofan jörðu löngu áður en
„Eva“ kom til sögunnar, því talið er að
þær séu um 350.000-400.000 ára gamlar.
Sennilegt vcrður því að teljast að í Asíu
hafi Homo erectus þróast í Homo sapi-
ens. Enn merkilegra er þó sú staðreynd að
andlitsfallið hefur þá þegar verið með
sérasískum einkennum.
í Evrópu og Aíríku hafa þegar fundist
mtmnaleifar, sem benda til þess að Homo
erectus hafi þróast í Homo sapiens. Þar af
leiðandi er sennilegra en fyrr var talið að
samskonar þróun hafi átt sér stað víðs-
vegar á hnettinum, en kynblöndun og
þjóðflutningar hafa að líkindum verið
mun meiri og flóknari en hingað til hefur
verið talið, nóg til þess að „samræma"
manninn, en ónóg til þess að koma í veg
fyrir sundurgreiningu kynþáttanna.