Pressan - 26.11.1992, Side 21

FIMMTUDAGUR PRESSAN 26. NÓVEMBER 1992
21
Allar tilraunir til að
hefta fólksfjölgun á
Indlandi hafa reynst
árangurslausar og fer
tala íbúa ört vaxandi,
án þess að nokkuð fá-
ist að gert. Sýnt er að í
óefni stefnir, og ef svo
heldur fram sem horfir
verða Indverjar orðnir
um tveir milljarðar
talsins eftir fjörutíu ár.
Á Indlandi er ástandið orðið
svo svart, að það er næstum
óhugsandi að það geti orðið öllu
verra. Þrátt fyrir tilraunir til að
sporna við fólksfjölgun á Indlandi
heldur íbúum landsins áfram að
fjölga með ógnarhraða og eru
margir vantrúaðir á að nokkurn
tímann verði unnt að halda aftur
af þeirri þróun. Ef ekki dregur
stórlega úr fólksfjölgun á Indlandi
má reikna með því að íbúafjöld-
inn, sem nú er um 875 miljónir,
verði kominn í tvo miljarða árið
2035. Þar með væri Indland kom-
ið fram úr risanum Kina hvað
fólksfjölda varðar.
Örbirgðin á Indlandi er gífurleg
og teljast um fjörutíu prósent íbúa
landsins vera undir fátæktar-
mörkum. Hún er því ekki fögur
framtíðarsýn Indlands, ef fólks-
fjöldinn þar á eftir að tvöfaldast
næstu fimmtíu árin; í þessu landi
sem tæpast getur brauðfætt þegna
sína. Ef svo fer sem horfir sjá sér-
fræðingar fram á hið versta; þjóð-
félagshræringar, óeirðir, hung-
urnsneyð og algjöra eymd.
DREGIÐ ÚR FRAMLÖGUM
TIL MENNTAMÁLA
Allar tilraunir indverskra yfir-
valda til að hefta ört vaxandi
fólksfjölda hafa mistekist og
margir eru svartsýnir á að það
verði nokkurn tíma mögulegt. Fé-
lagsráðgjafar hafa komist að þeirri
niðurstöðu að árangursríkasta
leiðin sé ekki sú að hvetja til notk-
unar smokksins, heldur sé lausnin
fólgin í að stórbæta menntun ind-
verskra kvenna. Nú virðist þó vera
útséð um að hægt verði að fara þá
leið, því mjög hefur verið skorið á
framlög hins opinbera til heil-
brigðis- og menntamála, í því
skyni að draga úr útgjöldum ríkis-
ins. Indversk yfirvöld ásaka að
hluta sjálf sig fyrir misheppnaðar
aðgerðir í baráttunni gegn fólks-
fjölgun, sem einkennst hafi af
spillingu og dugleysi. Jafnframt er
skuldinni skellt á erlenda sérfræð-
inga í mannfjöldaþróun, sem
hvöttu Indverja til að samþykkja
úrlausnir, sem hentuðu betur ein-
ræðisríkjum en lýðræðislegu
stjórnarfari.
FARIÐ AÐ FORDÆMI
KÍNVERJA
I umræðunni um þann vanda
sem Indland stendur frammi fyrir
hefur gjarnan verið litið til Kína og
þeirra aðgerða sem gripið var til
þar í baráttunni gegn ört vaxandi
fólksfjölda. Eins og mörgum er
enn í fersku minni tókst valdboðs-
stjórninni þar í landi á miskunn-
arlausan hátt að draga stórlega úr
fólksfjölgun. Með herferðinni
gegn barneignum, sem hófst 1979,
var blátt bann lagt við því að hjón
eignuðust fleiri en eitt barn. Þótt
um væri að ræða alvarlegt brot á
mannréttindum var aðgerð þeirra
Kínverja árangursrík og tókst að
draga verulega úr fólksíjölgun í
landinu. Á sjöunda áratugnum
eignuðust kínversk hjón að með-
altali sex börn, nú eru þau 2,5 á
hverja fjölskyldu.
Á Indlandi hefur verið stefnt að
þeirri grundvallarþróun, að árið
2000 verði orðin sú breyting á að
fjölskyldur takmarkist við einung-
is tvö börn. Enn sem komið er er
meðaltalið fjögur börn á hverja
fjölskyldu. Víst er að í hinu ind-
verska lýðræðisþjóðfélagi verður
ekki hægt að endurtaka sömu
miskunnarlausu aðgerðirnar og í
Kína 1979. Indiru Gandhi tókst
reyndar að koma ófrjósemisað-
gerðum inn í neyðarlög árið 1975,
en glataði vinsældum sínum fyrir
vikið. Þrátt fyrir ritskoðun yfir-
valda barst það út að lögregla
hefði stöðvað heilu strætisvagn-
ana og leitt alla karla á aldrinum
sautján til sjötíu ára inn í sjúkra-
tjöld þar sem þeir voru neyddir til
að gangast undir ófrjósemisað-
gerð. Samkvæmt opinberum töl-
um gengust átta milljónir manna
nauðugir viljugir undir slíka að-
gerð þá átján mánuði sem neyðar-
lögin voru í gildi.
STÚLKUBÖRN BORIN ÚT
Neyðarlögin í Indlandi gáfu
ekki góða raun og var loks horfið
frá því að þvinga menn í ófrjó-
semisaðgerðir, enda var sú aðgerð
fordæmd harðlega af mörgum.
Nú hafa indversk yfirvöld brugðið
á það ráð að semja við konur og
bjóða þeim um 400 íslenskar
krónur gegn því að þær gangist
undir ófrjósemisaðgerð. Þótt
fimm milljónir kvenna hafi látið
tilleiðast á síðasta ári og tekið
þessu „gylliboði" hefur ekki náðst
ýkja mikill árangur í baráttunni
gegn fólksþölgun á Indlandi. Enda
mun það vera raunin, að í lang-
flestum tilfellum er um að ræða
konur í eldri kantinum sem
komnar eru yfir barneignaaldur.
Ekki hefur almennt tekist að fá
konur í barneign til að fallast á að
eignast ekki fleiri börn en tvö. Er
ástæða þess einkum sú, hve marg-
ir foreldrar missa börn sín úr
sjúkdómum og hungursneyð á
Indlandi. Ef foreldrar eignast að-
eins tvö börn og missa þau svo
bæði, eins og algengt er, hver á þá
að sjá fyrir þeim í ellinni? spyrja
félagsráðgjafar með réttu. Það er
nefnilega í höndum sonanna, en
ekki indverska ríkisins, að hugsa
um foreldra sína þegar þeir eldast.
Afþeirri ástæðu er það til siðs í
fjallahéruðunum í Himachal Pra-
desh, að eiginmenn grafi holu í
jörðina þegar konur þeirra verða
þungaðar. Ef barnið reynist stúlka
er það grafið lifandi í holunni,
enda talið vera til lítils að eiga telp-
ur á þessum slóðum. Ef það hins
vegar er drengur og honum
hampað og gróðursetur faðirinn
tré í holunni af einskæru stolti.
YFIRVÖLD RÁÐÞROTA
Víst er að vandi Indverja er
mikill og það er ekki að ástæðu-
lausu að yfirvöld í landinu eru nú
ráðþrota. Ýmsir erlendir sérfræð-
ingar í mannfjöldaþróun halda
fast við þá skoðun sína að aðeins
verði hægt að hefta fólksfjölgun á
Indlandi með því að hvetja til
notkunar getnaðarvarna; lausnin
sé ekki fundin með óffjósemisað-
gerðum. Halda sömu menn því
fram að eina ráðið sé að dreifa
ýmsum tegúndum getnaðarvarna,
s.s. pillunni og smokknum, til
fólks og þá einkum í dreifbýli, þar
sem menntun er af skornum
skammti og barnafjöldinn hvað
mestur. Indverskir sérfræðingar
líta málið þó öðrum augum.
Vissulega sé það vel framkvæm-
anlegt að fylla flugvél af smokkum
og dreifa þeim yfir sveitir lands-
ins. Það hafi þó ekki minnstu þýð-
ingu, ef fólkið hefur ekki hug-
mynd um til hvers smokkarnir
eru ætlaðir!
Nýtt frá Leonard
Cohen
Eins og
margir muna
heillaði gamla
kempan Leon-
ard Cohen ís-
lendinga upp
úr skónum á
hljómleikum
sínum í Laug-
ardalshöll fýrir rúmum fjórum ár-
um. Enginn taldi sig mega missa
afþessum viðburði og fjölmenntu
tvær kynslóðir í höllina; þeir yngri
til að kynnast nýju, þeir eldri til að
rifja upp gamla tíma. Lítið hefur
farið fyrir hinum 58 ára Cohen
síðan, en hann hefur þó aldeilis
ekki setið aðgerðalaus. Cohen hef-
ur unnið að gerð nýrrar plötu og
má segja að hann hafi notað tím-
ann vel, því samkvæmt því sem
hann hefur sagt sjálfur tók það
hann t.d. næstum tvö ár að semja
lagið góða Hallelujali á sínum
tíma. Nýverið leit afraksturinn
dagsins ljós, en nýja platan heitir
The Future og er sögð býsna góð.
Platan er á rólegu nótunum og á
henni syngur Cohen um allt milli
himins og jarðar, m.a. eiturlyfið
„krakk“, kynlíf, Charles Manson
og Chevrolet-bifreiðir. Ef nýja
platan á eftir að fá jafngóðar við-
tökur og sú síðasta hefur Cohen
enga ástæðu til að óttast um vin-
sældir sfnar.
Frakkarbanna
reykingar
Mikil óánægja ríkir nú meðal
reykingafólks í Frakklandi, eftir að
lög er banna reykingar á opinber-
um stöðum gengu í gildi 1. nóv-
ember. Mikið er reykt í Frakklandi
en þar nota um 15 milljónir
manna tóbak og helst franskt, sem
er mun sterkara en flest annað
tóbak. Frá og með mánaðamótum
er nú óheimilt að reykja á opin-
berum stöðum; í neðanjarðarlest-
um, skrifstofum, spilavítum og
næturklúbbum, og á matsölustöð-
um er skylt að bjóða upp á reyk-
Iaus svæði. Mikil herferð er nú í
Frakklandi gegn reykingum, en
þar deyja árlega um 54 þúsund
manns af völdum tóbaksneyslu.
Með stöðugum auglýsingum í
blöðum og sjónvarpi eru menn
hvattir til að fara að hinum nýju
reykingalögum, en þungar sektir
eru við broti á þeim. Reykingafólk
og einkum eigendur matsölustaða
í Frakklandi eru vægast sagt ósátt-
ir við þessa aðför „böðla tóbaks-
ins“ að þeim er reykja, og sumir
eru staðráðnir í að hunsa hin op-
inberu lög. Enda líta margir svo á,
að reykingar séu ómissandi hluti
ff anskrar menningar.
Málverkafundur aldarinnar?
Ef satt er, sem ítalskur verslunar-
eigandi nokkur á Ítalíu heldur fram,
þá verður hann líklegast að teljast til
heppnustu manna í heimi. Maður-
inn keypti af rælni sex teikningar,
sem troðið hafði verið saman í einn
ramma, af skransala einum í Suður-
Frakklandi og borgaði um fjögur
þúsund krónur fyrir. Manninum
þótti myndirnar óvenjufallegar og
ákvað að láta það eftir sér að kaupa
þær, þótt dýrar væru og eftir óþekkt-
an listamann, að því er talið var.
Þegar ramminn var tekinn í sundur
kom hins vegar í ljós, að aftan á
teikningarnar hafði verið skrifað Vincent ’88, og bendir allt til þess að myndirnar séu áður óþekkt verk hol-
lenska listmálarans Vincents van Gogh, sem hann málaði árið 1888 er hann bjó í Arles í Frakklandi. Málverka-
fundurinn hefur valdið miklu fjaðrafoki, enda ekki á hverjum degi sem menn rekast á óþekkt verk eftir snill-
inginn van Gogh. Rithandarséríræðingar telja engan vafa leika á því að rithöndin aftan á teikningunum sé list-
málarans. Það sem rennir enn frekari stoðum undir kenningar um að verkin séu ekta eru bréf listamannsins
sem varðveist hafa, þar sem van Gogh lýsir nákvæmlega teikningunum sex og tilurð þeirra. Listfræðingar hafa
þó allan vara á sér og ýmsir draga í efa, að verkin séu eftir Vincent van Gogh, enda séu þau mjög ólík öllu öðru
sem hann fékkst við í listmálun sinni.
m uu. MiL. mú tnu i
Hin síðari ár hefur sú þróun orð- 1 ið í sjónvarpi að afþreyingarefni á æ meiri vinsæidum að fagna meðal áhorfenda og að margra mati er ekkert eins skemmtilegt og sápu- óperan. Eru það einkum frjálsu sjónvarpsstöðvarnar sem sýna sáp- una, enda lögð ríkari áhersla á af- þreyingarefni á þeim vígstöðvum en þætti um stjórnmál, menningu eða listir. Ein þeirra ríkisreknu sjónvarpsstöðva í Evrópu sem 1 m rW *s J&i ^ jp ^ i' iJR;
þykja afar íhaldssamar er þýska sjónvarpið, ARD, en það hefur fram til þessa lítið hvikað frá þeirri stefnu
sinni að sýna aðeins vandað sjónvarpsefni, þrátt fyrir auknar vinsældir frjálsu sjónvarpsstöðvanna með af-
þreyinguna í fararbroddi. Það þótti því tíðindum sæta þegar þýska ríkissjónvarpið hóf á dögunum sýningar
á þýskri sápuóperu, Stjörnum suðursins, sem sýnir ungt, fallegt og ríkt fólk og þykir ekki gefa bandarískri
sápu neitt eftir. Hjá ARD segjast menn ekki hafa haft önnur úrræði, en ríkissjónvarpið á undir högg að
sækja vegna samdráttar í auglýsingum og minnkandi vinsælda, einkum meðal yngra fólks. Sápuóperan er
lausnarorðið þegar þannig er ástatt fyrir sjónvarpsstöðvum, en hún er ódýr í framleiðslu og vel fallin til vin-
sælda.