Morgunblaðið - 10.09.2004, Qupperneq 26

26 FÖSTUDAGUR 10. SEPTEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
ÁHERZLUBREYTING
Í EVRÓPUMÁLUM
Ræða Halldórs Ásgrímssonar, ut-anríkisráðherra og verðandiforsætisráðherra, um sjávarút-
vegsstefnu Evrópusambandsins, sem
hann hélt á Akureyri í fyrradag, sætir
talsverðum tíðindum. Halldór gagn-
rýndi þar sjávarútvegsstefnu Evrópu-
sambandsins mjög harðlega og kallaði
stefnu sambandsins gagnvart fiskveiði-
þjóðunum í Norður-Evrópu nútímaný-
lendustefnu.
Rökstuðningur Halldórs felst í því að
ESB hafi mistekizt að stjórna eigin
fiskveiðiauðlindum, fiskveiðistefna
þess leiði til ofveiði, slæmrar fjárfest-
ingar, ríkisstyrkja og brottkasts. Þetta
sé ekki hægt að bjóða ríkjum eins og Ís-
landi og Noregi upp á, sem byggi efna-
hagslíf sitt að stórum hluta á fiskveið-
um og hafi tekizt að byggja upp
sjálfbærar fiskveiðar og öflugan at-
vinnuveg. „Er eitthvert vit í því að
krefjast þess að þjóð sem byggir af-
komu sína á fiskveiðum afhendi yfirráð-
in yfir auðlindum sínum til aðila sem
hefur sýnt að er óhæfur til að stjórna
eigin auðlindum? Okkur hefur hvað eft-
ir annað verið sagt að þetta sé það sem
við þurfum að láta af hendi gegn inn-
göngu,“ sagði Halldór.
Ræðu Halldórs verður að skoða í
samhengi við aðra ræðu, sem hann hélt
í Berlín í marz 2002, en þar benti hann á
möguleika til þess að útfæra sjávarút-
vegsstefnu ESB með þeim hætti að Ís-
lendingum mætti vel líka. Hann sagði
þá að útilokað væri fyrir Ísland að
sætta sig við að framselja stjórn sjáv-
arútvegsmála á Íslandi til ráðherraráðs
ESB, þar sem sætu 30 sjávarútvegsráð-
herrar, sumir jafnvel frá löndum sem
ættu ekki land að sjó. Meginhugmynd-
in, sem utanríkisráðherra setti fram,
var að Íslendingar færu einir með
stjórn fiskistofna sem þeir ættu og
nýttu einir – og tók þá samlíkingu við
finnska skóga og brezka olíu, eins og í
ræðunni á Akureyri – en sameiginleg
stefna skyldi gilda um sameiginlega
fiskstofna, sem nauðsynlegt væri að
ríkti samkomulag um.
Í ræðu Halldórs á Akureyri kom í
raun skýrt fram að hann hefur engin já-
kvæð viðbrögð fengið við þessum hug-
myndum sínum frá ráðamönnum í Evr-
ópusambandinu á þeim tveimur árum,
sem liðin eru. Hann sagði í ræðunni að
ESB hefði sýnt pólitískan sveigjanleika
og vilja til að opna dyrnar fyrir ríkjum
Mið- og Austur-Evrópu. „Þegar kemur
að fiskveiðiþjóðunum við Norður-Atl-
antshafið sjást engin merki um sveigj-
anleika. ESB hefur ekki einu sinni gefið
í skyn að það sé tilbúið að sýna þann
sveigjanleika sem er nauðsynlegur til
þess að tryggja grundvallar hagsmuni
fiskveiðiþjóðanna í norðanverðri Evr-
ópu. Á vissan hátt hefur þessi hluti Evr-
ópu verið skilinn út undan af ESB,“
sagði Halldór.
Þessi ummæli sýna að utanríkisráð-
herra telur sig ekki lengur geta staðið í
því að leita leiða til að finna flöt á Evr-
ópusambandsaðild Íslands, án þess að
Evrópusambandið komi til móts við Ís-
lendinga og gefi til kynna að hægt sé að
falla frá því að sameiginlega sjávarút-
vegsstefnan gildi á Íslandsmiðum.
Í samtali við Morgunblaðið í gær
dregur Halldór þá ályktun af skorti á
viðbrögðum ESB að eins og staðan sé
nú komi aðild að ESB ekki til greina. Sú
yfirlýsing hans þýðir að á kjörtíma-
bilinu hlýtur að draga úr núningi og
vandamálum í stjórnarsamstarfinu
vegna mismunandi Evrópustefnu
stjórnarflokkanna, Framsóknarflokks
og Sjálfstæðisflokks. Síðarnefndi
flokkurinn hefur útilokað aðild að Evr-
ópusambandinu vegna sjávarútvegs-
stefnunnar með mun afdráttarlausari
hætti en Framsóknarflokkurinn hefur
gert undanfarin ár.
Gera má ráð fyrir að a.m.k. Halldór
Ásgrímsson og talsverður hópur í
kringum hann í Framsóknarflokknum
verði eftir sem áður jákvæðari gagn-
vart Evrópusambandsaðild, að því
gefnu að einhver opnun fáist í sjávarút-
vegsmálunum, en forysta Sjálfstæðis-
flokksins, sem hefur ýmislegt fleira út á
Evrópusambandið að setja en sjávarút-
vegsstefnuna. En til skemmri tíma litið
þýðir yfirlýsing Halldórs Ásgrímsson-
ar að Evrópumálin verða ekki tilefni til
sundurþykkju í stjórnarsamstarfinu.
ÚRRÆÐI GEGN TÖLVUFÍKN
Umfjöllun Tímarits Morgunblaðsinssl. sunnudag um svokallaða tölvu-
fíkn hefur vakið talsverða athygli og
umræður. Ótrúlega margir reynast
þekkja svipuð dæmi og þar eru rakin,
úr eigin fjölskyldu eða vinahópi. Þá er
um það að ræða að fólk ánetjast svo-
kölluðum fjöldaþátttökuleikjum á Net-
inu og hættir að sinna námi, vinnu eða
fjölskyldu sem skyldi, einangrast fé-
lagslega og lifir nánast fyrir tölvuleik-
inn.
Það er átakanlegt að lesa lýsingar
móður á því hvernig sonur hennar
missti tökin á námi, félagslífi og fjöl-
skyldulífi og sat yfir tölvuleikjunum
allar nætur. Sömuleiðis segir frásögn
rekstrarstjóra, sem neyddist til að
segja upp starfsmanni vegna fíknar í
tölvuleiki, mikla sögu.
„Þetta virðist ná svo miklum tökum á
fólki að það missir algerlega stjórnina
og lætur þetta fara í svona far, jafnvel
þótt það viti af því að þetta sé vandamál
og vilji ekki hafa hlutina svona. Það
bara ræður ekkert við þessa hegðun,“
segir rekstrarstjórinn. „Ég heyrði hjá
honum, sem þekkti þennan heim miklu
betur en ég, að hann vissi um fleiri sem
höfðu lent í svipaðri aðstöðu. Það voru
menn sem voru kannski tæpir í vinnu
eða áttu erfitt með að tolla í vinnu af því
að þeir voru svo helteknir af tölvuleikj-
um.“
Hér er augljóslega raunverulegt
vandamál á ferðinni, sem fylgir hinni
annars gagnlegu og nytsamlegu upp-
lýsingatæknibyltingu. Eins og sálfræð-
ingarnir Björn Harðarson og Einar
Gylfi Jónsson, sem rætt er við í grein
Tímarits Morgunblaðsins, benda á er
mikilvægt að foreldrar séu vakandi fyr-
ir einkennum tölvufíknar og grípi í
taumana áður en komið er í óefni hjá
börnum þeirra. Jafnframt er full
ástæða til þess að í heilbrigðiskerfinu
sé unnið að því að bjóða upp á meðferð
til að vinna á tölvufíkninni, rétt eins og
öðrum fíknum, t.d. spila- eða áfengis-
fíkn.
J
eppaför í óspilltum flóa við Úlfsvatn á
Arnarvatnsheiði, ummerki um mót-
orhjólamenn í Eldborg við veginn
upp í Bláfjöll og utanvegaakstur að
Fjallabaki og við Herðubreiðarlindir
eru meðal þeirra dæma sem nefnd hafa verið
um utanvegakstur sumarsins. Telja sumir að
skemmdir af völdum ökumanna hafi aldrei ver-
ið meiri.
Árni Bragason, forstöðumaður náttúru-
verndarsviðs umhverfisstofnunar, er þó ekki
viss um að utanvegaakstur sé meiri nú en áður
heldur sé hugsanlegt að menn veiti málinu
meiri athygli en áður. Hann hefur hins vegar
talsverðar áhyggjur af þróuninni.
Árni segir að þrátt fyrir vel heppnað átak
Ferðaklúbbsins 4x4 sé enn talsvert um að
jeppamenn aki utan vega. Þá hefur hann
áhyggjur af fjölgun torfærumótorhjóla og fjór-
hjóla og segir ljóst að sumir ökumenn þeirra
kunni ekki með þau að fara.
Árni telur að sjaldnast séu það meðlimir í fé-
lögum jeppa- eða mótorhjólamanna sem séu til
vandræða. Tiltölulega fáir aki utan vegar en
með því skaði þeir hagsmuni heildarinnar. „Því
miður virðast þessir menn ekki í tengslum við
veruleikann. Þetta er ekkert nema sjálfselska í
mönnum. Þeir vilja fá að gera það sem þeir
kæra sig um og það sem þeir meta sem rétt og
sjálfsagt,“ segir hann. Allur almenningur sé
hins vegar andsnúinn hvers kyns utanvega-
akstri.
Fjölga þarf æfingasvæðum
Fá lögleg æfingasvæði fyrir mótorhjóla-
menn eru í nágrenni höfuðborgarsvæðisins.
Árni kveðst viss um að verulega myndi draga
úr utanvegaakstri á torfærumótorhjólum ef
þeim yrði fjölgað. Úr því að leyft sé að selja
hjólin og mönnum leyfist að aka þeim númers-
lausum sé ekki annað hægt en að útvega æf-
ingasvæði. Náttúruvernd ríkisins, forveri um-
hverfisstofnunar, hafi á sínum tíma óskaði eftir
því við sveitarfélög á höfuðborgarsvæðinu að
mótorhjólamenn fengju æfingasvæði í ná-
grenni höfuðborgarinnar en ekkert sveitarfé-
lag hafi treyst sér til þess. „Þetta myndi gjör-
samlega breyta þessu. Þá væru menn ekki að
djöflast utan vega í nágrenni borgarinnar,“
segir hann.
Árni segir að þó að sýslumenn hafi víða aukið
eftirlit með utanvegaakstri verði að gera enn
betur, lögregla verði að taka stífar á brotum og
þyngja verði refsiákvæði. Ef betra efni væri
borið í fjallvegi myndi auk þess draga úr akstri
meðfram vegunum.
Útlendingar sem staðnir eru að utanvega-
akstri bera gjarnan fyrir sig þekkingarleysi,
þeir hafi einfaldlega ekki hugmynd um að það
megi ekki aka utan vega. Íslendingar eiga
væntanlega erfiðara með að nota þá afsökun
enda eru lögin býsna skýr og einföld, allur akst-
ur utan vega er bannaður.
Í 17. grein náttúruverndarlaga segir orðrétt:
„Bann
an veg
jöklum
svo fr
Reg
hins v
heimi
sem e
„Allur
sem n
Með n
spjöll
mynd
landi,
ógrón
varan
Sig
hverf
Taka þarf fastar á öllum lögbrotum og þy
„Einfaldleg
elska í mö
Akstur utan vega er klárlega bannaður og félög jeppa-
og mótorhjólamanna brýna fyrir félagsmönnum sínum
að stunda ekki þessa óhæfu. Rúnari Pálmasyni var
sagt að fjölgun æfingasvæða myndi slá á vandann.
„ÉG hélt bara eftir alla þá umræðu
sem er búin að vera, bæði hjá jeppa-
mönnum og í þjóðfélaginu almennt,
að menn gerðu ekki svona hluti,“
sagði Snorri H. Jóhannesson, bóndi
að Augastöðum í Borgarfirði og
veiðivörður á Arnarvatnsheiði til
35 ára, um utanvegaaksturinn við
Úlfsvatn í sumar.
Maðurinn sem ók yfir flóann gaf
sig fram og er mál hans hjá lögregl-
unni í Borgarnesi. Flóinn var að
mestu ósnortinn en nú blasa ljót
hjólför við úr veiðiskálanum við
Úlfsvatn. Snorri segir það ekki ein-
falt mál að bæta skemmdirnar, ekki
dugi að setja einhverjar þökur yfir
heldur verði að stinga út samskon-
ar efni og fyrir er. Hvort sem öku-
maðurinn bjóðist til að laga þetta
eða ekki verði þó gert við sárin.
Snorri segir brýnt að herða eft-
irlit með utanvegaakstri. Lögreglu-
embættin úti á landi séu á hinn bóg-
inn svo fjársvelt að þau hafi ekki
bolmagn til að framfylgja lögunum
nema rétt á þjóðvegunum. Það þýði
ekki að setja lög ef þeim sé síðan
ekki fylgt eftir. Hann segir
á torfærumótorhjólum uta
hafa mjög aukist og hann v
stöðva.
Engar afsakanir
Snorri segist hafa talið a
að mótorhjólamenn hafi fe
ingasvæði til afnota myndi
draga úr utanvegaakstri. S
ist hins vegar ekki hafa orð
in. „Maður sér förin hérna
allt. Þeir koma upp í sumar
ina með hjólin á kerrum og
sprauta þeir bara eitthvað
hlíðar,“ segir hann. „Þetta
alveg inn í landið í tuga ef
hundraða tali. Því meiri kr
því grófari dekk og því me
argusa sem þau geta sent a
undan sér þeim mun betri
þau,“ segir Snorri. Þegar k
sé við lögreglu segist hún h
hafa peninga né tæki til að
þeim. Snorri segir að þó að
liggi för utan vega sé það e
sökun fyrir því að aka eftir
aftur.
Ljósm
Snorri H. Jóhannsson, veiðivörður á Arnarvatnsh
Lögregla hefur ekki
bolmagn til eftirlits
ÖKUMAÐURINN ók fyrst út af
veginum um 17 kílómetra frá hring-
veginum við Ferjuás. Þar ók hann í
hringi og áttur á tveimur stöðum
þannig að djúp hjólför mynduðust á
um 200 metra kafla á hvorum stað.
Hann ók síðan meðfram veginum og
upp í hóla og hæðir þannig að greina
mátti ummerki um ökuferðina á 23
kílómetra kafla. Lengi vel ók hann í
um 50 metra fjarlægð frá veginum
en sums staðar lengra eða allt að 300
metra frá vegi.
Þeir sem aka utan vega nást sjald-
an en lögreglu tókst að hafa uppi á
ökumanninum sem þetta gerði. Um
var að ræða ítalskan karlmann sem
vildi með þessu ganga í augun á konu
sem var með honum í bílnum.
Hann var sektaður um 20.000
krónur fyrir aksturinn og var miðað
við dómafordæmi þegar hún var
ákveðin, samkvæmt upplýsingum
frá sýslumanninum á Húsavík. Líkt
og aðrir sem staðgreiða sektina fékk
Ítalinn 25% afslátt, þ.e. 5.000 krónur
og þurfti því aðeins að greiða 15.000
krónur. „Þetta er auðvitað bara
grín,“ sagði Árni Bragason forstöðu-
maður náttúruverndarsviðs Um-
hverfisstofnunar, þegar hann heyrði
sektarfjárhæðina.
Ekki mannskapur
til að afmá förin
Ekki hefur verið reynt að afmá
hjólförin eftir ítalska jeppamanninn.
Jóhanna Katrín Þórhallsdóttir, land-
vörður í Herðubreiðarlindum, sagði í
samtali við Morgunblaði að það
krefðist mikillar vinnu og ekki ljóst
hverjir myndu fást til þess. „Við höf-
um hvorki mannskap né tíma til þess
að gera við svona rosalegar
skemmdir,“ segir hún.
Ók 23 kílómetra utan
vegar við Öskjuleið
Þurfti að
borga 15.000
krónur
ÞEGA
urra m
komið
brekk
færis
Skam
Ut