Pressan - 20.08.1992, Blaðsíða 24

24
FIMMTUDAGUR PRESSAN 20. ÁGÚST 1992
Útgefandi Blað hf.
Ritstjóri Gunnar Smári Egilsson
Fjármáiastjóri Kristinn Albertsson
Auglýsingastjóri Sigríður Sigurðardóttir
Dreifingarstjóri Haukur Magnússon
Tákn umhörm-
ungar kjördæma-
pots í nafni
byggðastefnu
Vestmannaeyjaferjan Herjólfur er orðin tákn um þær hörm-
ungar sem pólitískt kjördæmapot í naíhi byggðastefnu getur leitt
af sér. Því miður var þannig staðið að undirbúningi að smíði ferj-
unnar og allri framkvæmd að skipið er nánast ónothæft til sigl-
inga milli lands og Eyja. Hugsanlega er því ekki hægt að hafa það
til annars brúks en sem táknmynd um kjördæmapotið og delluna
sem stjórnmálamenn komast æ ofan í æ upp með að demba yfir
þjóðina.
Eins og lesa má í frétt PRESSUNNAR um Herjólf er saga skips-
ins ein samfelld hörmungasaga þar sem annarlegir hagsmunir
réðu ferðinni á öllum stigum málsins. í upphafi var teiknað skip,
sem þrátt fyrir ýmsa galla hefði án nokkurs vafa orðið betra sjó-
skip en það sem á endanum var smíðað. Þegar teikningar lágu
fyrir kom hins vegar í ljós að skipið var of stórt til að Slippstöðin á
Akureyri gæti smíðað það. Slippstöðin er í kjördæmi fyrrverandi
samgönguráðherra, Steingríms J. Sigfússonar, og því kom ekki
annað til greina en minnka það svo Slippstöðin gæti fengið verk-
ið. Hönnuðirnir settust því niður, breyttu teikningunni og styttu
skipið. Þar sem stutt var til kosninga og Steingrímur þurffi að
koma smíði skipsins á koppinn fyrir þær (auk þess sem hann
þurfti að vígja Ólafsfjarðargöngin og koma Vestfjarðagöngunum
í gegnum þingið) var sjálfsagt meiri fljótaskrift á breytingunum
en annars hefði orðið. En þessi breyting á teikningunum dugði
ekki til. Forsvarsmenn Slippstöðvarinnar lögðu fram tilboð sem
var svo himinhátt yfir lægsta tilboði að jafnvel Steingrímur J. gat
ekki kyngt því. Telja má víst að hann hefði verið tilbúinn að verja
300 milljónum eða svo af skattfé almennings til að fá smíði skips-
ins heim í hérað en forsvarsmenn Slippstöðvarinnar virðast hafa
ofmetið getu hans og buðu um 600 milljónum yfir lægsta tilboði.
Það lenti því í hlut norskrar skipasmíðastöðvar að smíða Herj-
ólfinn sem teiknaður var handa Slippstöðinni á Akureyri.
Vegna þessara breytinga, slælegs undirbúnings vegna tíma-
skorts og grundvallarmistaka strax í upphafi sitja íslendingar nú
uppi með ferju sem mun aldrei gagnast til siglinga milli lands og
Eyja á vetrum. Ef freista ætti þess að lagfæra mistökin gæti það
kostað um hálfan milljarð króna.
Ef eðlileg sjónarmið hefðu ráðið ferðinni strax í upphafi hefðu
Vestmanneyingar fengið lengri Herjólf en þann sem nú skoppar
milli lands og Eyja. Landsmenn allir hefðu greitt sambærilega
upphæð fyrir þetta stærra skip. Nú er staðan hins vegar sú að ef
nýta á þetta skip þurfa landsmenn líklega að borga 500 miUjónir í
viðgerð og lagfæringar. Það er sá skattur sem þeir greiða vegna
hinna annarlegu sjónarmiða sem réðu ferðinni við smíði skips-
ins.
Ef landsmenn eru ekki tilbúnir að borga þennan skatt er fátt
annað að gera en draga Herjólf upp á land og nota hann sem
minnismerki um Steingrím J. Sigfusson og aðra ámóta stjórn-
málamenn sem misnotað hafa aðstöðu sína til að reyna að afla
sér persónulegs fylgis meðal kjósenda.
Ritstjórn, skrifstofur og augiýsingan
Nýbýlavegi 14-16, sími 64 3080
Faxnúmer:
Ritstjórn 64 30 89, skrifstofa 64 31 90, auglýsingar 64 30 76
Eftir lokun skiptiborðs:
Ritstjórn 64 30 85,
dreifing 64 30 86, tæknideild 64 30 87.
Áskriftargjald
700 kr. á mánuði ef greitt er með VISA/EURO/SAMKORT en 750 kr. á mánuði annars.
PRESSAN kostar 230 krónur í lausasölu
BLAÐAMENN: Andrés Magnússon, Anna H. Hamar, Dóra Einarsdóttir,
Egill Helgason, Friðrik Þór Guðmundsson, Guðrún Kristjánsdóttir, Haraldur Jónsson,
Jón Óskar Hafsteinsson útlitshönnuður, Jim Smart Ijósmyndari, Jónmundur Guðmars-
son, Karl Th. Birgisson, Margrét Elísabet Ólafsdóttir, Sigurður Már Jónsson, Sigríður H.
Gunnarsdóttir prófarkalesari,Telma LTómasson.
PENNAR: Stjórnmál og viðskipti; Birgir Árnason, Hannes Hólmsteinn Gissurarson,
Hreinn Loftsson, Jeane Kirkpatrick, Mörður Árnason, Ólafur Hannibalsson, Óli Björn
Kárason, Ragnhildur Vigfúsdóttir, Valgerður Bjarnadóttir, Össur Skarphéðinsson.
Kynlíf; Jóna Ingibjörg Jónsdóttir. Listir; Gunnar Árnason myndlist, Gunnar Lárus
Hjálmarsson popp, Kolbrún Bergþórsdóttir bókmenntir, Lárus Ýmir Óskarsson leiklist.
Teikningar; Andrés Magnússon, Ingólfur Margeirsson, Jón Óskar.
Setning og umbrot: PRESSAN Filmuvinnsla, plötugerð og prentun: ODDI
V I K A N
BÆNDUR FÁ ÖLMUSU
Það bar til tíðinda í liðinni viku
að gengið var frá nýjum búvöru-
samningi við bændur, en ljóst er
að kostnaður skattgreiðenda af
honum verður á fjórða tug millj-
arða áður en hann rennur út 1998.
Þar af fá bændur um 18 milljarða
fyrir sauðfé, sem enginn vill éta.
En meira að segja mjólkin, sem
landsmenn drekka þó ótilneyddir,
mun kosta skattborgarana 16
milljarða. Og samt munu bændur
fulir yfir að fá ekki meira.
SÆGREIFARNIR BLANKIR LÍKA
Sægreifar landsins, sem flestir
búa að gífurlegri reynslu í væli,
eru Iíka í þann veginn að væla út
aura úr sameiginlegum sjóðum
landsmanna. Aðalágreiningurinn
er um það hverjir fái fellda niður
vexti hjá Fiskveiðasjóði og hveijir
fái sendan tékka í pósti.
En á meðan milljörðum er eytt
til þess að henda peningum í
ónýtan atvinnurekstur er ráðist
gegn nýsköpun í atvinnulífi, eins
og þegar lögreglan lokaði einu
umfangsmesta brugghúsi bæjar-
ins við Laugaveg 27a.
FYRIRGEFNING SYNDANNA
Hin dívína kommeddía suður
með sjó tók enda þegar sættir virt-
ust takast með síra Ólafi Oddi
Jónssyni og sóknarbörnum hans í
Keflavík. Ráða má af orðum síra
Ólafs að demonískra
hughrifa gæti ekki
lengur hjá hjörð
hans og sóknar-
börnin bera að
sálnahirðirinn hafi
jafnvel brosað til
sumra að lokinni
messu.
ELLILÍFEYRISÞEG-
AR BYLTINGAR-
INNAR
Úr austurvegi
bárust enn frekari
fréttir af tengslum
sovéskra félags-
hyggjumanna og
trúbræðra þeirra hér á landi.
Þannig upplýsti dr. Arnór Hanni-
balsson að Lúðvík Jósepsson,
Magnús Kjartansson og Eðvarð
Sigurðsson hefðu fullvissað koll-
ega sína eystra um að stefnuskrá
Alþýðubandalagsins yrði í senn
marxísk og sósíalísk, en um svip-
að leyti sótti Kristinn E. Andrés-
son, þáverandi forstjóri Máls &
HVERS VEGNA
Er ekki hœgt að leggja
afstyrki til landbúnaðar
áfáeinum árum?
JÓN MAGNÚSSON HÆSTARÉTTARLÖGMAÐUR
Nú nýtur landbúnaðurinn
styrkja með ýmsum hætti. Verð á
búvörum hér er hvað hæst í
heimi. Ríkið ábyrgist búvöru-
framleiðendum kaup á tilteknu
magni búvara við ákveðnu verði.
Landbúnaðurinn nýtur innflutn-
ingsverndar og ríkið ákveður verð
afurðanna. Þá eru ótaldar niður-
greiðslur auk beinna styrkja. Þetta
kerfi veldur því, að hér eru fram-
leiddar hvað dýrastar búvörur í
veröldinni.
Æda mætti miðað við þetta, að
landbúnaður væri blómleg at-
vinnugrein og bændur rökuðu
saman fé. Svo er þó ekki. Núver-
andi skipan hefur ekki stuðlað að
framþróun í búvöruframleiðslu
og aukinni hagsæld bænda. Þvert
á móti bendir ýmislegt til þess, að
hagur þeirra hafi og muni, miðað
við óbreytt kerfi, fara versnandi.
Þegar ofangreindar staðreyndir
eru hafðar í huga er eðlilegt að
menn spyrji hvort nokkur vitglóra
sé í því að halda í svo ómögulegt
kerfi. Að sjálfsögðu er engin vit-
glóraíþví.
Það er full þjóðarsátt um það,
að nauðsynlegt sé að tryggja lág-
marksvelferð allra borgara. Þann-
ig erum við sammála um að að-
stoða þá sem minna hafa úr að
spila, með þeim hætti, að þeir hafi
mat, klæði, læknisþjónustu, hús-
næði og að jafnrétti sé til náms.
Það er hins vegar engin þjóðarsátt
um það velferðarkerfi atvinnuveg-
anna sem byggt hefur verið upp
síðustu áratugina. Þetta velferðar-
kerfi kvóta og styrkja hefur dregið
mátt úr íslensku atvinnulífi, dreg-
ið úr nýsköpun og veldur því, að
við höldum óðfluga inn í efna-
hagslegt öngstræti stöðnunar og
versnandi lífskjara.
Að mínu mati er nauðsynlegt
að stuðla að framþróun í land-
búnaði sem og öðrum atvinnu-
greinum, að ríkið hætti þeirri of-
stjórn og styrkjakerfi sem við lýði
er. I fýrsta lagi hefur þjóðin ekki
efhi á að halda uppi velferðarkerfi
heilla atvinnugreina auk þess sem
það mismunar borgurunum. í
landbúnaðinum verður að þessu
leyti að gjörbreyta um stefnu. Af-
nema verður kvóta. Afnema verð-
ur kaup ríkisins á ákveðnu magni
búvara og laga búvöruframleiðslu
og sölu að markaðnum. Þá er
hægt að afnema styrki til land-
búnaðar á fáum árum. Hitt er svo
annað mál, að um nokkurt skeið,
meðan aðlögun búvörufram-
leiðslu á sér stað, er nauðsynlegt
að hún njóti innflutningsverndar.
FJÖLMIÐLAR
Afkvabbi í þremur rithöfundum
Á undanförnum tveimur vik-
um hef ég hitt þijá rithöfunda sem
allir hafa lýst því yfir hversu
ómenningarlegt blað PRESSAN
sé.
Ekki samt á sama hátt og sum-
ar eldri frúr af báðum kynjum og
öllum aldri hafa gert. Þetta fólk
veit að Sunday Times er ágætt
blað en The Sun hins vegar af-
skaplega vont og vill nota þessa
sömu mælistiku á íslensk blöð.
Mogginn fær því hrós án þess að
bjóða nokkurn tímann upp á við-
líka vandaða fréttamennsku og
Sunday Times. Og PRESSAN er
skömmuð fyrir að hnýsast í einka-
líf fólks þótt hún geri það aldrei.
En þetta er annað mál og á
frekar rætur í þörf fólks fyrir að
kaupa sér smekk og viðhorf í stað
þess að koma sér sjálft upp slíku
en að það snerti blaðamennsku
sérstaklega.
Rithöfundunum þremur fannst
PRESSAN aftur á móti ómenning-
arleg af annarri ástæðu. Fyrir
nokkrum mánuðum birti blaðið
tvær greinar um styrki úr ríkis-
sjóði til listamanna. Tekið var
fimm ára tímabil og greint frá
hvaða listamenn hefðu fengið
mest frá ríkinu.
Nú mundu flestir ætla að þetta
væru næsta saklausar upplýsing-
ar. Eðlilegt sé að almenningur viti
hvert skattfé hans fer. Og ef menn
vilja diskútera hvort listamanna-
styrkir eru of háir eða of lágir er
nauðsynlegt að vita hvert styrkir
undanfarinna ára hafa runnið svo
hægt sé að leggja mat á gagnsemi
þeirra eða gagnsleysi. Og lista-
mönnunum sjálfum ætti að vera
ósárt um að tilgreint sé hversu
mikið þeir hafa þegið úr ríkissjóði.
Þeir sem sækjast eftir styrkjum úr
opinberum sjóðum geta ekki búist
við öðru en um það sé fjallað op-
inberlega. Ef þeir kæra sig ekki
um það eiga þeir að leita fjár-
stuðnings annars staðar.
í sjálfu sér er ekki hægt að taka
menningar, um ellilífeyri fyrir vel
unnin störf í þágu byltingarinnar.
NÝTT ÞING - MEIRA STUÐ!
Alþingi var sett til þess að karpa
um Evrópska efnahagssvæðið.
Meiri tíma var þó eytt í umræður
um skipan forsætisnefndar svo að
Kvennalistinn gæti verið með,
hvers vegna Eykon væri vanhæfur
til að leiða utanríkismálanefnd og
hvort Svavar Gestsson eða Mar-
grét Frímannsdóttir væri hæfari til
að stýra þingflokki Alþýðubanda-
lagsins, þó svo bæði gæfu sig út
fyrir að bafa voða lítinn áhuga á
starfinu.
MIAMI í MOSFELLSSVEIT
Landsmenn vöknuðu upp við
vondan draum þegar bílaeltinga-
leik við íslenskan kókaínbarón
lauk með skelfingu á Vesturlands-
vegi. í bílnum hafði gangsterinn
kókaín að verðmæti um 15 millj-
ónir króna. Samdægurs hækkaði
gangverð efnisins á götum
Reykjavíkur.
Þannig erum við
sammála um að
aðstoða þá sem
minna hafa úr að
spila, með þeim
hcetti, að þeir hafi
mat, klœði, lœknis-
þjónustu, húsnæði
og aðjafnrétti sé til
náms.
karp rithöfundanna alvarlega. Það
er álíka merkilegt og heitstreng-
ingar bænda gagnvart DV á átt-
unda áratugnum. Svo virðist sem
fólk, sem hefur stóran hluta ffarn-
færslu sinnar af styrkjum af al-
mannafé, eigi erfitt með að rétt-
læta það fýrir sjálfu sér. Minnsta
röskun á þeirri réttlætingu kallar
því á viðbrögð eins og um stór-
ágjöf sé að ræða.
Og því miður hefur þessi
jafnvægiskúnst gert umræðu um
listir og menningu frekar fábreytta
og flata. Álíka leiðinlega og þegar
umræðan um landbúnaðinn sner-
ist um fallþunga og heyfeng._____
Gunnar Smdri Egilsson