Pressan - 19.11.1992, Blaðsíða 14

14
FIMMTUDAGUR PRESSAN 19. NÓVEMBER 1992
Skaðabótamáli gegn Fjórðungssjúkrahúsinu á Akurevri áfrýjað til Hæstaréttar
Fyrir fimm árum hlaut drengur á Akureyri 100 prósent örorku fyrir lífstíð vegna súrefnis- og næringarskorts við
fæðingu. Foreldrar barnsins halda því fram að um stórfelld mistök starfsmanna Fjórðungssjúkrahúss Akureyrar
hafi verið að ræða og höfðuðu skaðabótamál á hendur sjúkrahúsinu. Þau töpuðu málinu í undirrétti en áfryjuðu
til Hæstaréttar og var málið tekið til dóms í gær.
Þann 17. desember 1986 fædd-
ist sveinbarnið Karl Guðmunds-
son á Fjórðungssjúkrahúsinu á
Akureyri eftir að fæðing var sett af
stað, sem talið var ráðlegt af sér-
ffæðingi. f fæðingunni kom í ljós
að ekki var allt með felldu og þeg-
ar drengurinn kom í heiminn var
hann lífvana og hvorki fannst
hjartsláttur né öndun. Enginn
læknir var viðstaddur fæðinguna,
enda þótt móðurinni hefði
nokkru áður verið sagt skýrum
orðurn að svo yrði, og tók nokk-
urn tíma að fá lækni á staðinn til
aðstoðar sem gat framkvæmt
réttu lífgunaraðgerðirnar. Dreng-
urinn reyndist hafa hlotið alvar-
legan heilaskaða vegna súrefnis-
skorts í fæðingu og telst 100 pró-
sent öryrki.
Við rannsókn málsins sem á
eftir fylgdi að kröfu foreldra
barnsins, Ingibjargar Auðuns-
dóttur og Guðmundar Svavars-
sonar, kom ýmislegt í ljós varð-
andi fæðinguna og viðbrögð
starfsfólks spítalans, sem foreldr-
unum þótti ekki hafa verið með
eðlilegum hætti. Varð það til þess
að þeir ákváðu að höfða skaða-
bótamál gegn Fjórðungssjúkra-
húsi Akureyrar, persónulega og
fyrir hönd sonar síns, Karls, vegna
meintra mistaka starfsmanna
þess við fæðingu drengsins. Mál-
inu töpuðu þau í undirrétti og var
dómur kveðinn upp í bæjarþingi
Akureyrar 31. mars sl„ þar sem
ekki var talið að um vanrækslu
eða gáleysi starfsmanna hefði ver-
ið að ræða. Foreldrar drengsins
vildu ekki sæta þessum úrskurði
og áfrýjuðu til Hæstaréttar, þar
sem málið var tekið til dóms í
gær.
LANDLÆKNIBERST
KVÖRTUN
Móðir bamsins, Ingibjörg Auð-
unsdóttir, var 37 ára þegar sonur-
inn Karl fæddist og hafði áður
eignast barn tæplega 16 árum
fyrr, en sú fæðing gekk fremur
erfíðlega. Af þessum sökum, og
einnig vegna þess að Ingibjörg var
komin talsvert framyfir skráðan
fæðingartíma, eru stefnendur í
málinu þeirrar skoðunar að um
svokallaða „áhættufæðingu" hafi
verið að ræða. Viðbúnaður á
sjúkrahúsinu var þó í engu sam-
ræmi við það og var til dæmis
enginn læknir viðstaddur, enda
kemur ffam í skýrslum starfsfólks,
að svo hafi verið litið á að um eðli-
lega fæðingu yrði að ræða.
I byrjun árs 1987 sendu foreldr-
arnir sjúkrahúsinu kröfu þess efn-
is að starfsemi á fæðingardeild
yrði endurskipulögð með tilliti til
slyssins sem varð við fæðingu
sonar þeirra, svo koma mætti í
veg fyrir að það sama endurtæki
sig. Engin rannsókn fór þó fram á
vegum spítalans á tildrögum at-
viksins. f september 1987 gripu
foreldrarnir til þess ráðs að senda
skriflega kvörtun til landlæknis,
þar sem þau töldu að starfsmönn-
um hefðu orðið á mistök við fæð-
ingarhjálpina sem leitt hefðu til
örorku sonar þeirra. I kjölfarið, 9.
febrúar 1988, hélt landlæknir fund
á Fjórðungssjúkrahúsinu á Akur-
eyri með læknum, ljósmæðrum
og forráðamönnum sjúkrahússins
annars vegar og foreldrum
drengsins hins vegar. Að ósk
landlæknis var Reynir Tómas
Geirsson, sérfræðingur í kven-
sjúkdómum og fæðingarhjálp, dó-
sent við læknadeild Háskóla fs-
lands, fenginn sem ráðgefandi að-
ili og hann beðinn að rita skýrslu
um fundahöldin og veita faglegt
álit á atburðunum sem þar var
fjallað um. Skýrsluna lagði Reynir
Tómas fram 18. apríl 1988, en hún
er mjög ítarleg og verður vitnað til
hennar hér á eftir sem „greinar-
gerðarinnar". Auk hennar byggist
umfjöllun blaðsins á dómi undir-
réttar og skýrslum starfsfólks
Fjórðungssjúkrahússins á Akur-
eyri.
FÆÐINGIN GANGSETT ÁN
GILDRARÁSTÆÐU?
Ingibjörg, móðir drengsins,
kom alls þrettán sinnum í mæðra-
skoðun á Fjórðungssjúkrahúsið
og virtist allt vera með eðlilegum
hætti. Við síðustu skoðun, á 41.
viku, reyndist hún þó hafa lést um
hálft kíló og var gangsetning fæð-
ingarinnar þá ákveðin, en Ingi-
björg var þá gengin með framyfir
skráðan fæðingartíma.
í greinargerðinni segir að
hvergi í mæðraskrá eða öðrum
skýrslum sjúkrahússins sé getið
um þörf á eða ástæðu fyrir gang-
setningu, né heldur hvenær eða af
hverjum sú ákvörðun var tekin. A
ofangreindum fundi landlæknis
með starfsfólki sjúkrahússins kom
þó fram, að ákvörðun var tekin af
Bjarna Rafnar, yfirlækni fæðing-
ar- og kvensjúkdómadeildar, með
tilliti til aldurs konunnar. Að
morgni 16. desember 1986 var
fæðingin sett í gang með lyfjagjöf.
Síritun (monitor), sem m.a. gefur
stöðugar upplýsingar um hjart-
slátt fósturs, var ekki beitt við
komu Ingibjargar á deildina, né
síðar þann dag. Var þar brugðið
út af reglum sjúkrahússins þegar
um gangsetningu er að ræða, að
því er fram kemur í dómi undir-
réttar. Síritun var fýrst fram-
kvæmd daginn eftir, 17. desem-
ber, í þrjá stundarfjórðunga um
þremur klukkustundum fyrir
fæðinguna, sem varð þá um
kvöldið, tímasett kl. 21.20.
hjartslAttur barnsins
Eraa STÖÐUGT MÆLDUR
í greinargerð sinni segir Reynir
Tómas að lágur grunnbreytileiki
(„grunnbreytileiki" þýðir ákveðn-
ar sveiflur í síriti sem teljast eðli-
legar, innsk. blm.) og ein sein dýfa
í hjartslætti, sem fram komu á sí-
ritanum þann tíma sem tækið var
í gangi, hefðu átt að leiða til frekari
síritunar, stöðugt eða síðar í fæð-
ingunni. Þetta er einnig álit þrigg-
ja reyndra sérfræðinga í kven-
lækningum. Ytri síritun var gerð
einu sinni um það leyti sem fæð-
ingin var að komast í gang, en
innri síritun, þar sem leiðsla er
leidd upp leggöngin og rafskaut
sett á höfuð barnsins, var ekki
notuð, en með þeirri aðferð fást
mjög nákvæmar upplýsingar um
ástand ófædds barns.
Höfundur greinargerðarinnar
segir jafhframt, að við fyrstu sýn
virðist ritið vera innan eðlilegra
marka. „Eftir á, eins og hér er gert,
má þó greina mynstur í ritinu sem
gœtu hafa verið grunsamleg um
fósturstreitu (fetal distress), þ.e.
að næringar- og súrefriistilfærslu
til fóstursins gæti hafa verið áfátt.“
Jónas Franldín, sérfræðingur í
fæðingar- og kvensjúkdómafræði,
skoðaði síritastrimilinn á kvöld-
stofugangi um klukkan 18 daginn
sem drengurinn fæddist og
dæmdi ritið eðlilegt.
f greinargerðinni segir að frek-
ari síritun hafi ekki verið gerð og
belgir ekki verið sprengdir, en
með tilliti til þess að um gangsetn-
ingu var að ræða hefði verið aukin
ástæða til að reyna að sprengja
belgi fyrr en síðar. Vatn hafi því
ekki farið sjálfkrafa fýrr en rétt
fyrir sjálfa fæðinguna, en þá hafi
það verið grænt, sem bendi til
þess að barnið hafi átt við súrefn-
is- og næringarskort að etja. í
hjúkrunarskýrslu eru fósturhljóð í
fæðingunni sögð eðlileg „fýrst“,
en hægari rétt fýrir fæðingu, sem
bendi líklega til „vægrar brady-
cardíu“, þ.e. of hægs hjartsláttar,
að því er fram kemur í greinar-
gerðinni.
ENGINN læknir við-
STADDUR
Ingibjörg, móðir drengsins, fór
sérstaklega í síðustu skoðun með-
göngunnar til Jónasar Franklín
sérfræðings og spurði þá hvort
Iæknir yrði viðstaddur fæðinguna.
Fékk hún þau svör að svo yrði, og
skildi það þannig að um yrði að
ræða sérfræðing í fæðingarhjálp.
Annað kom þó á daginn, því eng-
inn læknir var viðstaddur þegar
barnið kom í heiminn. Svo háttaði
til á þessum tíma að aðstoðar-
læknir fæðingar- og kvensjúk-
dómadeildar var ekki hafður á
vakt á deildinni á kvöldin, heldur
var hann á bakvakt utan hússins
með kalltæki. Hann var ekki kall-
aður til ef sýnt þótti að um eðlilega
fæðingu yrði lfldegast að ræða, en
svo var hjá Ingibjörgu.
í bréfi ljósmæðranna tveggja
sem önnuðust Ingibjörgu, Nínu
Munoz og Guðríðar Armanns-
dóttur, kemur fram að undir lok
fæðingarinnar, um klukkan 20.50,
þegar útvíkkun var lokið, reyndi
sjúkraliði tvisvar að ná til vakthaf-
andi aðstoðarlæknis, Oddgeirs
Gylfasonar. Hann var starfandi á
lyflækningadeild spítalans, en svo
virðist sem kalltæld hans hafi ekki
virkað, því ekki náðist samband
við hann.
Þá var starfsmanni á skipti-
borði falið að ná í Oddgeir og um
klukkan 21.20 pípti loks í kalltæki
hans. Þegar á fæðingarganginn
var komið voru, að sögn ljós-
mæðranna, þrjár mínútur liðnar
ffá því drengurinn fæddist. Sam-
kvæmt skýrslu sem Oddgeir skrif-
aði um þessa atburði ári síðar
minnist hann þess ekki að hafa
vitað af fæðandi konu á spítalan-
um, þegar umrætt atvik átti sér
stað.
DRENGURINN fæðist líf-
VANA
Þegar ljóst varð að hjartsláttur
barnsins var orðinn hægari en
eðlilegt gat talist var ffamkvæmd-
ur svokallaður spangarskurður til
að flýta fæðingunni. Eins og áður
sagði kom mikið grænt legvatn
með barninu, en það sást ekki fýrr
en höfuðið var komið ffam undan
spönginni. Barnið var lífvana við
fæðingu og litur þess fölblár, eða
eins og segir í hjúkrunarskýrslu
„mjög slappt og andar ekki“. Að-
stoðarlæknir, Oddgeir Gylfason,
hóf þegar í stað lífgunartilraunir,
en barnið var bæði í hjarta- og
öndunarstoppi og var aðeins
kominn hægur hjartsláttur fimm
mínútum eftir fæðingu.
Aðstoðarlæknirinn bað strax
um að hringt yrði í Geir Friðgeirs-
son, sérfræðing í barnalækning-
um, og tvo reyndari aðstoðar-
lækna, Harald Bjamason og Guð-
mund Rúnarsson, sem hann vissi
af á lyflækningadeild. Þá var einn-
ig hringt í Jónas Franklín sérffæð-
ing. Oddgeir telur þá hafa komið
þremur mínútum á eftir sér, en
Geir mun hafa borið að um tíu
mínútum eftir að bamið fæddist.
Aðstoðuðu læknarnir Geir við að
koma lífi í það með því að soga
legvatn úr vitum barnsins og
hjartahnoða. Geir Friðgeirsson
segir í læknabréfi sínu að þremur
til ^órum mínútum eftir að hann
hóf lífgunaraðgerðir hafi barnið
fengið betri lit og farið að hreyfa
sig. Sjálfkrafa öndun barnsins
hófst um einni klukkustund og
fjömtíu mínútum eftir fæðingu.
MEÐ 100 PRÓSENT ÖR-
ORKU FYRIR LÍFSTÍÐ
Stefán Hreiðarsson, yfirlæknir
á Greiningar- og ráðgjafarstöð rík-
isins, lagði fram mat á andlegri og
líkamlegri líðan drengsins 25.
september 1987, og telur hann
barnið vera með heilalömum á al-
varlegu stigi vegna súrefnisskorts í
fæðingu. Hreyfihorfur taldi hann
óvissar, en andlegan þroska innan
eðlilegra marka, miðað við aldur.
í greinargerðinni ffá 1988 segir
höfundur að sennilega hafi barnið
fengið fósturstreitu í fæðingunni
og sé frumástæða heilalömunar-
innar að líkindum sú, að barnið
fæddist lífvana. Þá bendi sýmstig
blóðsins, sem var enn mjög lágt
um einni og hálfri klukkustund
Jón Steinar
Gunnlaugsson
hæstaréttarlög- J||
maður, lögmað- t
ur áfrýjenda.

-Ui