Íslendingaþættir Tímans - 27.04.1972, Blaðsíða 26

_ r _
Björn Agúst Björnsson
Fæddur 28. ágúst 1892
Dáinn 14. marz 1972
Foreldrar Björns á Hrishóli voru
þau hjónin Astrióur Bjarnadóttir og
Björn Björnsson, sem bjuggu i Hólum i
Reykhólahreppi. Björn var elztur i
stórum hóp systkina.
Hólar voru mikil jöró, og mun hafa
veriö æöi þungur róöurinn aö koma
upp stórum barnahópi. Hefir þvi án
efa snemma mætt mikiö á elzta syni
þeirra Hólahjóna. Gamli Björn bóndi
var járnsmiður og gerði mikiö að þvi
að smiða hvaðeina fyrir bændur bæði
nær og fjær. Björn yngri vandist
smiöum þvi strax i bernsku. Það
leiddi þvi eins og af sjálfu sér, að
þegar hann var uppkominn, fór hann
til járnsmiðanáms og járnsmiðavinnu
til Sigmundar Brandssonar móöur-
bróður sins á Isafirði. Stundaði hann
þá atvinnu allmikið og efnaðist vel,
miðað við það sem þá gerðist með
unga menn um þær slóðir, enda fór
hvort tveggja saman hjá honum,
atorka mikil og góð samhaldssemi.
En Björn fjarlægðist samt sem áður
ekki sveitina, og hann átti lika bústofn
og hefir að likindum alltaf stefnt að þvi
að verða bóndi.
Leið svo fram til þess er hann var
orðinn þritugur. Eins og henda mun
með alla heilbrigða menn, kom að þvi
að ástargyðjurnar snurtu hann meö
sprota sinum. Hefi ég fyrir satt, að ef
vel væri kannaö, fyndist i sögu Björns,
að hann hafi hlýtt kalli þeirra i nokk-
ru. Þá kom það fyrir unga menn að
leggja land undir fót um langvegu,
dregniraf ósýnilegu afli i þann lands-
Hríshóli
fjóröung, þar sem elskan þeirra ól
manninn. Slikan óskráðan ævisögu-
kafla ætla ég að Björn hafi átt. En
þriðji áratugur tuttugustu aldarinnar
á ekki aðeins slikar sögur i minningu
sinni, heldur lika ótal dæmi þess, að
engill hvita dauðans laust marga unga
stúiku og margan ungan manninn
einmitt i fegursta blóma lifsins.
Og þar með var örlagadómurinn
þungi fallinn. Þeim var ekki skapað
nema að skilja. Verður ekki farið
lengra út i þá sálma.
Árið 1926 keypti Björn Agúst jöröina
Hrishól i Reykhólasveit og árið eftir,
1927, fór hann að búa þar. Þá var Ingi-
björg systir hans með 3 ung börn, búin
að slita samvistum við mann sinn.
Bjuggu þau systkinin saman upp frá
þvi, og gekk Björn þeim systur-
börnum sinum svo gott sem i föður-
staö.
Það gefur nokkuð glögga bendingu
um afstööu Björns til ættfólks sins, að
þegar yngsta systkini hans,
Sæmundur, hafði fest ráð sitt og
vantaði jarðnæöi, þá rýmdi Björn fyrir
honum um þriggja ára skeið, 1940-
1943. Tveimur til þremur árum siðar
lét Björn svo af höndum jarönæði
undir nýbýli fyrir uppeldis- og systur-
son sinn, Garðar Halldórsson, sem bjó
i sambýli við frænda sinn upp frá þvi,
unz Björn brá búi.
Það gerðist vorið 1962, á þvi sama
ári sem Björn varð sjötugur. Þá seldi
hann Reyni Halldórssyni, yngri
systursyni sinum og uppeldissyni,
sem þá var kvæntur, en hafði unnið
fóstra sinum allt til þess dags, i hendur
þann hluta jarðarinnar, sem hann átti
eftir.
Svona litur ævistarfssaga Björns út i
samanþjöppuðu formi, formi sem er
svo þröng-, að mjög orkar tvimælis,
hvort maður á að leyfa sér að segja
svo langa sögu i sögu i svo stuttu máli.
Björn Agúst var bóndi af llfi og sál.
Hverjum manni var hann árrisulli og
sisinnugur við hvaðeina, sem búið
snerti. Annaö sérkenndi hann ekki
siður, en þaö var næstum áfjálg
snyrtimennska við sérhvað það, sem
hann fór höndum um eöa hafði fyrir
augum, hvort heldur var utan bæjar
eöa innan, af bæ eða á. Hann hafði
alltaf smiðju á bæ sinum og leysti
margan vandann fyrir sveitunga sina
hvað það snerti.
Þegar halla tók degi i búskap
Björns, setti hann sér það mark að
á siðustu árum hans. Það lifði sem
bezt var i sálu hans”, i ósérplægni
hans og ósérhlifni.
Kristinn gerði ekki miklar kröfur
fyrirsjálfan sig, en hann gerði miklar
kröfur til sjálfs sin. — Ahuginn hvarf
honum aldrei og við ný og framandi
verkefni þótti honum unun að glima.
Svo skýrist starf hans að ljósmynda-
gerð á siðustu árum, ekki síður en þrá •
hans til ferðalaga, að ógleymdum
kvöldvökunum mörgu, er hann undir-
bjó og skipulagði að Hrafnistu.
Hvar söngur ómar seztu glaöur,
það syngur enginn vondur maður.
Þessar ljóðlinur eru hafðar eftir
Marteini Lúther, — Kristinn Agúst Ás-
grimsson þekkti og dáði undraveröld
söngs og tónlistar. — „Enginn falskur
tónn má hljóma hér,” er sagt að sé
letrað yfir dyrunum á minningasafni
tónskálds nokkurs. — Enginn falskur
tónn má hljóma hér, — þau gætu lika
átt við sem einkunn Kristinn Agústs.
Trú hans og trúarsannfæring var ör-
ugg og traust. Vafalaust hefur sú ör-
ugga trú veitt honum styrk og orðið
honum hvatning, að einnig hann mætti
láta ávexti andans birtast bræðrum
sinum og systrum.
Frjálslega hlaut hann að tala, rúmt
var i hjarta hans.
Guömundur Sveinsson
Bifröst.
26
Islendingaþættir