Íslendingaþættir Tímans - 20.06.1970, Síða 17

ipa samvinmiimaður og ætlaði sam
Vinnustefnunni stóiran hlut, þótti
lnoniuim á stundum sem það gengi
pátlega seint að glæða og efla fé
lagslegan skilning og samvinnu-
broska. Honum þótti tiltakanlega
v*nt um Kaupfél .Skagfirðinga og
hélt fulri tryggð við félagið til
®fsta dags, enda þótt horfinn væri
®f félagssvæðinu fyrir æði löngu.
Skoðanir hans í félags- og sam-
VinnumMum voru langræktað-
®r, enda í fullu samræmi við eðli
hans og hjartalag. Han-n, breyskur
ng hnotgjarn maðurlnn, var ein-
l®gur mannbótamaður, einlægur
unnandi allrar fegurðar, fegurðar
i list og í Ijóði, fegurðar í öllu
Mfi.
Þekktastur er Haraldur vafa-
iaust fyrir yrkingar sínar. Hann
Varpaði fram stök-um, oft bráð-
snjöllum, hvenær sem var og
hvernig sem á stóð. Vísurnar
komu ósjálfrátt, hrukk-u honum af
uiunni áður en hann sjálfur vissi
®f- Þær kom-u og hurfu, ííkt og
leift-uir. Fæstar voru festar á blað.
Flestar munu hafa gleynlzt i erli
°g önn. Þó lifa margar á vörum
uianna víðs ve-gar u-m land og enn
®ðrar eru á strjálingi í blöðum og
vitum. Og einhvern samtíning mu-n
hann sjálfur hafa átt í fórum sín-
hm. Væ-ri full þörf á að safna sam-
0,n því, er til næðist, velj-a síðan úr
°g ge-fa út. Slík-t kver mundi vissu
iega ei-ga brýn-n-a e-rindi við al-menn
ir>g en sitthvað það. sem nú er lát-
ið á þrykk út ganga og kallað
skáldskapur. H-alli Hjálmars var
fyrst og fre-mst bráðsk-emmtuegur
hagyrðingur. En hann var raunar
^eira. Han-n gat, þegar bezt lét,
°rt betur en páfim.
Haraldu-r Hjálm-arsson naut
gáfna sinn og hæflleika aldrei
svo Sem efni stóðu til. Okkar vin-
Ur|i hans finnst sem stórum hafi
rtinna úr honum orðið en verða
^átti. Og þó .— Er ekki svo um
pargam mann, ef skyggnzt er um
hekki? Hitt er víst, að Haraldur
yerðu.-r mörgum minnisstæður —
eins og ha-nm var. Að honum er
s.lónarsviptir. í eðli han-s runnu
sarnan ýmsir þættir. Hann var
ófði-n-gi í lund, gleðimaður og
gke.simenmi að öllu eðli, ágætur fé-
®gi- En umfrarn allt var hann
sseðadrengur og tryggðatröll. Þeir
Þmttir æt-la ég að gildastir hafi
verið í skaphötn harns altri
Ég tók svo til orða hér að fram
an’ 0ð Haraldur hefði á sinum
tírna horfið hingað heim til Skaga-
fjarðar að lokinni Reykjavikurdvöl
hinni fyirri. Þetta var efeki út í blá-
inn mælt. f raun og veru átti
hann hvergi heima annars staðar
en í Skagafirði. Ég hef engan
mann þekkt, þann er bundið hafi
heitari ást við ættbyggð sína og
hérað. Það var honum heilög jörð.
Og nú er H-araldur Hjálmarsson
kominn heim fyrir fullt og allt
Hann hvilir þar se-m vaggan stóð
— að Hofi á Höfðaströnd.
Gísli Magnússon
t
Veturin-n 1936—1937 dvaldi ég
á Sigloifirði við kennsLu og ýmis
konar aukaatvik. Þetta var kreppu-
árunum, en Siglufjörður samt í
fullum blóma sem miðstöð síld-
veiðanm-a. Þúsumdir aðkomulýðs,
inmlendra sem erlendra, flæddi yf-
ir þemnan litla kaups-táð fyrir s-um-
artímanm, en fjaraði svo aftur burt
með haustinu. Ýmislegt misiafnt
h-afði maður hey-rt hjá vandlætinga
söm-u fólki um lífið og bæjarbrag-
inn á Sigló um þær mundir Ea
um haustið 1936 er ég kom þang-
að, var svo til allu-r aðkomulýður
sumarsins á bak og burt, og hin-
i-r eiginlegu íbúar staðarins einir
eftir. O-g það tók mig ekki lengi
að skilja að Sigló su-marsins og
hinn hreiniþvegni Siglufjörður
he-im-amanna voru tveir ólíkir
heim-ar. Og bæjarbragur þessara
heimamanma var slíkur sem ég hef
aldrei kynnzt, fyrr né síðar, hvoi-ki
hérlendis né erlendis. Þarna voru
stórættuð afsprengi fornra heima-
ætta, embættismenn, umsvifa-
mikiir útgerðarmenn, feaupmenn,
iðnaðarm-enn, sjómenn og verka-
men-n, og allt þar á milli. Óþving-
aður samgangur og samruni allra
þes-sara stétta, hleypidómal-eys-
ið, hneykslunarleysið, allt þetta
var mér nýr heimur. Vissulaga
gátu þeir hnafeferifizt á fundum,
og sa-gt hvor öðrum til helvítis úti
á götu, en þetta hafði engin eftir-
köst, allir voru j-afngóðir vinir á
eftir, og allir mættust sem vimir
og jafningjar á skröllum og sam-
komum staðarins. Og ekki má ég
gleyma kvenfólkinu. Fjöldi frá-
bærra fegurðardisa prýddi staði-nn,
sumar voru nemendur mínir, ég
gleymi þeirn ald-rei, þessi er gift
úti í Svíþjóð, önnur í Reykjavík,
þriðja einhver frægasta leikkona
landsins, og svo gæti ég le-ngi tal-
ið. En þær voru ekki að eina-ngra
sig eða láta dekstra sig, elskurnar.
Þær sóttu fúsle-ga samkomur og
samfundj alira stétta, og sátu
hneykslunarlaust að sumbli fram á
nætur með mönn-um sem kannski
kunnu sér ekki hóf við dru-kkinu.
En sjálfar hvorki drukku þær né
reyktu. — Ég naut þenna-n vetur
mikils skjóls og vináttu á heimili
Þormóðs Eyiólfssonar. konsúl-s,
sem nú er látinrn fyrir allmörgum
árum, og konu hans, Guðrúnav,
frændkonu minnar, Biörnsdóttur
frá Kornsá, sem nú er búsett í
Hveragerði. Hún er eiuhver stór-
brotnasta og tignasta húsfrev’a
sem ég he-f bekkt. Ble.\suð sé hún
ætíð.
Þetta kann að virðast furðuleg-
ur inng-angur að minningarorð-
um um Ha-rald Hjálmarsson er ég •
rétt í þessu heyrði að væri látinn.
liðlega sextugur að aldri. og yrði
í dag færður til moldar á Hofsóst,
í námunda við fæðingarstað sinn,
Kamb í Unudal, er hann jafnan
kenndi sig við. Mér til afbötunar
mætti geta þess að ég hef aldrei
sent f-rá mér orð til prentunar af
svipuðum tilefnum. Fjöidi náima
vina minna og vandamanna hefur
dáið án þess að ég hafi borið við
að minnast þeirra einu orði Mér
hefur ætíð fundizt það of sárinda-
fullt. En hér víkur allt öðruvísi
við, því það v-ar einmitt á þessum
min-nisstæða vetri og i þessu minn-
isstæða andrúmslofti sem hin
skammvinnu, en einstæðu. kvnni
okkar Haralds hófust. Hann var þá
starfsmaður hjá Kaupfélagi Sigl-
firðinga, en var í einkatímum hjá
mér á fevöldin. Sjálfan námsárang-
urinn skulum við láta liggja milli
hluta. En á þessu-m samverustund*
um okkar gerðist a-nnar o-g ein-
stæðari hlutur á millum okkar. Það
stoða-r skammt að segja að við höf-
um orðið vi-nir, þótt það vrðum
við vissulega. En annað kom til,
sem torvelt er að útskýra. Heim-
spekingar, sálfræðingar og skáld
hafa löngum velt fyrir sér þeirri
harmsögulegu staðreynd, hve ein-
angraður einstaklingurkin er í
innsta eðli sínu gagnvart m-eð-
bræðrum sínum, hve orð ^ru ófuil
kominn miðill, hve næstui* óhugs-
a-nleg fullkomi-n tjánin-g sir mllli
tveggja persóna, jafnveí nánustu
vina. En það var einmitt þeasi dul-
ÍSLENDINGAÞÆTTIR
17