Pressan - 21.10.1993, Blaðsíða 12

F R ETT I R
12 PRESSAN
Fimmtudagurinn 21. október 1993
Þensla í heilbrigðiskerfi flutt yfir á einstaklinga
HEILBRIGÐISÚTGJÖLD
HEINIILANNA HÆKKA
Hlutur heimilanna í heilbrigdisútgjöldum fer úr 4.167 milljörðum 1991 í 5.870 milljarða á þessu ári
GUÐMUNDUR ÁRNISTEFÁNSSON. Enn á eftir að ákveða hvert gjaldið verður
fyrir sjúkrahúsvist ef heilsukort hefur ekki veríð borgað. Það gæti þó orðið á
Samþykkt Félags íslenskra
heimilislækna frá í síðustu
viku, þar sem þeir lýsa and-
stöðu við heilsukort og lýsa
ábyrgð á hendur núverandi
ríkisstjórn sem í tilraunum
sínum til að ná tökum á halla
ríkissjóðs varpi íyrir róða um-
hyggju fyrir hinum sjúku, hef-
ur vakið athygli. Ekki aðeins
vegna þess að hér er um að
ræða sjaldgæfa tegund af borg-
aralegri þátttöku í íslenskum
stjórnmálum, þar sem athygli
er vakin á þeim sið stjómvalda
að kroppa í grundvallarrétt-
indamál borgaranna með
mörgum en smáum aðgerðum
þar til fátt stendur eftir af upp-
runalegum markmiðum ann-
að en naínið eitt. Það sem ekki
síður vakti athygli var að mót-
mælum læknanna við aukinni
hlutdeild hinna sjúku í kostn-
aði við heilbrigðisþjónustu
fýlgdu engar tölur sem sýndu
hvernig sú hlutdeild hefur
aukist. Sem er ekki undarlegt,
því samkvæmt athugun
PRESSSUNNAR hefur engin
stofnun innan heilbrigðisgeir-
ans slíkar tölur tiltækar.
Framlög einstaklinga hækk-
að um 1.703 milljónir síðustu
tvöár
Ef stuðst er við tölur úr síð-
ustu Neyslukönnun Hagstof-
unnar og vísitöluhækkanir á
heilbrigðisliðum hennar kem-
ur í Ijós að útgjöld heimilanna
til heilbrigðismála hafa hækk-
að úr 4.167 milljónum króna
1991 í 4.892 m.kr. 1992. Það er
hækkun um 725 milljónir,
sem þýðir 17,4 prósenta hækk-
un milli ára. Hækkunin á
þessu ári, ffá áramótum ffam
til fyrsta október, nemur 978
milljónum króna. Það jafn-
gildir 20 prósenta hækkun,
sem setur heilbrigðisútgjöld
heimilanna upp í 5.870 millj-
ónir. Hlutfall heilbrigðisút-
gjalda heimilanna af heildarút-
gjöldum, sem í mörg ár hefúr
haldist stöðugt í um 13 pró-
sentum, hækkar um 2 pró-
sentustig milli áranna 1991 og
1992, í 15 prósent. Það verður
hins vegar að setja fyrirvara
um hversu nákvæmar þessar
tölur eru, þar sem þær eru eðli
sínu samkvæmt nálgun, en
fullyrða má að
þær sýni þróun-
ina í réttu ljósi.
Fyrstu bráða-
birgðatölur sem
verið er að
vinna í Þjóð-
hagsstofnun
þessa dagana
eru nokkru
lægri, hækkunin
milli 1991 og
1992 nemur um
620 milljónum
eða um 15 pró-
sentum og kann
það að skýrast af
að ekki eru ná-
kvæmlega sömu
hlutir lagðir til
grundvallar í
heilbrigðishug-
takinu hjá þess-
um stofnunum.
Hagstofan hefur
víðtækari grunn
í útreikningum
sínum, sem
innifelur ein-
staka liði eins og
nudd, gleraugu,
skóinnlegg og
fleira sem ekki
er að finna í út-
reikningum
Þjóðhagsstofn-
unar. Endanleg
rétt tala kemur
því væntanlega
til með að liggja
á milli þessara
útreikninga.
30 prósenta raunhækk-
un á þremur árum
Árið 1990 eyddi vísitölufjöl-
skyldan 60.886 kr. í heilbrigð-
isútgjöld og ef sú upphæð er
færð að núvirði skv. fram-
færsluvísitölu Hagstofunnnar
jafngildir hún 71.473 kr. í dag.
Það má því segja að ef stjóm-
völd hefðu ekki gripið til sér-
stakra ráðstafana varðandi
aukna kostnaðarhlutdeild ein-
staklinganna frá árinu 1990
væri þetta upphæðin sem
meðalfjölskyldan gæti búist
við að eyða í heilbrigðisút-
gjöld. En ef þessar 60.886
krónur eru uppfærðar skv.
hækkunum á heilsuútgjalda-
liðum vísitölunnar eingöngu
kemur í ljós að meðalfjöl-
skyldan borgar í dag um
92.996 kr. til heilbrigðismála.
Raunhækkun á heilbrigðisút-
gjöldum fjölskyldunnar er
samkvæmt þessum útreikn-
ingum 30 prósent umffam al-
mennar verðlagshækkanir ffá
1990 til 1993. Sé miðað við
ffamreiknaðar tölur ffá Þjóð-
hagsstofnun nemur hækkunin
rúmlega 26 prósentum.
Margt smátt gerir eitt
stórt
Þetta eru afleiðingar nokk-
urra „smáhækkana“ sem ríkis-
stjómin hefúr beitt sér fýrir og
eru þá „fímm krónurnar á
dag“ fyrir heilsukortin — sem
veita eiga skattgreiðendum að-
gang að heilbrigðiskerfinu án
sekta — ekki meðtaldar.
Heilsukortin eiga að kosta
2.000 kr. eða 2.200 kr. stykkið,
samkvæmt upplýsingum Páls
Sigurðssonar, ráðuneytisstjóra
í heilbrigðisráðuneytinu, og
verða 200 þúsund íslendingar
rukkaðir um það gjald. Sam-
tals 400 eða 440 milljónir
króna til viðbótar sem lands-
menn borga fyrir heilbrigðis-
þjónustuna, utan við skatta.
En hvar hafa hin smáu skref
verið tekin — hvar leggja
landsmenn ffam sinn skerf til
heilbrigðisþjónustunnar?
660 prósenta hækkun á sér-
tekjum heilsugæslustöðva í
Reykjavík
Árið 1990 var þjónusta
bilinu 20 til 30 þúsund krónur.
vegna heilsugæslu og heimilis-
lækna ókeypis, en ffá áramót-
um 1992 fóm almennir greið-
endur að borga 600 króna
gjald fyrir komu á heilsu-
gæslustöð og lífeyrisþegar og
börn 7-15 ára borguðu 200
kr. Frá áramótum 1993 er
krafist 200 króna aðgangseyris
fyrir böm upp að sex ára aldri.
Þá kostar sjúkravitjun 1.000
kr., en 600 kr. með afsláttar-
korti og 400 kr. fýrir lífeyris-
þega.
Þegar litið er í ríkisreikninga
fyrir árin 1991 og 1992 sést
hvaða áhrif þetta hafði fýrir
sértekjur heilsugæslustöðva.
Sértekjur heilsugæslustöðva í
Reykjavík hækkuðu um 660
prósent milli ára, eða úr 4,7
milljónum í 35,8 milljónir.
Hundrað prósenta tekjuaukn-
ing varð hjá Heilsugæslunni á
Akureyri, 134 prósenta aukn-
ing í Kópavogi, 284 prósenta
aukning í Hafnarfirði, 330
prósenta aukning í Keflavík og
381 prósents aukning á Sel-
tjarnarnesi. Samtals hækkuðu
sértekjur heilsugæslustöðva
um 160 prósent og tekjur juk-
ust um ríflega 200 milljónir.
Gjöld fyrir sérfræðiþjón-
ustu hækka
Hér hækkuðu gjöldin úr
900 kr. árið 1991 í 1.500 kr.
1992. Þann 25. janúar sl. var
gjaldtöku affur breytt þannig
að stofngjald er 1.200 kr. og
síðan borga sjúklingar 40 pró-
sent af umframkostnaði.
PRESSAN hefur ekki ffekar en
aðilar í heilbrigðiskerfinu töl-
ur um hvað þessi liður hefúr
hækkað í heild, en sem dæmi
má nefúa algenga aðgerð, svo
sem þegar rör em sett í eyru
barna með eymabólgu. Áður
þurffi að greiða sérffæðingi og
svæfmgalækni hvorum sínar
fimmtán hundmð krónurnar
eða þrjú þúsund alls. f dag
mun þessi aðgerð kosta 6.000
kr., sem jafngildir 100 pró-
senta hækkun. Kvenfólk sem
þarf á svokallaðri „skröpun"
að halda greiðir nú 7.000 kr. í
stað 3.000 króna áður. Sam-
FAGOR
3
FAGOR FE-83
Magn af þvotti 5 kg.
Þvottakerfi 17
Vinduhraði 850 sn/mín
Sér hitastillir *-90°C
Ryðfrí tromla 42 I
Sparneytin
Hraðþvottakerfi
Áfangaþeytivinda
Sjálfvirkt vatnsmagn
Hæg vatnskæling
Hljóðlát
RONNING
SUNDABORG !5
SÍMI 68 58 68
kvæmt bæklingi heilbrigðis-
og tryggmgaráðuneytis munu
þó 70 prósent sjúklinga greiða
minna en 2.000 kr. fýrir sér-
ffæðingsaðstoð, en hámarks-
greiðsla þar sem þörf er á
svæfingalækni getur numið 22
þúsundum króna.
10 prósentum færri til
sérfræöinga
Samkvæmt upplýsingum
Landlæknisembættisins hefúr
aðsókn til sérffæðinga minnk-
að um 10 prósent í kjölfar
þessara aðgerða. Var það talin
jákvæð þróun þar sem ekki
hefðu allir þörf á þjónustu sér-
fræðinga sem til þeirra leit-
uðu. Þar á ofan væri fjöldi sér-
ffæðinga orðinn það mikill að
sumir þeirra hefðu orðið lítið
að gera. Læknir sem hefði lítið
að gera væri hættulegt fýrir-
brigði í sjálfú sér, því þá ykist
hættan á „oflækningum".
Hækkunin á sérffæðingsgjald-
inu væri því fyrst og fremst
stjórnunartæki innan heil-
brigðisgeirans.
Rannsóknargjöld sem
greiða þarf fýrir rannsóknir og
vegna röntgenmyndatöku
hækkuðu úr 600 kr. í 900 kr.
fýrir almenna greiðendur og
úr 200 kr. í 300 kr. fýrir lífeyr-
isþega. í stað þess að tann-
læknakostnaður sé ókeypis
fýrir böm yngri en sextán ára
greiða foreldrar nú fjórðung
kostnaðar. Sé um krónu- og
brúargerð að ræða eða gull-
fyllingu greiða foreldrar þó
aldrei minna en helming
kostnaðar.
36 prósenta Qölgun á
afsláttarkortum milli
ára
Fyrir nokkrum árum var
örorku- og lífeyrisþegum
veittur kostur á svokölluðum
„fríkortum“ og fengu hand-
hafar þeirra ffía læknisþjón-
ustu efúr að þeir höfðu greitt
þijú þúsund krónur í læknis-
þjónustu. Síðar var almenn-
ingi gefinn kostur á þessum
kortum, en þá var þröskuldur-
inn settur við tólf þúsund
króna markið. Þeir sem ætla