Morgunblaðið - 29.08.2004, Blaðsíða 14

14 SUNNUDAGUR 29. ÁGÚST 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Það eru ekki allir ánægðir með aðRepúblikanaflokkurinn skuli hafaákveðið að halda flokksþing sitt í að-draganda bandarísku forsetakosn-inganna í New York. Mörgum finnst
repúblikanar nefnilega með ákvörðun sinni nýta
sér á óviðurkvæmilegan hátt minninguna um
hryðjuverkaárásina á New York 11. september
2001.
Þá hefur New York-borg alla tíð verið eitt
sterkasta vígi demókrata – þar búa fimm sinn-
um fleiri flokksbundnir demókratar en repú-
blikanar – og margir íbúanna því allt annað en
sáttir við að fá repúblikana í heimsókn. Svo
sterk er staða demókrata í New York að aðeins
þrír af 51 fulltrúa í borgarstjórn koma úr Repú-
blikanaflokknum. Og repúblikanar eiga ekki
bara undir högg að sækja í New York-borg; það
eru tuttugu ár liðin síðan forsetaframbjóðanda
repúblikana tókst að bera sigur úr býtum í New
York-ríki á kjördag.
Vissulega er Michael Bloomberg, borgar-
stjóri í New York, repúblikani – og þó: Bloom-
berg var áður demókrati og raunar eru ekki
nema þrjú ár síðan hann gekk í Repúblikana-
flokkinn.
Gífurleg öryggisgæsla
Flokksþingið hefst á morgun, mánudag, og
stendur til fimmtudagskvölds en þá mun George
W. Bush formlega taka við útnefningu sem for-
setaframbjóðandi Repúblikanaflokksins í kosn-
ingunum í haust. Er gert ráð fyrir um fimmtíu
þúsund gestum á þinginu, bæði repúblikönum
frá öllum ríkjum Bandaríkjanna og stórum hópi
fjölmiðlafólks.
Þingið er haldið í íþróttahöllinni frægu,
Madison Square Gardens, í miðborg New York.
Þaðan er aðeins um fimm km leið til staðarins
þar sem World Trade Center stóð áður en sem
kunnugt er biðu 2.752 menn bana þegar tveimur
farþegaflugvélum, sem rænt hafði verið, var
flogið á tvíburaturnana svokölluðu fyrir réttum
þremur árum.
Blandast engum hugur um að sá atburður
verður ofarlega á baugi á meðan repúblikanar
funda næstu vikuna og sjálfsagt völdu forráða-
menn flokksins New York einmitt vegna skír-
skotunarinnar til hryðjuverkaárásanna, þó að
þeir vilji reyndar ekki kannast við það, segja til-
boð borgaryfirvalda einfaldlega hafa verið betra
en annarra.
Gífurleg öryggisgæsla verður í nágrenni
fundarstaðarins, um tíu þúsund lögreglumenn
verða við störf þar dagana sem þingið stendur
og auk þeirra verður mikill fjöldi alríkislög-
reglumanna á vettvangi. Mörgum helstu götum
verður lokað og steinsteyptum múr verður kom-
ið fyrir umhverfis Madison Square Gardens í því
skyni að verjast hugsanlegum hryðjuverkaárás-
um. Kom einmitt fram í könnun New York Tim-
es á föstudag að um helmingur íbúa New York
óttast árás á meðan á þingi repúblikana stendur
eða að mótmælaaðgerðir, sem boðaðar hafa ver-
ið (sjá hliðarfrétt), leysist upp í átök á götum úti.
Aldrei fundað áður í New York
„Ég bið um atkvæði fólks vegna þess hversu
mikið í húfi,“ hefur Bush forseti sagt á kosn-
ingafundum sínum undanfarið. „Okkar bíða svo
mörg verkefni ef okkur á að takast að mjaka
þessu landi fram á við.“
Þykir ljóst að Bush telur sjálfur að endurkjör
hans muni byggjast á því að honum takist að
sannfæra landsmenn um að hann sé rétti mað-
urinn til að fara fyrir Bandaríkjunum í stríðinu
gegn hryðjuverkum næstu fjögur árin. Þau mál
skyggja á öll önnur í huga forsetans og hann
hefur m.a. lýst því yfir að hann sé „stríðsforseti“.
En skoðanakannanir sýna að stuðningur við
Bush er minni en áður, færri en 50% telja nú að
hann standi sig vel í embætti, og ljóst er að bar-
áttan verður hörð og kosningarnar að öllum lík-
indum hnífjafnar.
Meira en helmingur Bandaríkjamanna er
óánægður með hvernig Bush hefur staðið að mál-
um í Írak og nýir erfiðleikar hafa komið upp í
efnahagsmálunum, jafnvel þó að forsetinn hafi
sjálfur lýst því yfir fyrr á árinu að allt stefndi nú í
rétta átt. Frjálslyndir kjósendur eiga síðan bágt
með að láta sér lynda íhaldssama afstöðu forset-
ans gagnvart fóstureyðingum og hjónaböndum
samkynhneigðra og hvað efnahagsmálin varðar
þá hafa jafnvel aðilar innan Repúblikanaflokksins
– þeir sem álíta hallarekstur á ríkissjóði höfuð-
synd – verið ósáttir við hversu mikla áherslu
Bush hefur lagt á skattalækkanir.
Í heildina er óhætt að segja að bandaríska
þjóðin sé klofin í afstöðu sinni til Bush, menn ann-
aðhvort elska hann eða hata, og þess vegna er
kosninganna í nóvember beðið með slíkri eftir-
væntingu. Ekki aðeins í Bandaríkjunum sjálfum
heldur einnig annars staðar í veröldinni.
Allar helstu stjörnur Repúblikanaflokksins
munu fá tækifæri til að láta ljós sitt skína á flokks-
þinginu í New York og jafnvel einn demókrati,
sem áður taldist vonarpeningur á þeim bænum.
Hápunktar dagskrárinnar setningardaginn
eru án efa ávörp núverandi og fyrrverandi borg-
arstjóra New York-borgar, þeirra Michaels
Bloombergs og Rudys Giulianis. Bloomberg er
auðvitað gestgjafi að þessu sinni og sem slíkur í
einstæðu hlutverki því repúblikanar hafa aldrei
áður haldið flokksþing sitt í New York.
Og um Giuliani þarf ekki að hafa mörg orð:
hann er án efa ein skærasta stjarna repúblikana
og framganga hans 11. september 2001 mun
sjálfsagt seint líða New York-búum eða Banda-
ríkjamönnum yfirhöfuð úr minni.
Þriðji ræðumaður kvöldsins verður síðan Ís-
landsvinurinn John McCain. Grunnt hefur verið
á því góða með honum og Bush forseta allt frá
því í forkosningum repúblikana fyrir fjórum ár-
um en stuðningur McCain gæti hins vegar skipt
sköpum fyrir Bush nú. Þeir félagar virðast hafa
orðið sammála um að grafa stríðsöxina og
McCain mun án efa hljóta góðar viðtökur á
morgun.
Á þriðjudag fá þingfulltrúar tækifæri til að
hlýða á Lauru Bush, eiginkonu forsetans, og í
kjölfarið stígur Rod Paige menntamálaráðherra
á svið. Rúsínan í pylsuendanum, ef svo má að
orði komast, er síðan ræða sannkallaðrar stór-
stjörnu; Hollywood-leikarans Arnolds
Schwarzeneggers en hinum kraftalega ríkis-
stjóra Kaliforníu-ríkis er án efa ætlað að höfða
til frjálslyndari hópa í samfélaginu.
Á miðvikudag flytja varaforsetahjónin bæði,
Lynne og Dick Cheney, ávarp og síðan spila
repúblikanar út trompinu sínu, demókratanum
Zell Miller, öldungadeildarþingmanni frá
Georgíu. Miller, sem var meðal helstu stuðn-
ingsmanna Bills Clintons 1992, hefur undanfarið
ekki farið leynt með stuðning sinn við Bush for-
seta og hefur mjög lofað frammistöðu hans í
hryðjuverkastríðinu.
Hápunktur flokksþingsins er síðan á fimmtu-
dagskvöld þegar Bush forseti flytur ávarp sitt
og tekur þar með formlega við útnefningu flokks
síns sem forsetaefni vegna kosninganna í nóv-
ember.
Mála mynd af sterkum leiðtoga
Repúblikanar vonast til að flokksþingið í New
York verði til að þjappa almenningi að baki for-
setanum á nýjan leik. Verður lögð áhersla á að
reyna að sýna fram á að Bush sé sterkur leiðtogi
og að einmitt núna þarfnist Bandaríkin síst af
öllu umróts og breytinga á æðstu stigum stjórn-
kerfisins. „Þetta er það sem ég er að reyna að
sýna bandarísku þjóðinni fram á: að ég er rétti
maðurinn til að stýra landinu í stríðinu gegn
hryðjuverkum,“ sagði Bush í vikunni.
Þess er þó vænst að Bush muni einnig í ávarpi
sínu á fimmtudag reyna að setja fram hugmynd-
ir um verkefni sem hann myndi vilja sinna á
seinna kjörtímabili sínu og sem hafa á sér já-
kvæðara yfirbragð en stríð og barátta gegn
hryðjuverkamönnum. Segja fréttaskýrendur að
umbætur í ríkisfjármálum kynnu að verða á
dagskrá, jafnvel er talið hugsanlegt að Bush
boði enn frekari skattalækkanir. Forsetinn er
einnig talinn líklegur til að setja orku- og
menntamál á oddinn.
Öruggt má telja að repúblikanar haldi á
flokksþinginu áfram tilraunum sínum til að út-
mála John Kerry, forsetaframbjóðanda demó-
krata, sem vinstri sinnaðan yfirstéttarmann
sem ekki búi yfir nægilegri staðfestu til að geta
verið forseti Bandaríkjanna á þessum umróta-
tímum. Að Kerry skipti iðulega um skoðun í
helstu málaflokkum og að stefna hans í utanrík-
ismálum sé til að mynda afar óljós.
Íhaldssöm stefnuskrá
Bush þarf samt líka að sigla milli skers og
báru, hann þarf nefnilega að vara sig á því að
leyfa hægri sinnuðustu liðsmönnum Repúblik-
anaflokksins að stela senunni, eins og þeir gerðu
1992 þegar faðir hans, George Bush eldri, var að
sækjast eftir endurkjöri sem forseti Bandaríkj-
anna – en afleiðingin þá var sú að hófsamir kjós-
endur fylktu sér á bak við demókratann Bill
Clinton.
Þær ályktanir sem verða bornar upp á
þinginu að frumkvæði forystu Repúblikana-
flokksins þykja þó býsna íhaldssamar. Er m.a.
lagt til að flokkurinn beiti sér fyrir því að gerðar
verði breytingar á stjórnarskrá í því skyni að
banna með öllu hjónabönd samkynhneigðra og
að staðfest sambúð samkynhneigðra eigi ekki
heldur að njóta neinnar lagalegrar viðurkenn-
ingar.
Talsmaður hóps samkynhneigðra repúblik-
ana, Christopher Barron, gagnrýndi þessi álykt-
unardrög harðlega á miðvikudag og sagði út í
hött að leggja slíkar tillögur fyrir flokksþing þar
sem gera ætti tilraun til að höfða til fleiri en
hinna innvígðu. „Það er ekki hægt að semja
grimmúðlega og illgjarna stefnuskrá og síðan
reyna að sópa yfir allt saman með því að láta
Rudy Giuliani og Arnold Schwarzenegger flytja
ræður á besta tíma,“ sagði Barron en þeir Giuli-
ani og Schwarzenegger tilheyra frjálslyndari
armi Repúblikanaflokksins. Gary Bauer, for-
maður samtakanna American Values, lýsti hins
vegar ánægju með stefnuskrána og sagði hana
staðfesta að Repúblikanaflokkurinn væri
„flokkur hefðbundinna gilda og heimilisins“.
Bush sækist eftir byr í seglin
Rúmur mánuður er liðinn síðan
demókratar fengu að baða sig í
sviðsljósi fjölmiðlanna en þá héldu
þeir flokksþing sitt í Boston vegna
forsetakosninganna í Bandaríkj-
unum í haust. Nú er röðin komin að
repúblikönum en flokksþing þeirra
hefst í New York á morgun. Davíð
Logi Sigurðsson er staddur vestra.
Reuters
George W. Bush hefur verið á kosningaferðalagi um Bandaríkin og hefur hann einkum komið við í
þeim ríkjum þar sem talið er að sérstaklega mjótt verði á mununum í kosningunum í nóvember.
GERT er ráð fyrir að tugþúsundir manna muni í þessari viku taka þátt í mótmælaaðgerðum í New York
vegna þeirrar ákvörðunar repúblikana að halda flokksþing sitt í borginni og til að lýsa óánægju sinni
með George W. Bush Bandaríkjaforseta. Strax í síðustu viku voru veggspjöld tekin að sjást í borginni,
„Stöðvum Bush núna“ sögðu þau m.a. og sitthvað álíka.
„Ég hata Repúblikanaflokkinn. Þeir eru að nota borgina okkar í táknrænum tilgangi og til að fá fleiri
atkvæði,“ segir rithöfundurinn þekkti og New York-búinn Paul Auster sem ætlar að taka þátt í mót-
mælunum í þessari viku. Talið er að meira en 100 þúsund manns safnist saman í borginni í dag til að
mótmæla en nóg verður um að vera síðar í vikunni einnig og óttast sumir að jafnvel kunni að skerast í
odda með lögreglu og mótmælendum.
Reuters
Mótmælendur fyrir framan Madison Square Gardens í vikunni höfðu komið fyrir áskorun til Bush for-
seta um að leggja meira af mörkum til að stöðva útbreiðslu alnæmis (AIDS) í heiminum.
Gert ráð fyrir fjölmennum mótmælum
david@mbl.is