NT - 28.06.1984, Page 11

Fimmtudagur 28. júní 1984 11
■ Þreyta er hluti af varnar-
kerfi líkamans og varar við
ofreynslu. Mikilvægt er að
bregðast rétt við þreytumerkj-
um og veita líkamanum hvíld.
Þreyta: Talað er um vöðva-
þreytu, almenna þreytu og
streitu. Vöðvaþreyta verður
vegna of mikils álags á einn
eða fleiri vöðvahópa. Afkasta-
geta vöðvanna getur minnkað
vegna skorts á súrefni og vegna
þess að úrgangsefni safnast
fyrir í vöðvunum.
Almenn þreyta lýsirsér m.a.
í því að:
- taugaboð ganga hægar,
- athyglin minnkar,
- hugsunargangurinn hægist,
- skynfæri sljóvgast,
- hreyfingar verða óöruggar.
Streita stafar af andlegu
álagi.
Hvðd: Stundarhvíld af og til
í dagsins önn er nauðsynleg til
að halda afkastagetu. Hvíldin
er gagnlegust í byrjun og fer
minnkandi þegar á líður. Þess
vegna koma margar stuttar
hvíldir við vinnu, að meira
gagni en langar. Við suma
vinnu er viss upphitun nauð-
synleg að lokinni hvíld, og við
það geta liðið nokkrar mínútur
áður en eðlilegum vinnuhraða
er náð. Tímamissirinn bætist
þó venjulega upp með auknum
vinnuafköstum eftir hvíld.
Hvíld getur einnig fengist
við breytingu á starfsstell-
ingum. Fullkomin hvíld fæst
aðeins í liggjandi stöðu. því
þá hvílast allir vöðvar samtím-
is. Yfirdaginn verður hryggur-
inn fyrir rniklu álagi, sem leiðir
til þess að vökvinn minnkar í
brjóskþófunum, sem eru á
milli hryggjarliðanna (sjá
mynd 1). Brjóskþófinn virkar
eins og höggdeyfir en við næt-
urhvíld endurheimtir hann
eðlilegt vökvamagn.
Hvíldarstöður: Rétt hvíld-
arstaða er þegar:
- eðlilegar sveigjur hryggjar
haldast,
- slökun er í öllum vöðvum.
Slökun í vöðvum fyrir svefn
og réttur stuðningur að hrygg
gefur fullkomna hvíld.
Engin ein svefnstelling er
réttust. Hver og einn sefur í
ýmsum stellingum, sem geta
verið þægilegar um stund en
orðið óþægilegar eftir nokkurn
tíma. Eðlilegt er að breyta oft
um stellingu á hverri nóttu, en
í óþægilegu rúmi getur það
gerst of oft, svo að líkaminn
hvílist ekki nóg.
Ágætt er að hafa auka
kodda til umráða til að auð-
velda slökun í vöðvum. Á
mynd 2 má sjá dæmi um hvíld-
arstöður. Ef legið er á maga er
ágætt að hafa kodda undir
maganum og engan undir
höfði.
Rúmið: Maðurinn ver
u.þ.b. 'A hluta ævinnar í rúm-
inu. Á þeim tíma hvílist hann
og safnar kröftum til daglegra
starfa. Áríðandi er því fyrir
almenna vellíðan að rúmið sé
gott.
Rúmið verður að vera nægi-
lega stórt, svo hægt sé að
teygja úr sér og snúa sér.
Æskilegt er að það sé minnst
15-20 cm lengra en sá sem í
því er og 85-90 cm breitt.
Botninn á að vera fastur og
jafn, svo hann sígi ekki niður,
og þarf að geta hleypt um sig
lofti og raka. Fáanlegir eru
einnig fjaðrandi rúmbotnar,
sem falla sjálfkrafa í þá stöðu
sem þarf til að styðja rétt við
líkamann. Á þessum fjaðrandi
rúmbotnum er möguleiki að
fá stillanlegt höfðalag, fótagafl
og sætisstöðu.
Stífni dýnunnar á að vera í
samræmi við þunga þess, sem
á að nota hana, falla eðlilega
að líkama notandans og styðja
við hann (sjá mynd 3). Loft og
raki verður að fá að leika
gegnum dýnu. Einnig er æski-
legt að hægt sé að taka ver
utan af dýnu til hreinsunar.
Ekki er .hægt að gefa neinar
algildar reglur um hversu þétt
dýnan á að vera eða hvort
velja skuli svampdýnu,
„springdýnu" eða vatnsdýnu.
Við val á dýnu er nauðsynlegt
að prófa sig áfram og e.t.v. fá
lánaða dýnu í nokkrar nætur,
ef sá möguleiki er fyrir hendi.
Að jafnaði skal skipta um
dýnu á tíu ára fresti.
Mjúkur fiðurkoddi sem lag-
ar sig að líkamanum er heppi-
legastur. Koddi skal vera undir
höfði og hálsi, en ekki undir
öxlum. Góður koddi er mikil-
væg forsenda fullkominnar
hvíldar.
Sæng á að vera létt en heit,
nógu breið og löng.
Rúm skulu vera hljóðlaus
þannig að hreyfingar í rúmi
trufli ekki svefn.
Hæð rúma skiptir máli, þar
sem erfitt er að búa um mjög
lág rúm og eins geta sumir
m.a. eldra fólk átt f erfið-
leikum með að komast upp í
og fram úr lágum rúmum.
Lifandi blað

AUGLYSENDUR
ATHUGIÐ!
LANDSHLUTABLAÐ NT
VESTURLAND
Kemur út 5. júlí n.k.
Auglýsingar sem birtast eiga í blaðinu, þurfa
að hafa borist auglýsingadeild NT í síðasta
lagi föstudaginn 29. júní n.k.
Símarnir eru: 18300 - 687648 og 686481