Pressan - 26.11.1992, Síða 19

FIMMTUDAGUR PRESSAN 26. NÓVEMBER 1992
19
E R L E N T
Straumur bátafólks að ströndum Spánar hefur aldrei verið meiri en nú og hafa yfirvöld brugðist við af hörku.
Nunnan
sem sat
fyrir nakin
Hún er ekki öfundsverð þessa
dagana, ffanska nunnan Jacques-
Marie, eftir að skrif bandarískra
blaðamanna um fortfð hennar
komust í hámæli í Frakklandi.
Blaðamennirnir héldu því fram
nýverið að nunnan, sem er 71 árs
og hefur tilheyrt Dóminíkaregl-
unni ffá 1944, hafi setið fyrir nak-
in á myndum ffanska listmálarans
Hetiris Matisse á árunum 1942 til
1944. Blaðamenn franska dag-
blaðsins Le Figaro fóru á stúfana í
kjölfar skrifanna um systur Jacqu-
es-Marie, „nunnuna sem sat fyrir
nakin“, og höfðu uppi á henni eft-
ir mikla leit í klaustri hjá Biarritz.
Nunnan segir staðhæfingar
bandarísku blaðamannanna úr
lausu lofti gripnar. Hún hafi að
vísu setið fyrir á nokkrum port-
rettmyndum Henris Matisse í
kringum 1940, en listamaðurinn
hafi aldrei nokkurn tímann farið
ffam á það við sig að hún fækkaði
fötum.
Bátafólkið frá Afrík
Straumur flóttafólks frá Afríku yfir til Spánar hefur aldrei verið meiri, en margir lifa sjóferð-
ina á illa útbúnum fleyum ekki af og ná aldrei að sjá fyrirheitna landið. Yfirvöld á
Spáni hafa stóreflt strandgæslu og vísa bátafólkinu umsvifalaust aftur á heima-
slóðir, þar sem þess bíður oft ekkert annað en eymdin ein.
Ástandið við suðurströnd
Spánar hefur aldrei verið jafn-
slæmt og útlit er fyrir að það eigi
enn eftir að versna. Síðustu mán-
uði hefur straumur flóttafólks ffá
Afríku yfir tU Spánar náð algjöru
hámarki. Suðurströnd Spánar,
milli Barbate og Almería, er um
500 kílómetra löng og eftir henni
endilangri má stöðugt sjá nýja
drekkhlaðna báta flóttafólks leggj-
ast að landi. Bátafólkið kemur ffá
öllum landshlutum Aríku og safn-
ast saman í Marokkó, en þaðan er
leiðin yfir til Suður-Spánar greið-
ust.
Ferðin í frelsið er þó ekki
áreynslulaus og svo sannarlega
ekki ókeypis. Eiturlyfjakóngar í
Marokkó, sem stundað hafa stó-
fellt smygl til Evrópu um árabil,
hafa margir hverjir söðlað um og
hagnast nú á því að greiða leið
bátafólksins yfir til Spánar. Víst er
að eftirspumin er næg og því geta
milligöngumennimir farið nokk-
uð frjálslega með verðlagninguna.
Þarf flóttafólkið að greiða aílt að
70 þúsundum króna fyrir bátsfar-
ið, en það er stórpeningur í aug-
um Afríkubúa og kostar þá mik-
inn tíma og ómælda vinnu að ná
saman svo miklu fé.
FYRIRHEITNA LANDIÐ LOFAÐ
í SJÓNVARPI
Margir Afríkubúar eiga sér þá
ósk heitasta að komast til Evrópu.
Ekki er það til að draga úr löngun-
inni að útsendingar spænska sjón-
varpsins nást mjög vel í Norður-
Afríku og eiga margir erfitt með
að standast allar freistingar aug-
lýsinganna í þessari „paradís
neysluþjóðfélagins". Ekki bætir úr
skák að margir hinna 700 þúsund
Marokkobúa, sem tekist hefur að
fá landvistarleyfi og fest rætur í
Frakklandi, Hollandi og á Spáni,
nota sumarfríið til að heimsækja
ættingja og vini í Marokkó. Eins
og gefur að skilja fyllast heima-
menn við það útþrá, enda gefur
breyttur lífsstíll þeirra brottfluttu,
s.s. nýir bílar og falleg föt, til
kynna að lífið í fyrirheitna landinu
sé draumi líkast.
Ömurlegt ástandið í Afríku hef-
ur hrakið margan manninn á
flótta ffá heimalandi sínu, einkum
frá Marokkó, þar sem helmingur
íbúa landsins lifir í algjörri fátækt
og eymd. Um 60 prósent Mar-
okkóbúa eru undir þrítugsaldri og
er sá þjóðfélagshópur að stærstum
hluta atvinnulaus. Margir eru því
meira en viljugir að leggja á sig
ómælt erfiði og freista þess að
komast til Evrópu, enda líta menn
svo á, að þeir hafi engu að tapa.
FERÐAMENN REKAST Á LÍK
FLÓTTAFÓLKSINS
Siglingin ffá Marokkó yfir Gí-
braltarsund til Spánar tekur um
þrjár klukkustundir og oft enda
ferðir bátafólksins með hörmung-
um. Bátarnir sem notaðir eru til
flutninganna eru lasburða kænur
og í raun aðeins ætlaðar til fisk-
veiða undan ströndum. Þegar bát-
amir em í ofanálag drekkhlaðnir
fólki er engin furða þótt þeir gefi
sig á stundum. Til að ganga ekki í
net spænsku strandgæslunnar
losa bátseigendurnir sig auk þess
oftlega við ólöglegan „farminn“ í
sjóinn, mörg hundruð metra frá
ströndinni. Afleiðingarnar eru
skelfilegar, því flestir Afríkubúar
em ósyndir. Ferðin til fyrirheitna
landsins hefur því kostað margan
Afríkubúann lífið og einasta í
borginni Cádiz hefur 25 líkum
skolað á land á þessu ári. Sam-
kvæmt opinberum tölum hafa alls
um 400 manns látið h'fið úti fyrir
ströndum Suður-Spánar.
Ferðamenn á Spáni hafa á
óþægilegan hátt orðið varir við
bátafólkið frá Afríku. Gíbraltar-
sundið hefur mikið aðdráttarafl
fyrir seglbrettafólk, enda aðstæður
hinar ákjósanlegustu, og laðar það
að fólk frá Þýskalandi, Frakklandi
og jafnvel Ástralíu. Síðastliðið
sumar, er flóttamannastraumur-
inn að sunnan var tekinn að auk-
ast, sigldi seglbrettafólkið ffam á
fjöldann allan af líkum í sjónum,
og var skiljanlega bmgðið. Þá gátu
hótelgestir við ströndina fylgst
með því út um herbergisgluggana
hvar hópar af þeldökku fólki
flykktust að landi.
STRANDGÆSLAN STÓREFLD
Yfirvöld á Spáni hafa bmgðist
við hinum síaukna flóttamanna-
straumi af mikilli hörku og stóreflt
gæslu við suðurströnd landsins. f
september síðastliðnum voru
fimm nýir hraðbátar teknir í notk-
un, búnir vélbyssum og fullkomn-
um tækjum til leitar í sjónum að
næturlagi. Bátamir sinna stöðugri
gæslu undan ströndum Spánar og
þeim til aðstoðar em tvær þyrlur.
Menn em sífellt á verði, enda fyr-
irmælin ffá yfirboðurunum í
Madrid skýr: „Enginn má sleppa í
gegn.“
Það sem af er árinu hafa
strandgæslumenn tekið um 1.500
flóttamenn höndum í Cádiz-borg
einni, sem er nær helmingi fleira
en allt síðasta ár. Þeir sem þannig
næst til eru sendir innan sólar-
hrings aftur yfir sundið til Affíku.
Lögregluyfirvöld áætla að þrátt
fyrir hertar aðgerðir í strandgæslu
gangi meira en helmingur allra,
sem freista þess að komast ólög-
lega yfir til Spánar, þeim úr greip-
um. Ástandið á Suður-Spáni er að
sönnu slæmt og reikna yfirvöld
með að það eigi enn eftir að
versna. Straumur bátafólksins
hefur ffam til þessa verið ffá Mar-
okkó en nú er óttast að Alsír bæt-
ist í hópinn sem nýr „stökkpallur
út í ffelsið“.
Þrátt fýrir ömurleg örlög
margra þeirra sem leitað hafa á vit
ævintýranna er engan bilbug á
bátafólkinu að finna. Margir
stefna á Frakkland eða lengra í
norðurátt, þar sem ættingjar og
vinir hafa komið undir sig fótum.
Flestir freista þess að komast á
ólöglegan hátt inn í landið, enda
næsta vonlaust að reyna að sækja
um landvistarleyfi. Bátafólkið hef-
ur látið sannfærast um, m.a. úr
sjónvarpinu, að í velferðarþjóðfé-
lögum Evrópu sé lífið nánast
vandamálalaust og þeirra bíði
ekkert annað en tóm hamingja.
Euro-Disney í
vondum málum
Það lítur ekki vel út hjá Euro-
Disney í París, þessari evrópsku
útgáfu af skemmtigarðinum
bandaríska sem svo miklar vonir
voru bundnar við. Garðurinn var
sem kunnugt er opnaður með
miklum látum síðastliðið vor og
geysimiklum fjármunum varið til
auglýsinga. Engu er líkara en búist
hafi verið við þvi að íbúar Vestur-
Evrópu legðu þegar í stað land
undir fót til að beija Disneyheim-
inn augum, slíkar voru vænting-
arnar. En draumurinn varð ekki
að veruleika og standa ráðamenn
skemmtigarðsins nú ffammi fyrir
miklum vanda, gífurlegu rekstrar-
tapi og mikilli óvissu um ffamtíð-
Helsta ástæða rekstrartapsins
mun vera dræmari aðsókn en ætl-
að var og töluvert minni fjárútlát
þeirra er heimsótt hafa Disney-
garðinn. Síðustu vikurnar, sem
verið hafa kaldar og vætusamar,
hefur aðsókn verið í algjöru lág-
marki og garðurinn einna líkastur
draugaborg. Fjármálasérfræðing-
ar eru ekki trúaðir á að þetta
breytist mjög til batnaðar á næst-
unni. Efnahagsvandi Þýskalands
og gengislækkanir í Evrópu muni
hafa þær afleiðingar í fbr með sér
að heimsókn í Euro-Disney verði
allt að 20 prósentum dýrari fyrir
Breta, ítali og Spánvetja. Reiknað
hafði verið með að helmingur
gestanna kæmi ffá þessum fjórum
löndum.
Forráðamenn Euro-Disney
leita nú leiða út úr ógöngunum og
er ýmislegt á döfinni. f hyggju er
að draga úr rekstrarkostnaði og
lækka aðgangseyri í skemmtigarð-
inn snemma á næsta ári, en hátt
verðlag er eitt af því sem mjög hef-
ur verið gagnrýnt. Þá er ætlunin
að beina athyglinni í auknum
mæli að Frökkum sjálfum, en þeir
hafa algjörlega „brugðist“. Verða
einkum skólafólki og ellilífeyris-
þegum boðin sérstök kjör fyrir
hópferðir. Og í tilefni jólanna hef-
ur geysimiklu verið varið til
skreytinga, svo garðurinn megi
hafa sem mest aðdráttarafl fyrir
gesti um hátíðirnar.