Morgunblaðið - 27.04.2004, Síða 10

FRÉTTIR
10 ÞRIÐJUDAGUR 27. APRÍL 2004 MORGUNBLAÐIÐ
SÓLVEIG Pétursdótt-
ir, formaður utanríkis-
málanefndar Alþingis,
segir að eðlilegt sam-
ráð hafi verið haft við
nefndina í aðdraganda
ákvörðunar ríkis-
stjórnarinnar að styðja
innrásina í Írak. Össur
Skarphéðinsson, for-
maður Samfylkingar-
innar, sagði á lands-
málafundi flokksins
um síðustu helgi að
tími væri kominn til að
fram færi hlutlaus
rannsókn á því ferli
sem leiddi til stuðnings
Íslands við aðgerðirnar.
„Ég bara skil ekki á hvaða veg-
ferð formaður Samfylkingarinnar
er í þessu máli. Hann eins og aðrir
fulltrúar Alþingis og þjóðin öll veit
að málið allt er
margrætt og að af
hálfu ríkisstjórnar-
innar var fullkom-
lega eðlilegt samráð
haft við utanríkis-
málanefnd Alþingis.
Össur Skarphéðins-
son ætti jafnframt að
vita að þingnefndir
eru ekki rannsóknar-
nefndir,“ segir Sól-
veig.
Össur sagði m.a. í
ræðu sinni að engin
sjálfstæð rannsókn
hefði farið fram á því
af hálfu íslenskra
ráðamanna hvað hafi verið á bak
við staðhæfingar um gereyðingar-
vopn í Írak.
Sólveig segir að þessi málflutn-
ingur komi henni spánskt fyrir
sjónir. „Hvað á maðurinn við með
því að segja að engin sjálfstæð
rannsókn af hálfu íslenska ríkisins
hefði farið fram á því hvort ger-
eyðingarvopn væru í Írak. Hvaða
forsendur ættu þar að liggja að
baki. Ættu íslensk stjórnvöld að
efast um hæfni sérfræðinga fjöl-
þjóðlegra stofnanna sem ætlað er
að leita að kjarnavopnum, efna-
vopnum eða lífefnavopnum?“ spyr
hún.
Aldrei útilokað að styðja
afvopnun Íraks með valdi
sem síðasta úrræði
Sólveig segir að engin stefnu-
breyting hafi orðið af hálfu ís-
lenskra stjórnvalda í afstöðu til
„hættunnar sem stafaði af ógn-
arstjórninni í Írak“, enda hafi hún
almennt verið viðurkennd í sam-
félagi þjóðanna og undirstrikuð í
fjölmörgum ályktunum Sameinuðu
þjóðanna.
„Ályktanir SÞ um afvopnun
Íraks voru í fullu gildi og það
mátti öllum vera ljóst að aðgerðum
var hótað ef ekki væri orðið við
þeim ályktunum. Í aðdraganda
Íraksstríðsins var fullreynt að ná
samstöðu um nýja ályktun og
miklar vonir bundnar við útkomu
þeirrar vinnu. Því miður var óger-
legt að ná slíkri samstöðu vegna
m.a. óbilgirni Frakka sem sögðust
myndu beita neitunarvaldi í öllum
tilfellum. Vettvangur Sameinuðu
þjóðanna var fullreyndur og komið
hafði fram að forsenda fyrir að-
gerðum gegn Írak væri ný ályktun
í öryggisráði Sameinuðu þjóðanna.
Íslensk stjórnvöld höfðu aldrei úti-
lokað að styðja afvopnun Íraks
með valdi sem síðasta úrræði,“
segir Sólveig.
Eðlilegt samráð við utanríkismála-
nefnd í aðdraganda Íraksstríðsins
Sólveig Pétursdóttir
SIV Friðleifsdóttir umhverfisráð-
herra kynnti í gær landsáætlun um
meðhöndlun úrgangs. Hún er unn-
in á vegum Umhverfisstofnunar en
henni ber að gefa út slíka áætlun
til 12 ára sem endurskoða skal á
þriggja ára fresti. Umhverfisráð-
herra sagði á blaðamannafundi að
þetta væri í fyrsta sinn sem slík
áætlun væri gefin út og hún mark-
aði því tímamót. Sett væru fram
mælanleg markmið um að draga
markvisst úr myndun úrgangs,
minnka hlutfall úrgangs sem fer til
förgunar og auka endurnýtingu.
Landsáætlunin nær til hvers
kyns úrgangs frá heimilum og fyr-
irtækjum. Hún er sett samkvæmt
lögum um meðhöndlun úrgangs og
mun samráðsnefnd um framkvæmd
laganna fylgjast með hvernig
markmiðum laganna er náð, meta
kostnað og setja fram tillögur um
hvernig kostnaði skuli mætt. Sveit-
arstjórnum verður einnig skylt að
semja eigin áætlun sem byggjast
skulu á markmiðum landsáætlun-
arinnar. Eiga þær fyrstu að koma
út eigi síðar en 1. apríl 2005.
Samræmdar aðgerðir
Siv Friðleifsdóttir sagði að með
samræmdum aðgerðum um landið
allt væri ætlunin að auka ábyrga
meðhöndlun úrgangs. Hún sagði að
árið 1970 hefði landið nánast logað
af opnum sorpbrennslum, þá hefði
sorp verið brennt á um 60 stöðum,
þeir hefðu verið orðnir helmingi
færri árið 1990. Í dag eru opnar
sorpbrennslur aðeins á tveimur
stöðum.
Fram kom á fundinum að for-
sendur og aðferðafræði áætlunar-
innar byggðust m.a. á útreikning-
um og upplýsingum frá Sorpu og
upplýsingum um mannfjölda og
spár um árlega fjölgun. Vonast er
til að þegar landsáætlunin verður
endurskoðuð muni skýrslur sveit-
arfélaga vera orðnar staðlaðri og
nákvæmari þannig að unnt verði í
ríkari mæli að taka mið af upplýs-
ingum þeirra.
Talið er að árið 2002 hafi fallið
til ríflega 450 þúsund tonn af úr-
gangi á öllu landinu. Af því féllu til
um 283 þúsund tonn á höfuðborg-
arsvæðinu. Þá er talið að um 30%
teljist vera heimilisúrgangur og um
70% rekstrarúrgangur.
Umhverfisráðherra sagði ýmsar
breytingar fyrirsjáanlegar varð-
andi meðhöndlun úrgangs, m.a.
lokun urðunarstaða og úrelding
brennslustöðva. Ný brennslustöð
er þó í sjónmáli á Suðurnesjum. Þá
er búist við auknu hlutfalli úrgangs
á Austurlandi og fjölga á flokkum
sem bera úrvinnslugjald. Setja á
ný markmið fyrir umbúðaúrgang
árið 2008 svo og skilyrði um mót-
töku fyrir úrgang til urðunar.
Vörur sem í dag bera úrvinnslu-
gjald eru m.a. ýmsar vörur sem
verða að spilliefnum, dekk, bílar,
mjólkurfernur og heyrúlluplast.
Gjaldið er lagt á við tollafgreiðslu
og segir umhverfisráðherra það
vera í fullu samræmi við kostnað
sem hlýst af úrvinnslu viðkomandi
vöru. Fleiri vörur munu bætast við
á næstunni, svo sem veiðarfæri,
umbúðir og raftæki. Kveðst ráð-
herra vonast til að úrvinnslugjald á
umbúðir geti t.d. leitt til þess að
menn hugi að annars konar frá-
gangi á innfluttum vörum, þ.e.
dragi úr umbúðanotkun þar sem
það er unnt og lækki þar með
kostnað.
Úrvinnslusjóður mun velta
kringum 700 milljónum króna á
þessu ári og er gert ráð fyrir að
veltan verði um milljarður á næsta
ári.
Moltugerð og gasgerð
Til að ná markmiðum landsáætl-
unarinnar er nauðsynlegt að auka
endurnýtingu lífræns úrgangs, um-
búðaúrgangs og raftækjaúrgangs.
Er það m.a. hægt með jarðgerð,
moltugerð eða gasgerð.
Í lokin kynnti Siv Friðleifsdóttir
umhverfisráðherra framtíðarsýn
sína fyrir byrjun ársins 2011. Þá
verði urðun lífræns úrgangs 25%
minni en árið 1995, engin dekk
verði urðuð heldur brennd, 85% af
bílhræjum fari í endurnýtingu og
að 4 kg á ári af raftækjum verði
endurnýtt. Þar er átt við að þau
verði tekin sundur og efni þeirra
flokkað í forvinnslu til viðeigandi
endurvinnslu.
Landsáætlun til
að minnka úrgang
Morgunblaðið/Sverrir
Siv Friðleifsdóttir kynnir landsáætlun um meðhöndlun úrgangs.
Endurnýting úrgangs af umbúðum verði 50–65%.
Endurvinnsla úrgangs af umbúðum 25–45%.
Bannað verði að urða heil dekk eða kurla dekk frá 16. júlí 2006.
Endurnýting bílflaka verði 85% frá ársbyrjun 2006 og 95% frá og með
2015.
Þá verði viðeigandi meðhöndlun á raftækjum miðuð við 4 kg á íbúa frá 1.
desember 2006 og urðun lífræns heimilisúrgangs á að minnka stigvaxandi
til ársins 2020 miðað við magnið 1995 og vera þá orðin 65% minni en í dag.
Árið 1995 er talið að um 240 þúsund tonn af lífrænum heimilisúrgangi
hafi fallið til. Sé það framreiknað til 2020 er það talið verða orðið um 417
þúsund tonn og er markmiðið því að ekki falli þá meira til en um 84 þúsund
tonn af lífrænum heimilisúrgangi.
Helstu markmið
landsáætlunarinnar
STOFNFUNDUR klúbbs áhuga-
fólks um Mið-Austurlönd verður
haldinn í sal Reykjavíkuraka-
demíunnar í JL húsinu við Hring-
braut í dag og hefst klukkan 17, en
markmið klúbbsins er að hlúa að
og kynna menningu og mannlíf í
Mið-Austurlöndum.
Jóhanna Kristjónsdóttir
blaðamaður segir að klúbburinn
muni beita sér fyrir fyrirlestrum og
fræðslu um Mið-Austurlönd og ef
til vill námskeiðum í arabísku, auk
ferðalaga til þessa heimshluta, en
félagsmenn muni hafa forgang í
þær ferðir. Með tímanum verði ef
til vill reynt að fá fyrirlesara utan-
lands frá og einnig langi fé-
lagsmenn að koma matargerð
svæðisins á framfæri og fleira þess
háttar.
Almennur áhugi
ríkjandi
Fram kom að þegar hafi sjötíu
skráð sig sem stofnfélaga og
Jóhanna segir að
sér heyrist vera
almennur áhugi
ríkjandi í
þessum efnum
enda Mið-
Austurlönd að
mörgu leyti
afskiptur heims-
hluti þótt ekki
líði sá dagur að
ekki streymi
þaðan mismunandi fréttir og ekki
alltaf fagrar.
„Þessi ferðalög sem ég hef farið
með fólk þangað hafa sýnt mér að
fólk fer að hugsa allt þetta upp á
nýtt eftir þessar ferðir, fyrir utan
að sjá þarna minjar mörg þúsund
ára sögu og mannlíf nútímans, ger-
ólíkt okkar en fólki þykir það lit-
ríkt og kraftmikið. Verður kannski
mest hissa þó á hversu viðmót
íbúanna er ljúft gagnvart útlend-
ingum og gleði og kátína ríkur
þáttur í lífi þess.“
Stofna klúbb
áhugafólks um
Mið-Austurlönd
Jóhanna
Kristjónsdóttir
RÍKISSTJÓRNIN lítur svo á að
Þingvellir séu í eigu ríkisins en ekki
þjóðkirkjunnar. Það kemur fram í
greinargerð með lagafrumvarpi for-
sætisráðherra um þjóðgarðinn, sem
nú er til meðferðar í allsherjar-
nefnd Alþingis. Björn Bjarnason,
dóms- og kirkjumálaráðherra, er
sammála þessu enda hafi hann sem
formaður Þingvallanefndar komið
að gerð frumvarpsins og samþykkt
það í ríkisstjórn.
Kirkjuráð hefur mótmælt því að í
greinargerðinni séu Þingvellir sagð-
ir tilheyra ríkinu. Ekkert formlegt
afsal liggi fyrir og samkvæmt þing-
lýstum eignarheimildum sé ótvírætt
að kirkjan fari með eignarheimild-
ina. Þingvellir hafi réttarstöðu sem
prestsetur.
Björn segir þetta sjónarmið
kirkjunnar hafa verið sett fram áð-
ur og því sé þetta ekkert nýtt.
Kirkjuráð sé að halda til haga af-
stöðu sinni til þessa máls og það sé
gert nú í tilefni framlagningu frum-
varpsins. Þetta sé viðfangsefni sem
þurfi að leysa.
„Það eru búnar að vera samn-
ingaviðræður um kirkjueignir og
prestsetur milli ríkisins og þjóð-
kirkjunnar í mörg ár. Það er engin
niðurstaða komin,“ segir Björn og
að málið sé í ákveðnum farvegi inn-
an ráðuneytisins. Viðmælendur rík-
isins viti hvar málið sé statt. Hann
segir engar viðræður í gangi núna
en ræða þurfi stöðu Þingvalla í
þessu samhengi.
Þingvellir eru
í eigu ríkisins
HALLDÓR Gunnarsson í Holti,
kirkjuráðsmaður og fulltrúi í samn-
inganefnd kirkjunnar um kirkju-
eignir til margra ára, segist forviða
á orðum Davíðs Oddssonar for-
sætisráðherra í sjónvarpsfréttum á
sunnudag þess efnis að Þingvellir
séu eign ríkisins. „Mér finnst ótrú-
legt að hafa heyrt forsætisráðherra
segja þetta, vegna þess að um aldir
hefur það verið svo að Þingvellir
hafa verið prestssetur og kirkju-
eign,“ segir Halldór.
Lögin um prestssetur kveða svo
á að ef prestssetur er selt renni
andvirðið í prestssetrasjóð, en þá
þurfi að liggja fyrir samþykki Al-
þingis og kirkjuþings til þess að sal-
an nái fram að ganga.
„Þegar lögin voru sett um Þing-
völl 1928 var talað um að Þingvöllur
ætti að vera ævarandi eign íslensku
þjóðarinnar og kirkjan vill ná sátt
við ríkið og þjóðina um að það
verði,“ segir Halldór. „Þar sem af-
sal hefur ekki verið gefið á Þing-
völlum af kirkjunni og eignarnám
ríkisins hefur ekki farið fram, þá
verður ekki til eignayfirfærsla með
því að forsætisráðherra segi að rík-
ið eigi Þingvöll.“
Halldór segir kirkjuna vænta
þess að samningum við ríkið um
prestssetrin og það sem þeim fylgir
verði haldið áfram, en viðræður
féllu niður árið 2002 þegar umboð
samningaviðræðna ríkisins fór frá
kirkjumálaráðherra og fjármálaráð-
herra til forsætisráðherra.
Halldór Gunnars-
son í Holti
Forviða á
orðum for-
sætisráð-
herra
♦♦♦