Pressan - 08.10.1992, Blaðsíða 10

10
FIMMTUDAGUR PRESSAN 8. OKTÓBER 1992
FRIÐRIK
Sophusson tjármálaráðherra
þrengir ekki um mörg göt á
beltinu sínu á næsta ári. Hann
tilkynnti í íyrradag niðurskurð
á ferðakostnaði og risnu ríkis-
ins um fjögur prósent, líklega
sem mótvægi við fjögurra pró-
senta samdrátt íþjóðartekjum.
Reiknað út frá dagpeningum
er þetta ekki átakamikil fórn.
Meðalráðherra, sem ferðast
þrjátíu daga á ári, hefur rúm-
lega 32 þúsund í dagpeninga.
Fjögurra prósenta skerðing er
því þrettán hundruð krónur
eða rúmlega hundraðkall á
mánuði. Þrettánhundruðkall
dugar ekki einu sinni fyrir
annarri erminni á nýjum
jakkafötum á best klædda karl-
manninn og ekki fyrir hálfri
flösku af sæmilegu koníaki.
Samráðherra Friðriks,
ÓLAFURG.
Einarsson, ráðherra menning-
ar- og skólamála, er heldur
ekki gefinn fyrir að leggja mik-
ið undir. Hann segist vera á
móti bókaskattinum, en verja
hann samt, líklega af því að
hann er náttúrlega trúr sinni
ríkisstjóm og stnum ráðherra-
stól. Alvöruráðherra í alvöm-
landi sæti nefnilega ekki lengi
eftir svona yfirlýsingu. En Ólafi
þykir áhættuminna að koma
þessu á ffamfæri í Mogganum,
svona alveg prívat, eins og það
skipti ekki meira máli en ef til
dæmis Sighvatur Björgvinsson
segðist vera á móti þjónustu-
gjöldunum, en verði þau samt,
svona upp á móralinn.
SIGHVATUR
virðist lfka hafa komist að
þeirri niðurstöðu að hann hafi
engu að tapa lengur. Hann er
varla búinn að skola af sér
blóðið effir slátrunina á sjúk-
lingunum og er nú farinn að
brýna hníf sem er ætlaður fylli-
byttum, einstæðum foreldrum
og öldruðum. Lægra verður nú
varla sokkið og það lýsir ann-
aðhvort kjarki eða fífldirfsku
hjá Sighvati að takast á við
þessa stóm og ört vaxandi
hópa. Minnsti hópurinn, tann-
réttingamenn, þarf hins vegar
engu að kvíða. Þeir em tólf á
landinu og fengu yfir hundrað
milljónum meira á þessu ári en
ædað var. Það eru um tíu millj-
ónir á mann eða hátt í milljón á
mánuði. Það tæki Friðrik Sop-
husson með þrettánhundruð-
kallinn sinn næstum tíu þús-
und ár að spara í dagpeningum
það sem tannréttingamaður-
inn fékk umfram á árinu. Það
eru mörgjakkafatapör.
Aðalráðgjafi Jóns Baldvins um frísvæði á Keflavíkurflugvelli
REKIIR SMÁFYRIRTÆKI
MEfl ÁRSVELTU Á Vlfl
GÚMMÍVINNUSTOFUNA
Efasemdir embættismanna um frísvæði á Keflavíkurflugvelli beinast ekki síst að aðalhöfundi sjömilljóna-
skýrslunnar, Bandaríkjamanninun Dan Charny.
„Ég mundi ekki kaupa notaðan bíl af þessum
manni," sagði háttsettur embættismaður eftir
fund með Dan Charny, aðalhöfundi skýrsl-
unnar um frísvæði á Keflavíkurflugvelli. Hann
kaliar frísvæðið vegabréf fslendinga inn í 21.
öldina.
í síðustu viku var hér á ferð
Bandaríkjamaðurinn Dan
Charny, sem hefur verið helsti
hvatamaður að stofiiun frísvæðis
á Keflavíkurflugvelli og nágrenni.
Hann átti fundi með íslenskum
embættismönnum og kom fram í
sjónvarpi þar sem hann skamm-
aði ríkisstjórnina fyrir seinagang í
málinu. Embættismenn og hags-
munaaðilar hafa látið í ljós efa-
semdir um gildi þessara hug-
mynda, en ekki síður hafa þeir
efasemdir um Chamy sjálfan eftir
fundi með honum nú og áður.
Chamy skilaði í sumar skýrslu
um málið sem hann skrifaði
ásamt Magnúsi Norðdahl, sölu-
stjóra hjá ACO, og Steinari
Trausta Kristjánssyni viðskipta-
fræðingi. Skýrslan er einkum
samsafn upplýsinga um verðlag
og skipulag á öðrum fríiðnaðar-
svæðum í heiminum og bollalegg-
ingar um möguleika Keflavíkur-
Pkerfinu hafa viðbrögð við
þessum hugmyndum verið mjög
misjöfh. Þröstur Ólafsson hefur
fyrir hönd Jóns Baldvins Hanni-
balssonar unnið mikið í málinu
og stendur nú meðal annars í
samningum við Flugleiðir um rift-
un samnings við þá um rekstur
Keflavíkurflugvallar, með það að
markmiði að einkavæða flugvöll-
inn. Það er talin ein forsenda þess
að völlurinn verði samkeppnisfær
og fleiri flugfélög fáist til að hafa
þar reglulega viðkomu.
Öðrum embættismönnum
þykir tillögur Charnys óljósar og
loðnar og þeir sjá ekki þær gull-
gæsir á flugi sem utanríkisráð-
herra virðist vilja skjóta niður.
Fjármálaráðuneytið gaf út fyrir
um ári reglugerð um ffísvæði og
Tollvörugeymslan hóf snemma á
þessu ári rekstur fnsvæðis í sam-
ræmi við hana. Á þessum víg-
stöðvum eru miklar efasemdir um
hugmyndir Charnys, auk þess
sem maðurinn sjálfur þykir ekki
ýkja traustvekjandi. Embættis-
menn víða í kerfinu gefa ítrekað í
skyn að Þröstur og
Jón Baldvin séu ein-
faldlega að láta mál-
glaðan Bandaríkja-
mann plata sig og
einnig knýi þá áfram
slæmt atvinnuástand
á Suðumesjum.
VELTIR ÞRJÚ
HUNDRUÐ
MILLJÓNUM Á
ÁRI
Eftir því sem næst
verður komist skutu
hugmyndir Charnys
fyrst upp kollinum
fyrir um tveimur ár-
um. Þá átti hann
fundi með forráða-
mönnum Tollvöru-
geymslunnar, Flug-
leiða og Landsbank-
ans og virtist erindið
vera að setja hér upp
verksmiðju til sam-
setningar á tölvum.
Aldrei kom þó fram
nákvæmlega hvaða
aðstöðu Charny taldi
sig þurfa og einu töl-
urnar sem hann
nefhdi um umsvif fól-
ust í þeim aðgangi sem hann vildi
fá að lánsfé í Landsbankanum.
Ekkert varð af fleiri fyrirhuguðum
fundum hans með þessum aðil-
um.
Chamy talaði líka við Verslun-
arráðið, sem á endanum kom
honum í samband við Þröst Ólafs-
son. Þá virtist áhugasvið hans hafa
breikkað og eftir marga fundi varð
niðurstaðan að Charny var feng-
inn til að gera umrædda skýrslu
um hugsanlega stofnun frísvæðis
á Keflavíkurflugvelli. Fyrir hana
greiddi utanríkisráðuneytið alls
um sjö milljónir, en ekkert af því
kom í vasa Chamys persónulega.
Hann þáði engin Iaun fyrir verkið,
en fékk greiddar ferðir og uppi-
hald vegna dvalar sinnar hér.
Fyrirtæki Charnys heitir Hi
Tech Marketing og framleiðir
HTM- tölvur. Það er í fimm
hundmð fermetra leiguhúsnæði í
New York og samkvæmt heimild-
um PRESSUNNAR vinna um tíu
manns hjá fyrirtækinu sem veltir í
kringum þijú hundruð milljónum
króna á ári eða svipað og Gúmmf-
vinnustofan hf. eða Reykjalundur.
Charny hugðist upphaflega reyna
að koma vörum sínum á markað
innan EFTA með rekstri fyrirtæk-
is á frísvæði hér, en hugmyndir
hans um breytingar á Keflavíkur-
flugvelli em mun víðtækari.
EMBÆTTISMENN FULLIR
TORTRYGGNI
Tortryggni í kerfinu á hug-
myndir Charnys beinast ekki að-
eins að efnisatriðum, heldur að
Charny sjálfum. Hann þykir með
eindæmum skrautlegur karakter
og ekki alltaf með fætuma á jörð-
inni, hvort heldur er í lýsingum á
sjálfum sér eða hugmyndum sín-
um.
„Ég mundi ekki kaupa notaðan
bíl af þessum manni,“ sagði hátt-
settur embættismaður sem átti
fund með Charny nýlega. Charny
er ákafamaður og málar hlutina
sterkum litum, að því er virðist
aðeins of sterkum fyrir smekk ró-
lyndra íslenskra embættismanna.
Þeir þykjast líka merkja ýkjur og
jafnvel bein ósannindi í lýsingum
hans á sjálfum sér og viðskipta-
tengslum sínum.
Það á við um meint viðskipta-
umsvif hans í Austur-Evrópu og
Suður-Ameríku, en einnig tengsl
hans við áhrifamenn í Bandaríkj-
unum. Þannig sagðist hann vera í
góðum tengslum við ákveðinn
bandarískan þingmann, en þegar
það var kannað nánar kom í ljós
að ekkert hafði farið á milli mann-
anna annað en bréf ffá Charny og
staðlað svarbréf frá þingmannin-
um.
Það vakti heldur ekki traust
embættismanna þegar Charny
benti á Grænland á landakorti og
talaði um það sem fsland, fyrir-
hugaða flutningamiðstöð á Norð-
ur-Atlantshafinu. Á að minnsta
kosti einum fundi ábyrgðist
Charny að frísvæði í Keflavík
mundi á fáeinum árum velta jafn-
miklu og allur sjávariðnaður á fs-
landi gerir nú. Önnur smærri at-
riði, auk ofhotkunar á hæsta stigi
lýsingarorða, urðu til þess að
embættismenn víða í kerfinu fyllt-
ust enn frekari efasemdum um
hugmyndir um frísvæði á Kefla-
víkurflugvelli.
í utanríkisráðuneytinu er við-
urkennt að Charny sé ákafamaður
og geti tekið stórt upp í sig til að
ná athygli viðmælenda sinna. Það
þykir þó ekki draga úr gildi hug-
myndarinnar um fh'svæði í Kefla-
vík og er þess að vænta að niður-
staða fáist í viðræðum við Flug-
leiðir á næstu vikum. _________
Karl Th. Birgisson
Skoðanakönnun Skáís fyrir PRESSUNA
Fólk vill hátekjuskatt
en er tregara til að samþykkja tveggja þrepa virðisaukaskatt
Þátttakendur í skoðanakönnun
sem Skáfs gerði fyrir PRESSUNA
voru almennt fylgjandi sérstökum
hátekjuskatti. Hins vegar skiptust
þeir í tvö horn þegar þeir voru
spurðir um tveggja þrepa virðis-
aukaskatt. Meirihluti þeirra sagð-
ist þó andsnúinn honum.
Af úrtakinu tóku 90,9 prósent
afstöðu til spurningarinnar um
hátekjuskatt. 64,8 prósent sögðust
fylgjandi skattinum en 26,1 pró-
sent var á móti honum. Ef aðeins
eru teknir þeir sem tóku afstöðu
þá sögðust 71,2 prósent vilja há-
tekjuskatt en 28,8 prósent vera
andsnúin honum.
Þrátt fyrir að hátekjuskattur
hafi verið nokkuð til umræðu á
undanförnum árum hefur hann
aldrei notið meirihlutafylgis innan
ríkisstjórnarinnar. Helstu rökin
gegn upptöku hans hafa verið þau
að hann skilaði tiltölulega litlu
miðað við það óhagræði sem
hann mundi valda hjá innheimtu-
mönnum ríkissjóðs. Einnig hefur
verið bent á að núgildandi skatt-
kerfi feli í sér stighækkandi skatt-
byrði.
Rökin með hátekjuskattinum
hafa fyrst og fremst verið þau að
hann sé í sjálfu sér réttlátur. Ann-
ars vegar sökum þess að þeir
tekjuhærri eigi að borga hlutfalls-
lega meira í ríkissjóð en þeir gera
nú og hins vegar vegna þess að
nota eigi skattkerfið til tekjujöfn-
unar umffam það sem nú er gert.
Mun fleiri þátttakendur voru
óráðnir varðandi tveggja þrepa
virðisaukaskatt. 23,2 prósent úr-
taksins tóku ekki afstöðu til hans.
34,3 prósent vildu taka upp
tveggja þrepa skatt en 42,6 pró-
sent voru á móti því. Af þeim sem
tóku afstöðu sögðust 44,6 vilja
tveggja þrepa skatt en 55,4 pró-
sent voru á móti honum.
Sem kunnugt er hefur tveggja
þrepa virðisaukaskattur farið inn
og út úr tillögum rflusstjómarinn-
ar á undanförnum vikum. Þegar
hann er inni gerir ríkisstjórnin ráð
fyrir að 14 prósenta skattur leggist
á hótel og gistihús, hitaveitur og
önnur orkufyrirtæki, fjölmiðla og
bókaútgáfu og ýmsa aðra starf-
semi sem hingað til hefur verið
undanþegin skattinum.
Rökin með upptöku skattsins
hafa verið þau að undanþágur í
virðisaukaskattskerfinu séu í
sjálfu sér slæmar. Þær bjóði upp á
Ertu
fylgjandi
hátekjuskatti?
Hér eru aöeins sýndir þeir,
s?m tóku afstööu.
Oákveönir voru 9,1 %.
Neij r
1 J é i i
w W* :
....
PRtSSAN/AM
undanskot og mismuni atvinnu-
greinum. Rökin á móti upptöku
tveggja þrepa skatts hafa verið þau
að sú starfsemi sem hingað til hef-
ur verið undanþegin skatti sé þess
eðlis að það sé sjálfsagt að ríkið
styðji við hana með skattffíðind-
um.
Gömul rök gegn tveggja þrepa
Ertu fylgj-
andi tveggja
þrepa virðis-
aukaskatti?
Hér eru abeins sýndir þeir,
sem tóku afstööu.
Óákvebnir voru 23,2%
MtBSSAN/AM
skatti eru þau að slíkur skattur sé
vondur þar sem hann mismuni
ekki síður en undanþágurnar —
aðeins helmingi minna. Þessi rök
hafa ekki mikið verið reifuð á
undanförnum vikum, enda felst í
þeim að undanþágur yrðu aflagð-
ar og öll atvinnustarfsemi sett í
24,5 prósenta skattþrep.