Pressan - 04.02.1993, Qupperneq 24

24
FIMMTUDAGUR PRESSAN 4. FEBRÚAR 1993
LEIKHÚS MYNDLIST KLASSÍK
KLASSÍKIN
FIIVIIVITUDAGUR
• Sinfóníuhljóm-
sveit fslands leikur
undir stjórn Petris Sak-
ari. Flutt verða verkin Hátíðarfor-
leikur eftir Pál Isólfsson, Tvær
rómðnsur eftir Á.rna Björnsson,
Stúdía í valsformi eftir Eugéne
Ysaye og Sin-
fónía nr. 4 eftir
PjotrTsjajkov-
skfj. Einleikari
erSigrún Eð-
valdsdóttir.
Hdskólabíó kl.
20.
• The Whistlebinkies, skosk
þjóðlagasveit, heldur tónleika í
tilefni SKOTTÍS, skosk-íslenskra
menningardaga. Einnig koma
fram tvær íslenskar sveitir, þau
Aðalsteinn Ásberg og Anna Pál-
ína og hljómsveitin Kuran
Swing. Sóloti íslandus kl. 21.30.
LAUGARDAGUR
• lan Quinn
breskur orgel-
leikari, heldur
tónleika og
eru þeirliðurí
Myrkum mús-
íkdögum. Qu-
inn mun
frumflytja verk Áskels Mássonar,
Hugleiðingu, en einnig eru á
efnisskrá eldri verk Áskels, Elegie
og Sónata. Auk þess verða flutt
verk eftir skosku tónskáldin Jud-
ith Weir og og John McLeod.
Hallgrímskirkja kl. 17.
SUNNUDAGUR
• Kammerhópurinn Ýmir
frumflytur sex ný tónverk á tón-
leikum sem eru liður í Myrkum
músikdögum. Flutt verða eftir-
talin verk: Sónata eftir Jónas
Tómasson, Musubi eftir Atla Ing-
ólfsson, Renku eftir Karólínu Ei-
ríksdóttur, Snjór eftir Áskel Más-
son, Three Places in Japan eftir
Hilmar Þórðarson og The Chain
of Plecios eftir Teruaki Suzuki.
• Kammerhljómsveit Akur-
eyrar heldur tónleika í tengsl-
um við Myrka músíkdaga. Flutt
verða verk eftir Atla Ingólfsson,
Jón Nordal og Thomas Wilson.
Stjórnandi er Guðmundur Óli
Gunnarsson. Safnaðarheimili
Akureyrarkirkju kl. 17.
9 Kammerhópurinn Ýmir
heldur tónleika, sem eru liður (
Myrkum músíkdögum. Leikin
verða verk eftir ýmsa höfunda.
Kjarvalsstaðir kl. 20.30.
LEIKHÚS
sýnir gamanleik Moliéres. Aðal-
hlutverk er í höndum Ómars
Braga Walderhaug. Leikstjórar
eru Guðmundur Magnússon og
Þorsteinn Guðmundsson. Risið,
Hverfisgötu 105, kl. 20.30.
• Bensínstöðin. Ein af gleði-
stundum vetrarins í reykvísku
leikhúsi, segir Lárus Ýmir Óskars-
son í leikdómi. Nemendaleikhús-
ið. Lindarbcer kl. 20.
9 Brúðuheimilið. Leikhópur-
inn Þíbilja frumsýnir Brúðuheim-
ili Henriks Ibsen. Leikstjóri er Ása
Hlín Svavarsdóttir. Tjarnarbíó
kl. 20.30.
• My Fair Lady. Stefán Bald-
ursson leikstjóri hefur skilið
nauðsyn góðrar útfærslu vel og
kostar miklu til. Úrvalsfólk er á
hverjum pósti undir styrkri stjórn
Stefáns, segir Lárus Ýmir Óskars-
son í leikdómi. Þjóðleikhúsið kl.
20.
9 Stræti. Þessi sýning er gott
dæmi um það hve stílfærður og
stór leikur fer vel á sviði, segir
Lárus Ýmir í leikdómi. Þjóðleik-
húsið, Smlðaverkstœði, kl. 20.
9 Ríta gengur menntaveg-
inn. Fyrir þá leikhúsgesti sem
ekki eru að eltast við nýjungar,
heldurgömlu góðu leikhús-
skemmtunina, skrifar Lárus Ýmir.
Þjóðleikhúsið, litla svið, kl. 20.30.
9 Blóðbræður. Borgarleikhúsið
kl. 20.
9 Útlendingurinn. Gamanleik-
ureftir bandaríska leikskáldið
Larry Shue sýndur norðan heiða.
Þráinn Karlsson fer með hlutverk
aðalpersónunnar, Charlies, sem
þjáist af feimni og minnimáttar-
kennd. Leikstjóri er Sunna Borg.
LeikfélagAkureyrarkl. 20.30.
LAUGARPAGUR
• Brúðuheimilið. Þfbilja.
Tjarnarbíó kl. 20.30.
9 My Fair Lady. Þjóðleikhúsið
kl. 20.
• Stræti. Þjóðleikhúsið, Stníða-
verkstœði, kl. 20.
FIMMTUDAGUR
• Hafið Þaðer
skemmst frá því að
segja að áhorfandans
bíða mikil átök og líka húmor,
skrifar Lárus Ýmir Óskarsson.
Þjóðleikhúsið kl. 20.
• Drög að svínasteik. Því mið-
ur verð ég að segja um heildina
að góð viðleitni dugði ekki til.
, Heldur batnaði þó er á leið, en
þá var liðinn erfiður klukkutími,
segir Lárus Ýmir Óskarsson í leik-
dómi um sýningu Egg-leikhúss-
ins. Þjóðleikhúsið, Smíðaverk-
stœði, kl. 20.30.
9 Blóðbræð-
ur. Væri mað-
urtilneyddur
að segja eitt-
hvað yrði það
líklega að fáum þeirra sem stóðu
að þessari sýningu virðist hafa
þótt tiltakanlega vænt um verk-
efni sitt. Það var eins og sýningin
væri gerð meira með höfðinu en
hjartanu, skrifar Lárus Ýmir Ósk-
arsson í leikdómi. Borgarleikhús-
ið kl. 20.
9 Ríta gengur menntaveg-
inn Þjóðleikhúsið, litla svið, kl.
20.30.
9 Ronja ræningjadóttir. Það
er mikill styrkur fyrir sýninguna
að svo snjöll leikkona sem Sig-
rún Edda Björnsdóttir getur leik-
ið hina tólf ára gömlu Ronju án
þess að maður hugsi mikið út í
aldursmuninn, segir Lárus Ýmir
Óskarsson í leikdómi. Borgarleik-
húsiðkl. 14.
• Blóðbræður. Borgarleikhúsið
kl. 20.
9 Bensínstöðin. Nemendaleik-
húsið. Lindarbœr kl. 20.
9 Útlendingurinn. Leikfélag
Akureyrar kl. 20.30.
SUNNUDAGUR
• Dýrin í Hálsaskógi Hlut-
verkaskipan er að því leyti sér-
kennileg að Mikki refur hefði
komist tvöfaldur fyrir inni í Lilla
klifurmús, svo vitnað sér (leik-
dóm LárusarÝmis Óskarssonar.
Þjóðleikhúsið kl. 14 og 17.
• Húsvörðurinn. Pé-leikhópur-
inn sýnir eitt þekktasta verk Har-
olds Pinter. Leikstjóri er Andrés
Sigurvinsson. tslenska óperan kl.
20.30.
9 Hræðileg hamingja. Ég
mæli með þessari sýningu
vegna leikritsins, skemmtilegs
leikrýmis og listar leikarans, sem
þarna er iðkuð af lífi og sál, skrif-
ar Lárus Ýmir. Alþýðuleikhúsið,
Hafnarhúsinu, kl. 20.30.
9 Aurasálin. Halaleikhópurinn
9 Stræti. Þjóðleikhúsið, Smíða-
verkstœði, kl. 20.
9 Ríta gengur menntaveg-
inn. Þjóðleikhúsið, litla svið, kl.
20.30.
9 Ronja ræningjadóttir. Borg-
arleikhúsið kl.14
9 Bensínstöðin. Nemendaleik-
húsið. Lindarbœr kl. 20.
9 Útlendingurinn. Leikfélag
Akureyrar kl. 20.30.
Nasasjón af Benduheimspeki
Bjarna H. Þórarinssonar sjón-
háttafræðings, eins og hún birtist
á Sjónþingi í Galleríi II, undir
yfirskriftinni Vísiakademía Vísi-
myndunarfræði og Vísimyndrit
Myndlykillinn PPI úr Vísihand-
ritafræði. Lykillinn sjálfur er í
miðri mynd, umhverfis eru 50
sjáifstæð hugtök sem öll enda á
-ppi, mörg þeirra nýyrði.
Vísitungumálalyklar sem þessi
eru 120 talsins.
Samkvæmt vísimyndunarfræði
er lykillinn fimmbenduríkill,
vegna fimm arma sem ganga út
frá miðju. Auk þess kringbentur
vegna hringformsins, svo og
tvíbentur, faldbentur og tígl-
bentur. Myndríklar eru sjón-
hættir myndlyklanna.
Fimmvísiformúla Benduheim-
speki. Benda er nýyrði sem
bendufræði snýst að meira eða
minna ieyti um að útskýra.
Háttur, eðli, form, efni, gangur,
eru fimm undirstöðuhugtök
benduheimspekinnarog koma
hvarvetna fyrir í myndritum.
Táknrænarfimm
höfuðskepnur.
Stafrófið.
Hér sést Kokkur Kyrjan Kvæsir
þjófstarta þingleikum á Sjón-
þingi sjónháttafræðingsins
Bjarna H. Þórarinssonar, með
hrynsterkri drápu. Eftir að hafa
kastað af sér gervinu lýsti Bjarni
Sjónþing sett og flutti fjöl-
mennum þingheimi fyrirlestur
um krákustigu benduheimspek-
innar. Þar lýsti hann nýjustu
uppgötvun sinni, Sjónarhólun-
um, sem mikilvægum áfanga i
kynþroska bendufræða. Fagn-
aði þingheimur þessum tíðind-
um vel og innilega.
Lestrarhestar
BIRGIR ANDRÉSSON
OG ÞÓR VIGFÚSSON
NÝLISTASAFNINU
PPpMYfirskrift Birgis er „Ná-
rW^-^lægð - Lestur", og það
vvrr einmitt spurning
hvernig á að „lesa“ þessa sýn-
ingu. Nálægð hefur hann notað
upp á síðkastið, bæði á sýningum
og í bókverkum. Með nálægð á
hann við það sem stendur okkur
nærri, kannski svo nærri að við
tökum ekki eftir því eða erum
vön að taka það sem sjálfsagðan
hlut. Það eru þó fyrst og fremst
sérkenni íslenskrar menningar
sem hann er að fiska eftir. Þau
sérkenni og ekki síst sú sérviska
sem fylgir okkur fast eftir, annað-
hvort persónulega eða sem þjóð-
flokki. Hann hefur gefið út lita-
bók með „íslenskum litum“,
safnað myndum af „annars vegar
fólki“, notað þjóðleg frímerki og
íslenska fánann, svo eitthvað sé
nefnt. Allt táknmyndir fýrir það
sem við ímyndum okkur að séu
þjóðleg sérkenni og sérviska okk-
ar.
Svo virðist sem það séu ekki
hin þjóðlegu einkenni eða tákn
sem slík sem Birgir dregur ffam
undir flúorljós Nýlistasafiisins að
þessu sinni, heldur myndræn
hugleiðing um táknin eða þau
teikn og merki sem flytja okkur
merkingu. í fremri salnum eru
myndir tvær og tvær saman, ann-
ars vegar stafróf, stafir og tor-
kennileg tákn og hins vegar ljós-
myndir af forníeifauppgreftri á
íslenskum torfbæjum. Það hjálp-
ar áhorfandanum töluvert að vita
að hin torkennilegu tákn inn á
milli stafanna eru einfaldaðar
grunnmyndir af veggjaskipan í
íslenskum torfbæjum. Hug-
myndin virðist véra eitthvað á
þessa leið: Til að fornleifafræð-
ingur geti gert greinarmun á
handahófskenndum steinahrúg-
um og mannvistarleifum þarf
hann að geta „lesið“ rétt út úr
„Með samlíkingunni við
stafrófið er Birgir að gefa í
skyn að allur „lestur“ í víð-
um skilningi hyggist á
mynd- eða táknrófi. “
munstrum þeim sem steinarnir
mynda. Fornleifafræðingurinn
sér einhver munstur eða form og
ályktar að hér hafi mannshöndin
verið að verki. Til að svo megi
vera þarf hann, meðvitað eða
ómeðvitað, að leggja til grund-
vallar þau forrn sem mögulega
geta talist vísbendingar um
mannabústaði, nokkurs konar
sjónrænt stafróf eða myndróf.
Með samlíkingunni við staffófið
er Birgir að gefa í skyn að allur
„lestur“ í víðum skilningi byggist
á mynd- eða táknrófi. Til að lesa
prentað mál þurfum við að
kunna skil á stafrófmu, til að
„lesa“ myndlist þurfum við þá
væntanlega að kunna skil á
mynd- og táknrófi sem gerir
myndina læsilega. f neðri salnum
gefur að líta einhvers konar
myndróf. Þeim sem ekki þekkja
til lítur það út eins og samsafn af
ruglingslegum munstrum, en
þeim sem kunna að lesa blasa við
nokkrar formgerðir íslenskra
torfbæja. Hér er Birgir farinn að
róa á ákaflega djúp heimspekileg
mið. Sýningin er góð viðbót við
íhugun Birgis um íslenska menn-
ingu og að vanda er ffamsetning-
in óaðfinnanleg.
En við erum ekki búin að lesa
okkur í gegnum alla sýninguna
því á annarri hæðinni og Súm-
salnum hefur Þór Vigfússon
komið fýrir meira lesefni. öll
fimm verkin eru samsett úr jafn-
hliða teningum, eða kössum, ffá
tveimur upp í sex. Grunneining-
arnar eru fáar og „málfræðin“
einföld. Fylgt er einni reglu og all-
ir möguleikar tæmdir. Þrír kass-
ar, einn gulur, annar rauður,
þriðji blár. Sex hvítir kassar í röð
á vegg, hver með sína hliðina
opna. Sex kassar í röð á vegg þar
sem fýrsti er alhvítur, næsti með
eina svarta hlið og sá sjötti al-
svartur.
Eitthvað þessu líkt hefur sést
áður. Bandan'ski myndlistarmað-
urinn Sol Lewitt hefúr um aldar-
fjórðungsskeið farið áþekkar
leiðir. f nútímatónlist voru gerðar
tilraunir á sjötta og sjöunda ára-
tugnum með algera reglufestu og
fullkomið handahóf. Eg held að
menn hafi almennt komist að
þeirri niðurstöðu að hið handa-
hófskennda og reglubundna sé til
staðar í öllum verkum, bara í
misjöfnum hlutföllum.
Ekki fæ ég séð að Þór hafi
neinu umtalsverðu að bæta við
þá ítarlegu meðferð sem slík
vinnubrögð fengu á þessum ár-
um. Þór tekur hér upp þráðinn
þar sem hann skildi við hann fýr-
ir nokkrum árum, en ég veit ekki
hvort á að líta á þessi verk sem
endapunkt eða útgangspunkt,
það ræðst af ffamhaldinu.
Gunnar J. Ámason