Morgunblaðið - 04.08.2004, Blaðsíða 28

MINNINGAR
28 MIÐVIKUDAGUR 4. ÁGÚST 2004 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Arnbjörg Jóhann-esdóttir fæddist á
Gunnarsstöðum í
Þistilfirði 31. maí
1924. Hún lést á
Hjúkrunarheimilinu
Seli á Akureyri
þriðjudaginn 27. júlí
síðastliðinn. Foreldr-
ar Arnbjargar voru
hjónin Aðalbjörg Vil-
hjálmsdóttir, f. 25.3.
1892 á Eldjárnsstöð-
um, d. 3.4. 1939 og Jó-
hannes Árnason, f.
18.6. 1890 á Gunnars-
stöðum, d. 25.2. 1971.
Systkini hennar eru: Axel, f. 30.4.
1918, d. 11.11. 1999, Anna Guðrún,
f. 2.6. 1920, d. 21.5. 1995, Sigríður,
f. 10.6. 1926, Þorbjörg, f. 9.4. 1928,
Árni, f. 16.1. 1930, Arnþrúður Mar-
grét, f. 25.7. 1931 og Guðbjörg, f.
6.1. 1934.
Arnbjörg giftist 4. nóvember
1944, Árna Árnasyni húsasmíða-
meistara og bónda frá Höskuldar-
nesi á Melrakkasléttu, f. 23.1. 1920.
Foreldrar hans voru Þórhildur
Guðnadóttir, f. 9.4. 1893 á Hóli á
Melrakkasléttu, d. 24.11. 1975 og
Árni St. Jónsson, f. 4.3.1889 á Ás-
mundarstöðum, d. 19.5. 1956.
Arnbjörg og Árni hófu búskap í
Höskuldarnesi árið 1944. Þau eign-
uðust fimm börn. 1) Jóhannes, f.
28.9. 1946, maki
Ragnhildur Þor-
geirsdóttir. Synir
hennar eru Þorgeir
og Höskuldur. 2)
Árni, f. 11.11. 1947,
d. 26.7. 1948. 3) Jór-
unn Guðrún, f. 1.10.
1949, maki Bjarni
Maronsson. Börn
þeirra eru Kristín,
Arna Björg, Valgerð-
ur Sigurveig og Frið-
rik. 4) Árni, f. 9.1.
1953, maki Kristín
Margrét Axelsdóttir.
Börn þeirra eru Árni,
Axel, Jóhannes og Helena. 5) Guð-
björg, f. 17.2. 1967. Langömmu-
börnin eru fjögur. Arnbjörg ólst
upp á Gunnarsstöðum hjá foreldr-
um sínum en móðir hennar lést er
hún var 14 ára gömul. Arnbjörg
stundaði nám við Laugaskóla í S-
Þing. í tvo vetur en vann að öðru
leyti heimilinu á Gunnarsstöðum
þar til hún fluttist að Höskuldar-
nesi. Arnbjörg og Árni bjuggu í
Höskuldarnesi til ársins 1988 er
þau fluttu til Akureyrar og áttu
þar heimili síðan. Síðustu tvo mán-
uði dvaldi Arnbjörg á Hjúkrunar-
heimilinu Seli á Akureyri.
Útför Arnbjargar verður gerð
frá Akureyrarkirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 13.30.
Orðið „húsmóðir“ er skilgreint í
orðabók sem „sú sem ræður fyrir
innan stokks“. Þrátt fyrir þessa til-
tölulega víðu skilgreiningu hafa
húsmæður á Íslandi um aldir haft
æðra hlutverk en að ráða innan hý-
býla sinna. Í stuttu máli má segja
að ágætustu húsmæður þessa lands
hafi verið verndarar heimila sinna
og á þeim byggðist lífsafkoma og
heimilisbragur að stærstum hluta.
Með þessum orðum er ekki verið að
kasta rýrð á húsbændurna, karl-
mennina, né gera lítið úr þeirra
hlut. Hlutverk góðrar húsmóður og
móður verður ekki fyllt upp af öðr-
um. Svo einfalt er málið.
Arnbjörg Jóhannesdóttir gerðist
ung húsmóðir og það varð lífsstarf
hennar. Hún var þriðja elst átta
barna þeirra Aðalbjargar og Jó-
hannesar á Gunnarsstöðum í Þist-
ilfirði. Aðalbjörg lést er Arnbjörg
var aðeins 14 ára að aldri. Yngsta
barnið var þá 5 ára gamalt. Þær
Gunnarsstaðasystur létu ekki sitt
eftir liggja að annast heimilið með
föður sínum og munu ekki hafa hlíft
sér. Kom dugnaður og ósérhlífni
Arnbjargar þá þegar í ljós. Jóhann-
es bóndi mun hafa lagt meiri
áherslu á að afla börnum sínum
menntunar en þá tíðkaðist yfirleitt.
Arnbjörg stundaði nám tvo vetur
við Laugaskóla og átti þaðan glaðar
minningar. Hún átti sérlega létt
með nám en ekki varð þó úr frekari
skólagöngu.
Eflaust hafa ýmsir ungir menn
rennt hýru auga til hinnar litfríðu
og ljóshærðu heimasætu á Gunn-
arsstöðum. Hitt er víst að ekki
þýddi fyrir þá að keppa við Árna í
Höskuldarnesi um hylli Arnbjargar
og gengu þau í hjónaband í vetr-
arbyrjun 1944. Var Arnbjörg þá tví-
tug en bóndi hennar fjórum árum
eldri. Þau voru glæsilegt par og
með þeim jafnræði mikið þótt ólík
væru á ýmsa lund. Árni hafði þá
tekið við búi á Höskuldarnesi á
Melrakkasléttu og gekk Arnbjörg
þegar til bús með honum. Þar var
starfið margt, húsmóðirin unga
gekk til allra verka, glaðvær og
söngelsk og átti sinn stóra þátt í að
skapa þann notalega brag rausnar
og gleði, sem jafnan hefur fylgt
heimili þeirra. Þangað áttu margir
erindi eða komu til að blanda geði
við húsráðendur. Arnbjörg hafði
yndi af að efna til mannfagnaðar á
heimili sínu og veitti gestum sínum
af einstakri rausn og myndarskap.
Sjálf var hún jafnan hrókur alls
fagnaðar þegar fólk kom saman.
Árin í Höskuldarnesi voru anna-
söm, ár uppbyggingar og árangurs,
en einnig sorgar, lífið sjálft. Börnin
fæddust hvert af öðru og urðu fljótt
liðtæk við þau störf er til féllu. Alls
urðu þau fimm talsins en eitt
þeirra, Árni, lést barnungur. Þarf
ekki að hafa orð um þá sorg sem
fráfall hans varð þeim hjónum.
Árið 1988 fluttu þau Árni og Arn-
björg til Akureyrar og bjuggu þar
síðan. Þar stóð heimili þeirra opið
gestum og gangandi líkt og í Hösk-
uldarnesi áður. Meðan heilsa Arn-
bjargar leyfði önnuðust þau æðar-
varpið í Höskuldarnesi og dvöldu
þar um nokkurra vikna skeið flest
sumur.
Kynni okkar Arnbjargar hófust
er ég gerðist tengdasonur þeirra
hjóna í Höskuldarnesi. Þau kynni,
stuðningur og vinsemd verða aldrei
fullþökkuð. Strax skynjaði ég hinn
jákvæða hug er frá henni stafaði án
þess orð væru höfð þar um. Hún
gekk fram í glaðværri hlýju, henni
fylgdi ekki pilsaþytur, hurðaskellir
eða hávaði heldur reisn, sem vakti
virðingu og eftirtekt. Hún var sí-
vinnandi og verk léku henni í hönd-
um. Þrátt fyrir frjálslega fram-
göngu virtist Arnbjörg dul um eigin
hag og lítt varð þess vart að hún
kvartaði yfir einu eða neinu er
henni sjálfri viðkom en sparaði sig
hvergi til að hlúa að fjölskyldu
sinni. Barnabörnin hændust mjög
að ömmu sinni og afa og börn okkar
Jórunnar voru ekki gömul þegar
þau fóru að dvelja til skiptis í Hösk-
uldarnesi ár hvert. Jafnan komu
þau heim með fróðleik og óteljandi
sögur og minningar í farteskinu.
Þrátt fyrir mikið annríki lengst af
var Arnbjörg víðlesin og fróð og
virtist muna flest sem hún las eða
heyrði. Hún kunni fjölda kvæða,
þulur og sögur, talaði fallegt mál og
sagði vel frá. Skopskynið brást
henni ekki, fljót til svara og orð-
heppin. Eins og fleiri í hennar ætt
átti hún til að kasta fram stökum af
ýmsum tilefnum en taldi þær ekki
geymslufé og færði þær því ekki til
bókar. Nokkrar lifa þó í munnlegri
geymd þeirra er næstir stóðu.
Gjarnan bar Arnbjörg í bætifláka
fyrir þá sem hún heyrði hnjóðað í
og felldi ógjarnan harða dóma um
fólk. Hún bar hag bónda síns,
barna, tengdabarna og barnabarna
mjög fyrir brjósti og sá betur kosti
þeirra en galla.
Síðustu árin hrakaði heilsu henn-
ar mjög. Kom þá í hlut bónda henn-
ar að annast hana og gerði hann
það með stakri prýði svo lengi sem
fært var. Einnig fékk hún mikla
hjálp frá Kristínu Margréti,
tengdadóttur sinni, og Árna syni
sínum. Síðustu vikurnar dvaldi hún
á Hjúkrunarheimilinu Seli á Ak-
ureyri og hlaut þar frábæra umönn-
un sem hér skal þökkuð. Hjá fjöl-
skyldu og vinum Arnbjargar er nú
söknuður í húsi en líka gleði og
þakklæti fyrir minningarnar, líf
hennar og starf.
Bjarni Maronsson.
Þegar ég hugsa um ömmu í Nesi
sé ég hana fyrir mér í eldhúsinu í
Nesi, að baka góðu pönnukökurnar
sínar, eða að verka silung sem afi
hafði komið með úr veiðiferð. Alltaf
hjálpaði ég henni með uppvaskið og
aldrei gat ég skilið hvað hendurnar
á henni voru hitaþolnar. Enda gat
hún snúið pönnukökunum með lóf-
unum.
Eftir að amma og afi fluttu inn til
Akureyrar fjölgaði heimsóknum
mínum til þeirra og þegar ég fór til
Akureyrar í Menntaskólann studdu
þau mig heilmikið. Fyrstu tvö árin
var heimsókn á Mýrarveginn fastur
liður á sunnudögum. Þá eldaði
amma eitthvað gott og þessar heim-
sóknir voru mér afar dýrmætar.
Skemmtilegast var þegar hún sagði
mér sögur frá því í „gamla daga“ og
þá sérstaklega frá Laugaárunum.
Þá ljómaði hún öll og sagði manni
stolt frá góðri námsframmistöðu
sinni. Þegar ég fór svo að taka
Adda með mér til þeirra var honum
tekið eins og einum úr fjölskyld-
unni og amma vildi gera honum allt
til hæfis. Amma hafði alltaf mjög
gaman að börnum og ég veit að
henni fannst leiðinlegt að hafa ekki
heilsu til að passa Rannveigu litlu
fyrir mig meðan ég væri í skól-
anum.
Amma var yndisleg kona sem
vildi öllum vel. Mér hefur lengi
fundist hún hetja, en hún ólst upp
við erfiðar aðstæður og fékk að
reyna margt á sinni löngu ævi. Allt-
af stóð hún sem klettur og bar
harm sinn og áhyggjur í hljóði.
Glettin var hún og oft laumaði hún
skondnum innskotum inn í annars
fjörugar umræður þegar stórfjöl-
skyldan kom saman.
Afi og amma hefðu átt 60 ára
brúðkaupsafmæli núna í haust. Mér
fannst þau svo yndisleg saman, eða
„krúttleg“, eins og ein vinkona mín
sagði eftir að hafa komið með mér
til þeirra. Það er erfitt að segja
skilið við lífsförunaut sinn til
margra áratuga og bið ég góðan
Guð að hjálpa afa að takast á við líf-
ið án ömmu.
Að lokum læt ég hér fylgja vísu
sem samtímamaður ömmu á Laug-
um orti til hennar, og lýsir ömmu
vel eins og þegar hún var upp á sitt
besta.
Bros
bjartir lokkar
kjóll
silkisokkar
glöð
ganginn brokkar
góð
Bogga okkar.
Elsku amma, takk fyrir allt.
Valgerður Sigurveig
Bjarnadóttir.
Ekið er eftir grófum malarvegi
Melrakkasléttunnar. Að baki er
langt ferðalag vestan úr Skagafirði.
Skyndilega fyllist umhverfið af sér-
kennilegri þara- og sjávarlykt og
særinn er í augsýn, þá veit maður
að faðmur ömmu er skammt undan.
Þegar ekið er heim í Nes teygist
ögn á gluggatjöldunum í eldhúsinu.
Stuttu síðar stendur amma með op-
inn faðminn á tröppunum, andlitið
ljómar og hún skellir á lær sér.
Hún er í pilsi eins og ævinlega og
með svuntu. Síðan kyssir hún
þreytta ferðalanga í bak og fyrir.
Þá kemur sér vel að stutt er í
svuntuhornið sem þerrar gleðitár
ömmu. Þessi minning frá bernsku-
tíð, sem kemur endurtekið upp í
huga minn, er svo lýsandi fyrir
ömmu. Enda var ósvikin gleði og
einstakt viðmót, auk ósérhlífni og
vinnusemi einkennandi fyrir allt
hennar fas og geð.
Á barns- og unglingsárum dvaldi
ég hjá afa og ömmu í Nesi nánast á
hverju vori. Þess á milli skrifuð-
umst við amma reglulega á. Það
voru mikil forrréttindi á viðkvæm-
um mótunarárum að eiga þess kost
að verja jafn miklum tíma með afa
og ömmu og raun varð. Í Nesi gekk
ég með ömmu og afa í öll helstu
verk sem inna þurfti af hendi. Sam-
skiptin einkenndust af gagnkvæmu
trausti, virðingu og léttleika og það
fór lítið fyrir þeim hraða og streitu,
sem svo oft eru allsráðandi í sam-
skiptum fólks. Börn og unglingar
hændust að ömmu og afa, enda
höfðu þau einstakt lag á þeim og
komu fram við þau sem jafningja.
Ævinlega þegar ég rétti ömmu
hjálparhönd, hvort sem það var að
beiðni hennar eða ekki, hældi hún
manni óspart. Þannig hvatti hún
mig til dáða og efldi sjálfstæðið.
Á hverju kvöldi bar amma fram
kvöldkaffi handa heimilisfólki og
gestum. Þá sem oftar var gjarnan
glatt á hjalla við eldhúsborðið. Á
slíkum stundum kom svuntuhornið
enn á ný að góðum notum þegar
amma hló sem hjartanlegast.
Þrátt fyrir iðjusemi ömmu, hafði
hún alltaf nægan tíma til að spjalla,
án þess að falla verk úr hendi, og
aldrei þrutu umræðuefnin. Þá naut
maður frásagnarlistar hennar og
hversu fróð og minnug hún var.
Hún kunni ógrynni af sögum og
ævintýrum og þuldi heilu ljóðabálk-
ana án nokkurrar fyrirhafnar. Sjálf
var hún hagmælt og náði vísum við
fyrstu áheyrn. Mest þótti mér gam-
an þegar hún rifjaði upp æsku- og
ungdómsár sín. Ævinlega var
amma fyrst til að finna út úr þraut-
um, talnagátum og öðru sem krafð-
ist skjótrar rökhugsunar. Skörp
greind hennar endurspeglaðist
einnig vel í mannlegum samskipt-
um. Henni var fullkomlega ljóst
hversu mörg vandamál má leysa
með jákvæðu hugarfari og réttu
viðmóti.
Eftir að amma og afi fluttu á
Mýrarveginn á Akureyri og ég hóf
nám í Menntaskólanum urðu sam-
skiptin tíðari. Þrátt fyrir þann
ærslagang sem fylgir unglingsárun-
um varð það ekki til að minnka að-
dráttarafl ömmu og afa. Á Mýr-
arveginum var ég með annan fótinn
öll menntaskólaárin og um tíma
hafði ég þar fasta búsetu. Þá kom
vel í ljós að kynslóðabil var ekki til í
þeirra huga. Vinir mínir urðu þar
tíðir gestir og tengdust þeim vina-
böndum. Fyrst þegar ég flutti inn
til þeirra vaknaði amma eldsnemma
á morgnana til að taka til morg-
unmat handa mér og kveðja mig
áður en ég fór í skólann. Ég fékk
hana loks ofan af því, en það breytti
því ekki að hennar síðasta verk á
kvöldin var að leggja á borð fyrir
mig. Þetta var dæmigert fyrir ósér-
hlífni og umhyggju hennar. Aldrei
taldi hún eftir sér aukasnúninga
fyrir menn og málleysingja en ætl-
aðist ekki til þess að fá þá end-
urgoldna.
Elsku afi, nú þegar amma hefur
kvatt þessa jarðvist, skulum við
halda merki hennar á lofti með því
að gleðjast yfir lífinu.
Arna Björg Bjarnadóttir
(Bogga).
Einhver góður maður sagði að
það þyrfti að byrja einhversstaðar
til þess að geta endað einhvers-
staðar. Og nú er komið að leið-
arlokum hjá þér amma mín. Mér
finnst leiðinlegt að geta ekki verið
við jarðarförina en við kvöddumst
nú vel áður en ég fór til Ítalíu og er
ég þakklátur fyrir þá góðu stund.
Mér er það minnisstætt þegar ég
fór í Nes einn í fyrsta sinn, þá að-
eins sex ára gamall. Dvaldi ég þar í
eina viku. Ég var einn á ferð og var
þetta í fyrsta sinn sem ég fór að
heiman í þetta langan tíma. Þegar
eitthvað var liðið á tímann var ég
kominn með mikla heimþrá og ætl-
aði að labba heim. Þá kom amma
mér til hjálpar og huggaði mig.
Hún sagðist ætla að labba með mér
heim en ekki fannst mér það leggj-
andi á hana þannig að ég féllst á að
vera um kyrrt. Þetta er kannski
talandi dæmi um hana ömmu mína,
hún vildi allt fyrir alla gera. Stutt
var í húmorinn, aldrei kom maður
að tómum kofunum hjá henni og
átti hún það til að mismæla sig
skemmtilega. En umfram allt var
hún góð manneskja. Þannig man ég
eftir henni. Megir þú hvíla í friði og
guð veri með þér.
Friðrik Bjarnason.
Elsku besta langamma mín.
Takk fyrir tímann sem ég fékk
með þér, þótt hann væri allt of
stuttur. Það var alltaf svo gaman að
koma til ykkar afa á Mýrarveginn.
Þú dekraðir svo mikið við mig og
alltaf átti ég vísan súkkulaðibita hjá
ykkur afa. Vonandi líður þér betur
núna elsku langa mín, ég skal aldrei
gleyma þér. Þín langömmustelpa
Rannveig Katrín.
Arnbjörg systir mín fæddist hinn
31. maí 1924 og ólst upp á Gunn-
arsstöðum í Þistilfirði. Sem ung-
lingur fór hún til náms að Laugum í
Reykjadal. Einn kennarinn hennar,
Þorgeir Sveinbjarnarson, skrifaði í
vísnabókina hennar þessa vísu:
Bros, bjartir lokkar,
kjóll, silkisokkar
glöð ganginn brokkar
góð Bogga okkar.
ARNBJÖRG
JÓHANNESDÓTTIR
Útför
HELGA KR. EINARSSONAR,
Hjarðarlandi,
Biskupstungum,
sem lést mánudaginn 26. júlí, fer fram frá
Skálholtsdómkirkju föstudaginn 6. ágúst
kl. 14.00. Jarðsett verður í Haukadal.
Þeim, sem vilja minnast hans, er bent á Rann-
sóknasjóð nýrnalækninga Landspítala Háskólasjúkrahúss, reikningsnú-
mer: 0111-05-269756.
Sigrún Hákonardóttir
og aðrir aðstandendur.
Minn ástkæri eiginmaður, faðir okkar, tengda-
faðir og afi,
SIGURÐUR GUÐMUNDSSON
frá Otradal,
Hrafnhólum 6,
Reykjavík,
verður jarðsunginn frá Háteigskirkju fimmtu-
daginn 5. ágúst kl. 13.30.
Ingrid Guðmundsson,
Elsa Nína Sigurðardóttir, Jónas Sigurðsson,
Svanhvít Sigurðardóttir, Kjartan Eggertsson,
Guðmundur Otri Sigurðsson, Lára Grettisdóttir
og barnabörn