Íslendingaþættir Tímans - 27.04.1972, Blaðsíða 25

manna, en einn þeirra var Kristinn
Agúst, að mannbjörg varð, en allur
farangur og varningur hvarf i hafið,—
Sjóslysið við Haganesvik vorið 1924
kippti öllum stoðum undan búskap
hinna ungu hjóna á Stóra—Grindli.
Um annað varð ekki að ræða en hverfa
frá búi og leita annarra úrræða til lifs-
bjargar. Leiðin lá til Ólafsfjarðar og
þar áttu þau Kristinn og Pálina heima
næstu ár. Enn er sótt á sjóinn sem
fyrr. Þó verður allveruleg breyting á
áhugamálum Kristins. Hann tekur að
stunda járnsmiðar og naut til þess
bæði aðstoðar og hvatningar ýmissa
iðnaðarmanna. Fór svo að þar opn-
aöist Kristni nýtt verksvið. Þvi meir
sem hugurinn heillast af smiðunum
þvi meir dregur úr sjósókninni. — t
þessa átt sveigðist atburðarásin þau 4
ár, sem búið var i Ólafsfirði. 1 Ólafs-
firði fæddist þeim hjónum fjórði son-
urinn Guðmar Jón.
Arið 1927 flytja þau Kristinn og
Pálina enn búferlum og setjast að i
Hrisey. Þar áttu þau heima nær tvo
áratugi, til ársins 1945. Siðast á þriðja
tug aldarinnar var Hrisey staður
mikils vaxtar og mikillar grósku. Þau
Kristinn og Pálina eygðu þar nýja og
meiri möguleika. Þá mun það einnig
hafa átt sinn þátt i búsetuskiptunum
að systir Pálinu, Maria Árnadóttir og
maður hennar Jón Valdimarsson,
skipstjóri höfðu fyrr horfið frá Ólafs-
firði og leitað til Hriseyjar, en mikill
samgangur og vinskapur var á milli
heimila hinna tveggja systra og svila.
Eftir komuna til Hriseyjar kom það af
sjálfu sér að Kristinn sótti sem aðrir
björg til sjávarins. En hin þróunin
heldur áfram sem þegar var hafin i
Ólafsfirði, að meiri og meiri timi fer i
járnsmiðarnar. Kemur þar að lokum
að Kristinn Ágúst setur á stofn eigið
járnsmiðaverkstæði. Komu sér þá vel
þau samskipti, er hann hafði áður
stofnað til við iðnaðarmenn á þessu
sviði bæði i ólafsfirði og á Akureyri.
Jafnframt þvi sem Kristinn leysir hin
erfiðustu verkefni af hendi i iðn sinni,
skapar aðstöðu fyrir útgerð staðarins,
annast viðgerðir á dýrum tækjum, svo
og bátum og skipum, — þá er hann um
leið að læra að tryggja sér þau réttindi
til starfa i iðninni, sem hann taldi
æskileg og nauðsynleg. Fær hann
þannig full meistararéttindi járn-
smiðs. Sparaði hann sér ekki erfiði og
átti margar ferðír tíf Akureyrar í senn
til að læra og eins hitt að sinna vanda
og verkefnum, sem vinir hans trúðu
honum fyrir.
A brattann var sótt i Hrisey i margs
konar merkinguþeirra orða : Að skapa
sjálfum sér atvinnuöryggi , treysta
stöðu heimilisins og siðast en ekki sizt
að sjá um.að börnin hans fengju notið
sin. Þau voru nú 7 talsins, en i Hrisey
fæddust þrjú þeirra, Gigja Sæbjörg,
Stefán Sigurður og loks Brynhildur
Steinunn, en Brynhildur dó a öðru
aldursári.
Það var árið 1945 að Kristinn Agúst
Asgrimsson fær þau eindregnu tilmæli
að flytja sig til Skagastrandar og ger-
ast þar járnsmiður. Hann varð við
þeirri málaleitan enda hafði atvinnulif
dregizt saman i Hrisey, umsvif út-
ger ðarinnar minnkað. Á Skagaströnd
var aftur á móti blómlegt atvinnulif og
flest, sem til þess benti, að þar væru
mikil framtiðarverkefni óleyst. Krist-
inn Agúst var alltaf bjartsýnismaður
og honum var ljúfara að starfa þar
sem um vöxt og aukningu var að ræða,
heldur en samdráttur og samfara hon-
um meira og minna vonleysi. — Hann
var lika eini járnsmiður Skagastrand-
ar á þessum árum og hið nýja verk-
stæði hans bætti úr brýnni þörf .
Stærsta verkefnið, sem fyrir lá var að
taka þátt i byggingu sildarverksmiðj-
anna á Skagaströnd. Vann hann að
mestu leyti á vegum rikisins, en sinnti
jafnframtöðrum störfum eftir þvi sem
geta hans leyfði. — Er öruggt, að
aldrei hafði honum áður tekist að
treysta svo hag sinn, enda ekki legið á
liði sinu eða kraftar sparaðir. — Þau
hjónin Kristinn og Pálina bjuggu á
Skagaströnd til ársins 1961 eða um 16
ár. — Sá timi breytti lifi þeirra full-
komlega. Börnin hurfu að heiman,
nokkur höfðu reyndar áður skapað sér
sjálfstæða tilveru. Að lokum er ein-
ungis Stefán Sigurður eftir i foreldra-
húsum. — Þá kemur lika i ljós að þrek
og kraftar fengu ekki til lengdar stað-
izt hið mikla álag. Er svo komið árið
1961 að heilsu Pálinu hefur hrakað,
erfiði og áhyggjur liðinna ára segja til
sin. Kröftum hefur verið fórnaö, þrek
er þorrið. Kristinn Agúst hefur lika
fengið viðvörun, að ekki verði haldið
áfram á sömu braut og ekkert tillit
tekið til þess, að öllum eru takmörk
sett i erfiði og álagi. — Hið óumflýjan-
lega hlýtur að gerast. Þau hjónin yfir-
gefa húsið, sem þau höfðu byggt sér
með smiðjunni dýrmætu. Um annað er
ekki að ræða. Suður yfir heiðar er
horfið með soninn eina, sem eftir er
heima. Næsti áfangastaður er i Kópa-
vogi þar sem þau hjón festa kaup á
húseigninni að Hliðarvegi 11. Allt
bendir til.að þau geti með mildi sinni,
bliðu og bjartsýni horft fram til fag-
urra daga að unnu miklu og heillariku
ævistarfi. — Börnin þeirra hafa
stofnað eigið heimili flest og þau fagna
sigrum hinna ungu og framtiðar-
draumum. Björn Ottóhefur setzt að á
Akureyri sem vélsmiður, kvæntur
Halldóru Gunnlaugsdóttur. Arni
Garðar er búsettur I Reykjavik, aug-
lýsingastjóri við Morgunblaðiö, átti að
eiginkonu Katrinu óladóttur, sem
hann siðan missti, en kvæntist aftur
Ragnheiði Kristjánsdóttur. Magnús
Bæringurer þá orðinn kennari i Kópa-
vogi, siðar skólastjóri þar, kvæntur
Guðrúnu Sveinsdóttur. Guömar Jón
hefur lagt leið sina til Siglufjaröar,
lært þar rafvélavirkjun, horfið þaðan
til Skagastrandar, en gerzt siðan
vélgæzlustjóri við Laxárvatnsvirkjun
við Blönduós, kvæntur Olöfu Friðriks-
dóttur. Gigja Sæbjörg er búsett á
Ölafsfirði og býr þar meö manni sinum
Jóni Asgeirssyni vélstjóra. Stefán Sig-
urðursá eini, sem enn dvaldi hjá for-
eldrum sinum fluttist með þeim suður
og hóf þar nám og starf, en leið hans lá
siðar til Reyðarfjarðar. Hann er
kvæntur Onnu Einarsdóttur.
En skjótt skipast veður I lofti, og
enginn ræður rúnir framtiöarinnar.
Þau Kristinn og Pálina hafa aðeins
búið eitt ár i Kópavogi, þegar Pálina
andast I febrúar áriö 1962. Eftir lát
konu sinnar er sem óyndi og óró gripi
Kristinn. Vera má,að su fullyrðing
Karenar Blixen sé rétt, að maðurinn
framkvæmi, konan tryggi tilveruna
sjálfa, eöa með orðum hennar:
„Mannsins er athöfnin, konunnar ver-
an.” Það kann lika að vera satt, sem
sagt hefur veriö að með karlmannin-
um sé meira af óróleikanum, umbrot-
unum hjá konunni meiri festa og
rósemi. — Kristinn Agúst varö annar
maður eftir lát konu sinnar. Ekki það
að hann glataði trú sinni og léttleika.
Hann var alltaf sami bjartsýnismað-
urinn. Hitt er ljóst, að hann hefur
mikið misst við fráfall konu sinnar og
sá missir verður ekki bættur. Til að
dreifa sorgum sinum verður það ráð
honum heilladrýgst að gerast sjálfur
gleðigjafi. Þau urðu honum fagnaðar-
rikust verkefni að mega undirbúa og
eiga hlutdeild i að skapa ánaégju-
stundir samferðamönnum sinum.
Þann meðfædda hæfileika lagði hann á
siðustu árum sérstaka rækt við að
þroska. Ekki sizt fékk hann tækifæri til
að starfa og striöa á þann hátt, er
hann hlaut vist á dvalarheimili aldr-
aðra sjómanna, Hrafnistu um 1965.
Um likt leyti gerðist hann félagi i
Kvæðamannafélaginu Iðunni. Þá tók
hann af enn meiri áhuga en fyrr að
leggja fram krafta sina i þágu Góð-
templarareglunnar en bindindismaður
hafði Kristinn veriö alla ævi. Hafði
lika lagt málum Góötemplararegl-
unnar lið norður i Hrisey, er hann var
búsettur þar. — Félagsstörf og tóm-
stundaiðja urðu hugöarefni og iðja
hins mikla karlmennis, og þrekmennis
islendingaþættir
25