Íslendingaþættir Tímans - 08.04.1970, Page 30

Haraldur B. Stefánsson
bóndi í Braufarholíi í Skagafirði
Haraldur B. Stefánsson, bóndi í
Brau-tarholti í Ska.gafirði, andaðist
í Landsspítaianum 25. júní s.i. eft-
ir um það bil tveggja mánaða legu
þar. Hann hafði uim hríð kennt
nokkurs krankleifca, var ráðlagt
af læknum hér að leita aðstoðar
sérfræðinga og gerði það, en átti
ekki afturkvæmt á heimasilóðir í
lifandia lífi. Ég hef ekki orðið þess
var að hans hafi verið minnzt í
íslendingaþáttuim Tímans og því
vil ég biðja þá fyrir örfá kveðju-
orð, þótt síðbúin séu.
Baraldur í Brautarholti fæddist
að Halldórsstöðuim í Seyluhreppi
6. jamúar 1902, yngstur 10 syst-
kina. Voru foreldrar hans hjónin
Stefán Bjarnason og Aðalbjörg
Magnúsdóttir. Hafði Stefán reist
bú á Bjarnastöðum í Blönduhlíð
tveimur árum áður en þau Aðai-
björg gengu í hjónaband og bjó
þar í 8 ár, eða til ársins 1892.
Fluttu þau hjónin sig þá um set
vestur yfir Héraðsvötnin og
bjuggu á Halldórsstöðum til 1902
en þá andaöist Stefán, aðeins 47
ára gamall.
Fjiarri fór því að auður væri í
garði þeirra Halldórsstaðahjóna,
utan barnahópurinn. Þau bjuggu
aila tíð við firamuir þröngan hag.
Búið lítið en á hinn bóginn arð-
samt miðað við stærð.þ ví Stefán
var fjármaður ágætur og lagði
framt á að fara ve! með allar
skepnur, notinvirkur og lagvirkur
og varð því mikið úr hverju hand-
taki og hverri stund. Þegar hjón-
in á Haffldórsstöðum voru að koma
upp sínum stóra barnahópi, á sið
ustu áratugum næstliðinnar aldar,
og raunar í áratugi eftir það, var
ekki litið svo á, að samfélaginu
bæri að leggja lið slíkri þjónustu
við samtíð og framtíð, nema því
aðeins, að upp væri gefizt með
öllu og þá hét aðstoðin sveitar-
styrkur. Sú var og tíðin að þess
konar liðveizla kostaði missi mann
réttinda og álitshnekki og var þvi
ekki leitað nema í ýtrustu neyð.
Nú þykir hins vegar sjálfsa.gt að
þjáðfélagið veiti foreldrum fjár-
hagslega aðstoð tl þess að koma
á legg einu barni, hversu góður
sem efnahagur þeirra er og er
stundum skamimt öfganna í milli.
Stefáni á Halldórsstöðum entist
ekki aldur til að sjá allan sinn
myndarlegta barnahóp vaxa úr
grasi. Þegar hann féll frá, enn á
bezta aildri, var elzta barnið 19
ára gamialt e,n hið yngsta hálfs árs.
Öll komust þessi systkini þó vel
til mamns og urðu hinir nýtustu
þegnar.
Sagan er gjörn á endurtekning-
ar. Stefán á Halldórsstöðuim missti
móðuir sína fjögurra ára gamall,
heimilið leystist upp og hann fór
til vandalausra. Haraldur varð föð
urlaus hálfs árs og með nokkrum
hætti einnig móðurlaus því að við
fráfall Stefáns var honum komið í
fóstur til Sigurðar oddvita Jóns-
sonar í Brautarholti og Jó'hönnu
Steinsd-óttur, konu hans. Og það
varð ekikert skymdifósitur. Harald-
ur átti þar heimili upp frá því.
Börm þeirra Brautarholtshjóna
staðfestust þar eifcki og kom það
eins og af sjálfu sér, að Haraldur
varð stoð og stytta heknilisims er
hamm óx að aldri og þroska og eili
tók að sækja á gömttiu hjómin. Var
hvort tveggja að þau reyndmst Har
aldi góðir fósturforeldrar og hann
þeim uimhyggjusamíur og nærgæt-
imrn fóstursonur.
Árið 1925 kvæntist Hairaldur eft
irlifandi komu sinmi, Jóhönnu
Guninarsdóttur frá Kefttavík í
Hegranesi, hinni rniestu mynd-
ar- og gerðarkonu, og sama ár
hófu ungu hjónirn búskap á hálfu
Brautarbolti, ^móti fósturforeldr
um Haraldair.Árið 1940 amdaðist
Sigurður í Brautarholti og kona
hans tveimur árum síðar. Sikömmu
seinma leitaði Harattidur eftir kaup-
um á ábýlisjörð simrni, en húm var
í eigu temigdadóttur Siguirðar,
Lovísu Alíber'tsidóttuæ á Páfastöð-
um, 'konu Sigurðar Skagfield,
óperusöngvara og bairma þeirra.
Var það mál auðsótt. Brautarhoit
getur, frá náttúrummar hendi, ekki
kallast stórbýttd, en hæg jörð og
nytjagóð. Siigurðuir var mierkur
miaður og góður hóndi á gam'ia
vísu. En hamn var aldiraður orð-
imn þegar mý tækmi gerði bændum
almenmt kleift að hefjast handa
um byggingar og ræktum, svo veru
legu næmi. Hairald vamtaði því
ekki veirkefnin er þann var orð-
imn eigandi ábýiisjarðar simmiar. Og
það skorti heldur ekikert á að bamm
sinnti þeim verkefmium. Á þessum
rúmlega 20 árum, sem liðin eru
síðam hann eignaðist jörðina, hefur
hann stórbætt haina að raéktum og
húsakosti. Ilitt er og eigi síður at-
hyglisvert, hversu ailar þær fram-
kvæmdir eru vandaðar og vel gerð
ar, enda var Haraldur eimstakt
snyrtimenmi í öllu sínu fari, — og
þau hjón bæði. Bóndimn í Biraut
30
ÍSLENDINGAÞÆTTIR