NT - 21.05.1984, Blaðsíða 10

Mánudagur 21. maí 1984 10
Loðdýrarækt í Danmörku:
ÖFLUG BÚGREIN Á UPPLEIÐ
■ Loðdýrarækt fer heldur vax-
andi í Danmörku og eru menn
bjartsýnir á framtíð hennar. Svo
sem fram hefur komið í fréttum
hefur verð á skinnum farið
verulega hækkandi á síðastliðn-
um vetri frá einu uppboði til
annars eftir það verðfall sem
varð einkum á refaskinnum
1983.
Söluverð á minkaskinnum í
danska uppboðshúsinu hefur
aldrei orðið hærra en á þessu ári
en nú mun meðalverðið verða
udm 265 kr. danskar fyrir skinn-
ið. Hæsta nteðalverð sem áður
hefur fengist var 233 kr. árið
1982. Meðalverð á refaskinnum
verðurum460kr. danskar(1360
ísl. kr.) en var aðeins 317 kr.
1983. Hæsta meðalverð sem
áður hefur fengist var 542 kr.
árið 1979. Loðdýrabændur eru
nú rúmlega 3200. Loðdýrarækt-
in er nær alfarið stunduð sem
t'jölskyldubúskapur í Dan-
mörku. Um 3.140 bú eru með
minkarækt, um 730 eru með refi
og 185 með chincilla. Að með-
altali eru 509 minkalæður á
hverju búi en 418 refalæður, og
eru refabúin því hlutfallslega
stærri til jafnaðar. Bændur sem
rækta chinchilla eru að meðal-
tali með 268 dýr. Talið er að það
sé fullt ársverk að hugsa um 800
minkalæður.
Árangurinn í minkaræktinni
hefur farið jafnt batnandi
undanfarandi ár og þakka Danir
það skipuiegri útrýmingu á
vírussjúkdómnum „plasmacyt-
osis“ en meirihluti' minkabú-
anna er nú að verða laus við
hann. Að meðaltalifengust4,4l
hvolpur eftir hverja paraða
læðu.
Loðdýrarækt Dana er mjög
vel skipulögó félagslega. Rekn-
ar eru 30 fóðurstöðvar í landinu
og eru þær flestar í félagseigu
bændanna. Þær hafa með sér
samband og auk þess er sérstakt
fóðurráð starfandi þar sem sitja
3 fulltrúar fóðurstöðvanna og 2
frá loðdýraræktarsambandinu.
Á vegum þessa ráðs er samið
um verð á fiski og fiskúrgangi til
fóðurstöðvanna við samtök
sjávarútvegsins.
Heildarsalan 7 milljarðar
Danska loðdýraræktarsam-
bandið er einnig mjög öflugt.
Það á bæði hlut að rannsóknar-
starfsemi og ráðunautaþjónust-
unni en fyrst og fremst rekur
það uppboðshúsið í Glostrup í
útjaðri Kaupmannahafnar, þar
sem fara fram ein stærstu loð-
dýrauppboð sem þekkjast.
Stærð þessa fyrirtæki- má
marka af því að þar eru 4
hektarar (40.000 m2) undir þaki.
Þegar allt er í fullum gangi á
uppboðstímanum eru þar að
störfum á milli 600-700 manns.
Fastráðnir starfsmenn allt árið
eru 160 og í allt eru þar unnin
um 350 ársverk.
Á stærstu uppboðin koma allt
að 500 loðskinnakaupendur
hvaðanæva að úr heiminum. í
þessu mikla húsi eru matsalir
fyrir 1500 manns og er ekki
óalgengt að þar snæði 2000
manns á dag en þar er aldrei
seldur beini.
Auk dönsku skinnanna eru
þarna seld skinn frá mörgum
öðrum löndum bæði af ræktuð-
um loðdýrum og fjölmargar teg-
undir grávöru af villtum dýrum
allt frá sléttuúlfum, þvotta-
björnum og otrum frá Banda-
ríkjunum eða Kanada, rauð-
refum, gaupum og greifingjum
frá norðurslóðum Evrópu, til
ísbjarnarfelda frá Grænlandi
svo nokkur dæmi séu tekin.
Heildarsalan í þessu húsi nam
á síðasta ári um 2,4 milljörðum
danskra króna um 7 milljörðum
ísl. kr. en bróðurparturinn er
■ Á íslandi fellur ekki minna til af físki og fiskúrgangi en í
Danmörku og allt bendir til að hér megi fá ekki minna fóður og
ekki dýrara en það sem Danir nota.
kominn frá dönskum loðdýra-
bændum. Til framleiðslu sinnar
nota danskir loðdýrabændur um
120 þúsund lestir af fiskúrgangi
eða bræðslufiski. Hluta af þessu
flytja þeir inn t.d. um 20 þús.
lestir frá Færeyjum, en mest er
heimafengið.
Lítið er notað af sláturúr-
gangi eða aðeins það sem fellur
til við hænsnaslátrun, úrgangur
frá svína- og nautgripaslátrun
fer allur til framleiðslu á gælu-
dýrafóðri og þykir því of dýr í
loðdýrafóður.
Kolvetnin, kornið, sem nem-
ur 20-30% af fóðrinu framleiða
Danir sjálfir. Framleiðslan er
því nær alfarið innlend, aðkeypt
föng fyrir utan fóðrið eru mjög
lítil og hún er ekki fjármagns-
frek en skilar beinhörðum gjald-
eyri.
Það er athyglisvert fyrir ís-
lendinga að hér fellur ekki
minna til af fiski og fiskúrgangi
en í Danmörku og allt bendir til
að hér megi fá ekki minna fóður
og ekki dýrara en það sem
Danir nota. Hér þarf aðeins að
flytja inn kolvetnahlutann en
vel má komast af með um 15%
kolvetni í fóðrinu.
Ekkert mælir því í mót að
loðdýraræktin hér á landi gæti á
næstu árum eða áratugum orðið
sambærilegur atvinnuvegur og
hún er nú í Danmörku.
Nýr sykurlaus
ffinnn Appelsínu
i Jr Jl drykkur
Nýjung sætíefnið „Notra Sweet“
er notað í TOPP
Fæst í öllum matvöruverslunum
Sovéskur
útflytjandi
segir
Kirill Gradov: Gute Reise, Genosse. Ein
Bericht.
Deutscher Taschenbuch Verlag 1984.
128 bls.
■ Nafnið Kirill Gradov er dulnefni og
ekki er mér kunnugt um rétt nafn höfund-
ar þessarar bókar. Hann er fæddur árið
1946 og 1975 sótti hann um leyfi til þess
að flytjast á brott frá Sovétríkjunum. Það
var veitt og skömmu síðar hélt hann á
brott frá fæðingarborg sinni, alfarinn.
Nú býr hann í Hollandiog starfar þarsem
blaða- og sjónvarpsmaður.
í lokakafla bókarinnar, segir höfundur
frá því, að hann hafi afráðið að setja
bókina saman til þess að skýra lesendum
frá lífinu í Sovétríkjunum, á hvern hátt
það sé ólíkt daglegu lífi vestan tjalds og
kannski ekki síst til þess að gera upp sakir
við fortíðina og leiðbeina öðrum rúss-
neskum útflytjendum, sem hafa margir
átt í erfiðleikum með að skjóta rótum í
nýju og framandi umhverfí.
Á undanförnum árum hefur feikimikið
verið gefið út í Evrópu af hvers kyns
ritum eftir rússneska útflytjendur. Mörg
hafa þau rit verið samin fyrst og fremst í
pólitískum tilgangi, þar sem höfundarnir
sjá allt í svart/hvítu, og virðast oftar en
ekki vera að reyna að þóknast ákveðnum
lesendahópum. Þessi bók er á margan
hátt öðruvísi. Höfundur hefur frásögn
sína á því að segja frá því er hann kom
með lest til landamæraborgarinnar Brest
og því, sem þar fór fram. Hann lýsir á
snjallan hátt andrúmsloftinu, sem ríkti á
milli útflytjendanna og embættismanna
við landamærin og greinir hreinskilnls-
lega frá eigin hugsunum þann tíma sem
hann dvaldist á landamærastöðinni. Þær
voru vægast sagt blendnar.
Að þessu loknu tekur hann að segja
frá eigin ævi í Sovétríkjunumoggerirþað
á þann hátt, að hann rekur þær endur-
minningar, sem komu upp í hugann
síðustu dagana, sem hann dvaldist í
heimaborg sinni. Borgina nefnir hann
aldrei, en hún var sýnilega ein af stærri
GP
IJMSlkiN
Kirili Gradov:
Gute Reise,Genosse
Ein Bericht
landsbyggðarborgum í Sovétríkjunum og
má vel vera, að lesendur kunnugir þar
eystra geti þekkt hana af lýsingunum.
Þegar Gradov var á öðru ári hvarf faðir
hans skyndilega, og síðar kom í Ijós, að
hann hafði verið ákærður fyrir njósnir og
dæmdur í fangelsi. Að Stalín látnum
barst skyndilega skeyti, þar sem karl
kvaðst vera á heimleið. Vegna þessara
mála átti Gradov stundum allerfitt í
uppvextinum, en hann lýsir bernsku sinni
og æsku á eftirminnilegan hátt, segir frá
leikjum krakkanna, samkvæmislífi ung-
linga, skólavist, háskólanámi, herþjón-
ustu, blaðamennsku í Sovétríkjunum og
ótal mörgu fleiru, sem fróðlegt er að
kynnast, ekki síst vegna þess, hve hleypi-
dómalaus höfundur er.
Oft bregður hann fyrir sig skemmtilegri
kímni, m.a. þar sem segir frá herþjónust-
unni og á stundum segir hann gráglettnar
sögur. Einna minnisstæðust er sú, er
greinir frá fótboltakappleik á milli
tveggja bekkja í skólanum. Leikurinn
gekk hægt. spörkin voru þung og hörð,
en boltinn gerði aldrei meira en þumlung-
ast áfram. Að lokum æddi skólastjórinn
inn á völlinn og stöðvaði leikinn. Hann
hafði séð hvers kyns var. Fótboltar voru
fáséðir í Sovétríkjunum á þessum tíma,
en til þess að geta spilað höfðu strákarnir
notað hauskúpu, sem þeir höfðu fundið í
húsarústum frá því í stríðinu. Þar sem
enginn vissi hvort hausinn var af rúss-
neskum eða þýskum hermanni þótti þetta
hin mesta hneisa og strákarnir fengu
alvarlega áminningu.
Þegar vestur yfir kom fékk Gradov
„kultursjokk", eins og fleiri landar hans,
sem flust hafa yfir tjaldið. Hann hafði
haldið að allt væri svo gott og fagurt á
vesturlöndum, en komst, að eigin sögn,
að því að svo var ekki. Lífsbaráttan var
hörð og óvægin, þótt með öðrum for-
merkjum væri en í Sovétríkjunum.
Hvernig honum tókst að standa sig segir
hann ekki, en honum virðist hafa vegnað
vel.
Jón Þ. Þór.