Heimilistíminn - 12.06.1975, Qupperneq 26

Geimurinn bíður
Nýlendustofnun á tunglinu, lending manna á Títan og
skurðaðgerðir á mönnum, sem fara til Júpíters og Satúrnusar
— þetta eru atriði, sem Neil Armstrong, fyrsti tunglfarinn
fjallar um í þessari grein.
1 meira en fimmtiu ár hafa menn rann-
sakað tunglið. Hver einasti gigur, hver
gjá og sprunga hefur verið kortlagt. Héð-
an i frd verða tunglrannsóknir verkefni
sérfræðinga, steinasafnara og kaupsýslu-
manna, Rannsóknir munu smátt og smátt
þoka fyrir hagnýtingu. Nýlendurnar á
tunglingu verða grundvallaðar á námu-
greftri og flestir ihúarnir starfa við hann.
IbUar? Já, þvi ekki? Heimilisfastir
frumbyggjar? Ef til vill. Flestir munu
samt dveljast þar upp ákveðinn tíma i
einu. Það má hugsa sér til dæmis tveggja
ára ráðningartima, afar gott kaup og all-
ur kostnaður verður að sjálfsögðu greidd-
ur fyrir starfsmenn á tunglinu. Ef til vill
fylgir ókeypis sumarfri' heima á jörðinni
með i samningnum.
Eins og áætlanir eru um tunglnýlendur
nUna, verða þær undir yfirborði tunglsins.
A einum sólarhring verða geysilegar hita-
breytingar á yfirborðinu, frá 125 stigum C
( sóiskini dagsins niður i -=-125 stig yfir
biksvarta nóttina. Einn sólarhringur á
tunglinu er 700 klukkustundir. Undir yfir-
borðinu verða mannabUstaðir verndaðir
gegn þessum sveiflum og þar verður
sólarhringurinn 24 stundir og öllu þannig
fyrir komið, að aðlögunarvandamálin
verði sem minnst fyrir innflytjendurna
frá jörðinni.
Dæmigerð tunglnýlenda verður nokkur
IbUðarhUs og vinnuskálar, sem tengt er
saman með göngum. Allar vistarverur
verða fylltar andrUmslofti. Það er ekkert
andrUmsioft á tunglinu og þá er um að
gera að tryggja, að ekki leki Ut. Alls
staðar munu þrýstiþéttar hurðir einangra
herbergin, ef upp kemur grunur um loft-
leka.
Sivalningslöguð herbergi eru hentugust
þar sem dæla þarf lofti inn, þvi þau er
hægt að byggja á mörgum hæðum niður á
við. Stigar taka alltof mikið rUm og þeim
verður að sleppa. Þyngdar hlutanna gætir
svo litið á tunglinu, að vandalaust verður
að hoppa milli hæða og aðeins þarf hand-
föng á mikilvægustu stöðum, til að tapa
ekki jafnvæginu. Af tillitssemi við fólk,
sem ekki er fislétt á fæti eða heldur á
þungum byrðum, kemur til mála að hafa
lyftur.
Ef til vili finnur maðurinn einhverntima
upp aðferð til að framleiða andrúmsloft á
tunglinu. Þá getum við ef til vill losað
okkur við glerkUlurnar og þrýstiloftsklef-
ana, sem nota verður til að upphefja loft-
leysið á tunglinu. En i bráðina er það ein-
mitt loftleysið sem er svo freistandi. Það
og hitasveiflurnar miklu, gerir það að
verkum, að hægt er að framleiða tiltölu-
lega hreina málma með aðstoð sólar-
bræðsluofna. Málmhlutir steyptir i loft-
leysi munu verða eftirsóttir á jörðinni
vegna einstakra gæða.
Jörðin eins og blá kúla.
1 mörg hundruð ár hefur verið vitað, að
tunglið snýr alltaf sömu hlið að jörðinni,
þar sem það snýst um möndul sinn með
um það bil sama hraða og það fer um-
hverfis jörðina. 1 augum þeirra tunglbUa,
sem setjast að á þeirri hliðinni, mun
Jörðin þvi ekki koma upp i austri og setj-
ast I vestri, hún mun þvert á móti standa
nær hreyfingarlaus á himninum, falleg,
blá kUla, sem snýst hægt um sjálfa sig á
sama blettinum.
Þetta er hagnýtt, alveg burtséð frá þvi
að það veitir öryggistilfinningu að hafa
hnöttinn okkar þarna uppi. Hægt er að
beina loftnetum að jörðinni og festa þau i
þeirri stöðu.
A bakhlið tunglsins njóta ibUarnir engra
slikra forréttinda. Þar verður sambandið
við umheiminn að vera gegn um gervi-
hnetti á braut um tunglið. Auk þess njóta
ibUarnir ekki þeirrar fögru sjónar að hafa
jörðina fyrir ofan sig.
Utvarpsmóttakarar á bakhlið tunglsins
geta ekki tekið við sendingum frá jörðu,
nema þeim, sem fará um gervihnöttinn.
Þetta gildir bæði um venjulegar Utvarps-
sendingar og merki, sem verða til vegna
eldinga, rafeindatækja og rafmagns-
hleðslu á jörðinni til dæmis. Hverjir
kunna þá að vilja flytja i þessa einangrun
á bakhlið tunglsins? Er hægt að imynda
sér að þvi fylgi nokkrir kostir að dveljast
þar?
JU, staðurinn er fyrirtak fyrir þá, sem
hlusta vilja á ófölsuð skeyti frá Utvarps-
stjörnumerkjunum lengra Uti i geimnum.
Þess vegna verða reist mikil móttökutæki
á bakhlið tunglsins. Gigarnir eru eins og
gerðir fyrir diskalöguð loftnetin.
Gigarnir koma lika að öðrum notum.
Nálægt tunglskautunum eru til dæmis
dýpstu gigarnir i eilffum skugga. Þeir