Heimilistíminn - 12.06.1975, Síða 23

óvenjuleg er aö heilir hópar dýra fái æði, en mörg dýr, meöal þeirra hesturinn geta
sagt fyrir um náttúruhamfarir.
sjón hennar, forðast hún auðveldlega all-
ar hindranir og steypir sér nákvæmlega
niður á hvert minnsta skordýr, sem á vegi
hennar verður. 1 Bandarikjunum er hún
kölluð „Ratsjármús” og á það nafn fylli-
lega skilið.
Hér er þó ekki beinlinis um ratsjá að
ræða, heldur annað, sem tæknimenn nú-
timans þekkja vel: Leðurblakan gefur frá
sér hátlðnihljóð, óttaleg óhljóð, ákafari en
fallbyssuskot og skellur það á hlutum,
sem á móti koma og bergmálar i eyra
leöurblökunnar. bannig getur hún kynnt
sér stærð hluta og fjarlægð.
Þessir furðulegu eiginleikar undra okk-
ur ekki svo mjög. Við undrumst lýsingar
af Mars- og Venusarbúum, en tökum
ósköp rólega þeirri staðreynd, að þetta
fólk hafi eiginleika, sem okkur eru ekki á-
skapaðir og nálgast að vera ævintýraleg-
ir.
Við skulum taka „sjötta skilningarvit”
dýranna sem dæmi. Við vitum, að það er
til, þó við byggjum þá vitneskju fremur á
hjátrú en þekkingu.
Einkennilegur atburður gerðist nótt
eina árið 1932 á grísku eyjunum
Cefalonia, Zante og tþöku. Úlfhundur gaf
merki. Hann ýlfraði með meiri æsingi en
nokkru sinni áður. Allir hundar eyjanna
svoruðu. A næstu andartökum rifu þeir af
öllum kröftum i fjötra sina og slitu sig
lausa og köstuðu sér á hurðir og gegn um
glugga.
Skömmu síðar tók jörðin að hristast,
hús féllu saman og stórar sprungur komu
i jörðina. Þeir sem elt höfðu hundana,
héldu lifi og frá þeim degi meðhöndluðu
þeir hundana með þakklæti og virðingu.
Þeir þóttust sannfærðir um að dýrin hefðu
það fram yfir þá, að geta séð inn I fram-
tiðina.
Þannig viðbrögð dýrahópa eru óvenju-
leg, jafn óvenjuleg og miklir jarðskjálftar
i okkar heimshluta. En það hefur lengi
verið vitað, að nokkur dýr geta séð fyrir
miklar náttúruhamfarir.
En hvemig finna dýrin þetta á sér?
Hvernig gátu til dæmis dýrin i dýragarð-
inum i Santiago í Chile varað við jarð-
skjálfta fyrir nokkru, með miklum fyrir-
vara? Hvaða dularfull driffjöður i höfði
fuglanna, smellur og lætur þá hefja sig til
flugs af eldfjöllunum rétt fyrir hvern gos-
strók?
,, Dýraveðurfræðingar”
Þann 9. júnl 1953 tók maður einn I
Massachusetts I Bandarikjunum eftir þvi
að heimilislæðan hans tók I hnakka-
drambið á kettlingum sinum einum af
öðrum og fór með þá inn i litið útskot i
veggnum og lagðistsiðan sjálf framan við
þá. Maðurinn var að furða sig á þessu at-
ferli kattarins, þegar hvirfilvindur skall
yfir.
Annað dæmi: Ung kona gekk eftir götu i
New Orleans með hundinn sinn i bandi.
Allt I einu tók hundurinn á sprett og kippti
svo ákaflega I ólina, að konan neyddist til
að hlaupa lika. Andartaki siðar hrundu
svalir húss niður á gangstéttina, þar sem
þau hefðu verið stödd með venjulegum
gönguhraða.
Til eru hundruðir svipaðra dæma og
þetta kann að virðast undarlegt, en þó er
til einföld skýring. Það þarf ekki yfir á
dulrænu sviðin til að finna hana. Dýra-
fræðingarnir Griffith og Galambos við
Harward-háskóla hafa eftir áralangar
rannsóknir og tilraunir sannað að „sjötta
skilningarvitið” hjá mörgum dýrateg-
undum er ekki annað en eitt af þeim
fimm, sem við höfum, aðeins nákvæm-
ara, sem sagt heyrnin. Hún er nægilega
þróuð I þessum dýrum, til að þau heyra
hljóð, sem við greinum alls ekki.
Mörg dýr, segja sérfræðingarnir, taka
ekki aðeins eftir að fellibylur eða jarð-
skjálfti er að koma. Þau geta lika ótrú-
lega fljótt greint i hvaða átt hamfarirnar
beinast og komið sér á öruggan stað I
tæka tið. Þetta með hundinn i New Or-
leans er ljóst: Hann heyrði einfaldlega
lága brestina i svölunum, þegar þær byrj-
uðu að gefa eftir.
Ennþá stöndum við aðeins á þröskuldi
hins undursamlega heims dýranna. Mörg
dýr eru 1 iTca þekkl fvrir að geta sagl fyrir
um veður. Prófessor Bergström, visinda-
maður, sem rannsakað hefur það atriði,
segir: — öll þau kerfi, sem við höfum
fundið upp til að geta sagt fyrir veður-
breytingar, eru smámunir hjá veðurspá-
kerfi einstakra dýrategunda. Við verðum
að viðurkenna, að þar er til dæmis venju-
legur froskur langt á undan okkur.
Satt að segja er froskurinn lalinn
merkilegastur „dýraveðurfræðinganna”
Hann spárir um veðrið með þvi að leita
skjóls undir laufblaöi eða i vatninu undan
megni sem i vændum er og aö klifra upp á
grein eða þúfu þegar von er að sól og bliðu
innan skamms. Tilraunir hafa verið
gerðar á froskum I dýrasöfnum, þar sem
þeir hafa fengi litinn stiga til umráða að
krifra upp i og spá góðu veðri. Það hefur
hins vegar ekki tekist, þvi ófrjáls dýr
glata miklu af eðlilegum eiginleikum sin-
um.
begar hænsni klóra sérstaklegan lengi i
jörðina eða gagga sifellt i sama tón, þegar
ekktir verða óstyrkir og hundar órólegir,
hestar óþolinmóðir, er von á rigningu.
Fólk, sem umgengst sauðfél á beit, þarl
ekki annað en lita yfir hópinn til að vita
hverra veðra er von. Leitar féð upp á við?
Það lofar góðu. Fer það niður hliðar og
23