Morgunblaðið - 27.09.2004, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 27. SEPTEMBER 2004 23
MINNINGAR
ann. Ætlunin var að dvelja í eitt ár úti
og Emma bauð mér starf heima hjá
sér við að líta eftir börnum sínum og
leiðbeina þeim í íslensku. Þennan vet-
ur urðum við bestu vinkonur og þegar
ég ílentist í Grikklandi varð hún mér
svo miklu meira en það, hún var stoð
mín og stytta, vinkonan sem ég gat
alltaf leitað til og talað við um alla
heima og geima, því að hún var ekki
bara ráðagóð og hjálpfús heldur líka
fjölfróð og fylgdist vel með öllu sem
var að gerast hverju sinni, bæði á Ís-
landi og annars staðar.
Emma átti fallegt heimili í Aþenu,
þar sem að hún ásamt eiginmanni sín-
um tók á móti Íslendingum og öðrum
gestum með mikilli reisn, eins og
hennar var von og vísa. Það er ekki
lengra en mánuður síðan íslenskir
Ólympíufarar fengu notið gestrisni
hjónanna í móttöku sem mennta-
málaráðherra hélt á heimili þeirra.
Það var hennar líf og yndi að halda
veislur og hún gerði þær alltaf
ógleymanlegar, var hrókur alls fagn-
aðar, en samt fáguð og kurteis og út-
geislunin frá henni var svo mikil að
allir aðrir féllu í skuggann.
Elsku Emma, þú skilur eftir stórt
skarð í hugum og hjörtum allra þeirra
sem voru svo heppnir að fá að kynn-
ast þér og þú ert mér og hinum ís-
lensku konunum hér í Grikklandi
mikill missir. Ég sakna þín sárt og
mun aldrei gleyma þeirri ást og hlýju
sem þú gafst mér frá fyrstu kynnum.
Ég og fjölskylda mín sendum að-
standendum kærleikskveðjur.
Þóra Björk Valsteinsdóttir.
Æskuvinkona mín, Emilía Kofoed-
Hansen, var glæsileg heimskona með
glettni í auga og hlátur í röddinni, um
leið og hún var jarðbundin og með
djúpa alvöru í bland við glaðlyndið.
Hún var á margan hátt einstök og
óvenjulega heilsteypt enda sprottin
úr jarðvegi þar sem arfa var ekki að
finna. Jafnræði var með foreldrum
hennar, bæði voru sterkir einstak-
lingar, tilgerðarlaus með öllu og blátt
áfram í samskiptum. Agnar Kofoed
Hansen bar persónu sem gerði þá
stöðu sem hann gegndi hverju sinni
merkilegri en hún kannski var og
setti mikinn svip á samtíð sína eins og
allir vita, Björg var forstjórinn á
Dyngjuvegi 2 og var ekki síðri í því
hlutverki. Afkomendur þeirra Agn-
ars eru til vitnis um það. Þegar ég var
að vinna bók um fólkið hjá Flugleið-
um fyrir nokkrum árum sagði Emma
við mig: „Talaðu við mömmu, hún veit
allt um flugið!“ Við Emma vorum
saman í barna- og unglingaskóla,
saman í skátaflokki og sungum eitt
sinn skátalög í búningum á skóla-
skemmtun í Laugarnesskólanum og
fannst við geta allt. Heimilið á
Dyngjuveginum var á ýmsan hátt
öðruvísi en maður átti að venjast. Á
veggnum í stofunni voru sverð hús-
bóndans og þar var líka flygill sem
manni þótti hreinasta gersemi.
Emma var í spilatímum og mátulega
áhugasöm við æfingar en lék einu
sinni fyrir mig Für Elise þegar hún
hafði verið í námi í þrjú ár.
Ég velti því ekki fyrir mér þá hvað
það var óvenjulegt að eiga vinkonu
sem var alltaf að tala um svifflug á
Sandskeiði, leit upp þegar flugvél
sást á lofti og sagði eins og við sjálfa
sig hvaða tegund væri þarna á flugi.
Sem bauð manni í flugtúr með pabba
sínum yfir Reykjavík eins og aðrir
skreppa í bíltúr til Hafnarfjarðar. Svo
átti hún þessar flottu glaðbeittu syst-
ur, Astrid og Fríðu sem voru nægi-
lega mikið eldri en við til að vera eins
og lifandi fyrirheit um skemmtilega
framtíð. Yngri systurnar, Soffía og
Björg voru aftur á móti litlu stelp-
urnar rétt eins og systur mínar.
Þegar strákar fóru að skipta máli á
unglingsárunum fannst mér eitthvað
fágað og eðlisbundið vakna í Emmu,
eins og hún hefði tengst konunni í
sjálfri sér. Hún var einhvern veginn
svo fallega rómantísk. Allt öðruvísi en
við hinar. Og þegar við hittumst síðar
á ævinni fannst mér áberandi hvað
þessi framkvæmdasama vinkona mín
hafði kvenlegan persónuþokka.
Leiðir skildu þegar við uxum úr
grasi, en vissum hvor af annarri.
Emma var ekki hluti af mínu fé-
lagskerfi og ég ekki af hennar, en
vissi auðvitað að hún hafði gifst
Grikkja og sest að í Grikklandi. Á síð-
ari árum hittumst við stundum:
Komdu til Grikklands, sagði hún oft,
ég er með húsnæði fyrir þig, komdu!“
Ég lét aldrei verða af því en fylgdist
með gestrisni og framúrskarandi
starfi hennar og Constantins fyrir Ís-
lendinga í Grikklandi.
Fyrir fáeinum árum mæltum við
okkur mót á Dyngjuveginum, þar
sem Björg móðir hennar býr enn og
er eins og ein af stelpuhópnum þegar
maður hittir hana með dætrum sín-
um. Emma sagðist hafa verið að
kaupa hið fallega hús listakonunnar
Unnar við Dyngjuveg.
– Komdu, ég ætla að sýna þér það,
sagði hún. Þegar hún hafði leitt mig
um allar vistarverur hússins settumst
við niður í stofunni og ræddum lengi
saman. Núna, þegar komið er að
kveðjustund hverfur hugurinn að
þessari samverustund og hugblænum
í kringum hana. Þarna í kyrrðinni
ræddum við um líf okkar fyrr og nú
og það var einhvern veginn eins og
við værum staddar utan við tímann
og heiminn.
Á bernsku- og unglingsárum okkar
Emmu fannst mér hún fyrst og
fremst góð, raunverulega góð. Hún
var með glettni og skens eins og hver
annar og glögg á mannlegt eðli, en
alltaf góð.
Á kveðjustund þakka ég ljúfar og
liðnar stundir og færi ég ástvinum
hennar öllum einlægar og innilegar
samúðarkveðjur og bið Emilíu
Kofoed-Hansen guðs blessunar.
Jónína Michaelsdóttir.
Elsku besta vinkona mín.
Við kynntumst ellefu ára gamlar
þegar foreldrar þínir fóru til útlanda
og foreldrar mínir fluttu með okkur
þrjár systurnar á Dyngjuveginn til að
gæta bús og barna. Það var mikið fjör
í húsinu þá, pabbi einn heima með níu
konur og flestar fengum við rauða
hunda. Manstu svo um haustið þegar
þið mæðgur komuð allar í leigubíl í
Selásinn til mín í tólf ára afmælið mitt
því í þá daga var það langt og mikið
ferðalag. Síðan hefur vinátta okkar
haldist. Næsta sumar komst þú til
mín á Sandskeiðið og dvaldist hjá mér
við leik og störf. Við vorum ekki gaml-
ar þegar við fórum að læra svifflug
sem var þá okkar líf og yndi. Við unn-
um í sjoppunni á daginn og hjálpuð-
um til í eldhúsinu og fengum svo að
fljúga á kvöldin. Það þótti ansi ungt í
þá daga að 13 ára stúlkur tækju A, B
og C próf í svifflugi en það gerðum við
með sóma. Svo dvaldi ég heima hjá
þér flestar vetrarhelgar því sam-
göngur í Selásinn voru slæmar. Svo
fórst þú í húsmæðraskóla og laukst
þaðan prófi. Þú varst alltaf fyrir-
myndarkokkur.
Þá lá leið þín til Loftleiða og vannst
þú í nokkur ár sem „groundfreyja“ á
Keflavíkurflugvelli. Þar kynntist þú
ástinni þinni honum Dínó sem var
mikið hér á ferðinni vegna vinnu sinn-
ar við kaup á saltfiski og hrognum.
Þið giftust og þú hélst til nýrra
heimkynna í fjarlægu landi en þá
fannst mér Grikkland vera ákaflega
langt í burtu en þú komst mjög oft
heim til Íslands. Þú eignaðist tvö ynd-
isleg börn, Jannis og Irenu sem eiga
um sárt að binda í dag og sjá á eftir
góðri og yndislegri móður og litla
augasteininn þinn, hana Emilíu, sem
fær ekki að knúsa ömmu sína aftur.
Það var svo 1980 að við hjónin fór-
um í okkar fyrstu ferð til Aþenu. Það
voru tvær yndislegar vikur sem við
áttum með þér og Dínó. Við ferðuð-
umst víða um landið og Dínó fræddi
okkur um sögu og menningu þjóðar
sinnar og kunni enginn betur skil á
því. Margar voru ferðir okkar upp frá
því og oft kom ég ein og hét það þá
húsmæðraorlof. Við áttum svo ótal
margar yndislegar stundir saman.
Eitt skiptið kom ég ásamt hópi
Soroptimista og eiginmanna á Evr-
ópuþing til Aþenu. Þið hjónin tókuð á
móti okkur. Við Skúli gistum hjá ykk-
ur en hinum var útvegað gott hótel í
grenndinni. Svo hélduð þið okkur
flotta veislu en á ykkar heimili var
engum í kot vísað. Einnig komum við
í saumaklúbbnum í heimsókn og ekki
var að spyrja að móttökunum þá.
Ég hef fyrir svo ótal margt að
þakka og þá sérstaklega fyrir vináttu
þína við mig og mína.
Síðasta ferð mín til Aþenu var í
febrúar í fyrra þegar ég fylgdi þér
heim og dvaldi í mánuð og grínuð-
umst við með að þú þyrftir ekki að
nota stafinn þinn á meðan.
Eitt verð ég að minnast á. Við töl-
uðum oft um að þegar við værum
orðnar fullorðnar konur á eftirlaun-
um ætluðum við að ferðast um Grikk-
land á blæjubíl með flagsandi slæðu
um höfuðið og njóta lífsins. En elsku
vinkona við gerum það bara þegar við
hittumst aftur.
Elsku Dínó, Irena, Ðesbína og Em-
ilía, elsku Björg. Við Skúli og börnin
okkar sendum ykkur innilegustu
samúðarkveðjur og megi minningin
um góða eiginkonu, móður og dóttur
lifa.
Kristín Sjöfn.
Einn mikilvægur hlekkur í utanrík-
isþjónustu Íslands sem vekur e.t.v.
ekki næga athygli eru störf þeirra
rúmlega 250 ólaunuðu ræðismanna
Íslands sem eru um allan heim.
Framlag þessara óeigingjörnu ein-
staklinga er ómetanlegt við kynningu
á Íslandi, landi og þjóð, í viðskipta-
legu og menningarlegu tilliti. Ekki
síður er sú aðstoð sem ræðismenn
veita er Íslendingar lenda í erfiðleik-
um í framandi löndum, þegar m.a.
tungumál og siðir vefjast fyrir við-
komandi.
Í áratugi var Emelía Kofoed-
Hansen vararæðismaður Íslands í
Aþenu, útvörður íslenskra hagsmuna
í Grikklandi. Hún giftist ung að árum
Konstantin J. Lyberopoulos, aðal-
ræðismanni Íslands og aðalinnflytj-
anda íslensks saltfisks til Grikklands
og átti með honum tvö mannvænleg
börn Yannis og Irenu, sem nú hafa
tekið við innflutningsrekstrinum.
Emma var slíkur fyrirmyndarút-
vörður íslensku þjóðarinnar á þessu
sögufræga landi við Miðjarðarhaf að
vart verður við jafnað. Hún unni þjóð
sinni heitt og vildi hvers manns vanda
leysa er bar að garði. Henni var um-
hugað um að reisn Íslands væri í há-
vegum höfð og notaði hvert tækifæri
til að kynna ættjörð sína. Það er því
mikill missir að þessari yndislegu og
þróttmiklu konu.
Við hjónin kynntumst Emmu sitt í
hvoru lagi. Konan mín ólst upp með
henni á Kjartansgötunni og í Laug-
arásnum en ég þekkti til hennar í
gegnum áralöng störf í utanríkisþjón-
ustunni, þar sem verk hennar og
skyldurækni voru rómuð.
Við Emma þekktumst í rúmlega
hálfa öld og höfum verið meira og
minna í sambandi allan þann tíma.
Þegar við bjuggum í París í seinna
skiptið áttu Emmu og Konstantín tíð-
förult þangað og áttum við mjög
skemmtilegar stundir saman. Þá
kynntumst við líka betur og hefði ég
ekki viljað fara á mis við það.
Emma var frábær einstaklingur.
Hún var fyrst og fremst góð og sönn.
Hún var stórglæsileg svo af bar eins
og hún á reyndar kyn til og alltaf já-
kvæð.
Ég sakna elsku Emmu og læt lítið
vers fylgja sem við lærðum sem litlar
stelpur. Er það kveðja frá mér og
mínum.
Ástarfaðir himinhæða,
heyr þú barna þinna kvak,
enn í dag og alla daga
í þinn náðarfaðm mig tak.
(Steingrímur Thorsteinsson.)
Guðný Aðalsteinsdóttir,
Sverrir Haukur Gunnlaugsson.
Emma, elskuleg vinkona okkar er
látin. Ekki þarf nema að lygna aftur
augunum og fyrir hugskotssjónum er
hún, falleg, góð og brosið hýrt og
glettið í senn.
Með þessum ljóðlínum kveðjum við
hana og þökkum henni allt.
Stundum var í vetur leið
veðrasamt á glugga.
Var ekki’ eins og væri’ um skeið
vofa’ í hverjum skugga?
Fáir vissu að vorið beið
og vorið kemur að hugga.
Eins og hún gaf þér íslenskt blóð,
ungi draumsnillingur,
megi loks hin litla þjóð
leggja’ á hvarm þinn fingur
á meðan Harpa hörpuljóð
á hörpulaufið syngur.
(Halldór Laxness.)
Okkar innilegustu samúðarkveðjur
sendum við ykkur öllum, ástvinum
hennar,
Þórunn Þórhallsdóttir,
Jón Hjaltalín Ólafsson
og fjölskylda öll.
Á árunum 1971–1980 var ég sendi-
herra Íslands gagnvart Miðjarðar-
hafslöndunum Spáni, Portúgal og
Grikklandi með aðsetri í London og
Bonn. Reyndi ég að greiða fyrir og
auðvelda saltfiskútflutning Íslands til
þessara viðskiptalanda okkar.
Kynntist ég vel öllum ræðismönn-
um Íslands í þessum löndum sem
margir voru umboðsmenn SÍF. Hlut-
verk ræðismanna var þá og er mjög
þýðingarmikið fyrir okkur Íslend-
inga, hvernig sem á málin var litið.
Þannig kynntumst við hjónin Emilíu
Kofoed-Hansen Lyberopoulos og
Constantin eiginmanni hennar mjög
vel, og hefur sá vinskapur staðið á
fjórða tug ára.
Emilía var dóttir heiðurshjónanna
Agnars Kofoed-Hansen og Bjargar
Axelsdóttur. Emma starfaði um skeið
sem flugfreyja en flutti til Grikklands
1971. Emma og Constantin komu oft
til London í sendiherratíð minni, á
leið til og frá Íslandi, en fyrirtæki
þeirra var þegar á þessum árum með-
al stærstu viðskiptaaðila á íslenskum
saltfiski og söltuðum þorskhrognum.
Það fylgir því jafnan nokkur erill
og ókyrrð að starfa við utanríkisþjón-
ustuna og hlutskipti þeirra sem taka
að sér ræðismannsstörf geta verið er-
ilsöm, sérstaklega í löndum eins og
Grikklandi þar sem ekkert íslenskt
sendiráð er til staðar. Þeim Emmu og
Dino farnaðist mjög vel og gátu af sér
hið besta orð í hlutverki ræðismanns-
ins. Emma stjórnaði af myndugleika
heimili þeirra í Aþenu sem ávallt var
opið og fjöldi Íslendinga nutu góðs af.
Vináttan við Emilíu styrktist enn
þegar Karitas, dóttir okkar Lóu,
gekk að eiga grískan mann en þau
búa í Aþenu.
Emma gekk ekki heil til skógar
undanfarið en sýndi frábæran dugn-
að og hugrekki þótt fárveik væri, nú
síðast við móttöku og fyrirgreiðslu við
Ólympíuliðsmenn okkar og var þó
bundin við hjólastól.
Við Karitas hittum Emmu í Voul-
iagmeni í byrjun maí sl. Gerði ég mér
grein fyrir hvert stefndi. Sagðist ég
vonast til að sjá Emmu aftur fljótlega.
„Hittumst í haust í Reykjavík“, voru
kveðjuorðin. Því miður andaðist
Emma á leið til Íslands.
Hún ætlaði sér í lokin að fara í síð-
asta sinn yfir hafið en hún komst ekki
á leiðarenda. Það var sem ásjóna
hennar endurspeglaðist í bláma hafs-
ins sem umlykur okkar kæra föður-
land áður en hún hvarf í hyldýpi ei-
lífðarinnar eins og sjómaðurinn niður
í eilífðar djúpið á vit æðri tilveru.
Á þessari kveðjustund koma orð
Goethes í kvæðinu „Takmörk hins
mannlega“ upp í hugann:
Oss lyftir aldan
aldan oss sylgur
og vér í hyldjúp hverfum.
Niels P. Sigurðsson.
Fjallkona Íslands í Grikklandi er
fallin frá, langt um aldur fram. Emilía
Kofoed Hansen Lyberopoulos,
Emma, var um langt árabil einstakur
fulltrúi íslensku þjóðarinnar á grískri
grund. Djúpur skilningur hennar á
þörfum landa sinna í þessu nokkuð
fjarlæga landi og meðfædd löngun til
að láta gott af sér leiða, fékk íslenska
ferðalanga til að finnast þeir vera að
koma heim, strax við fyrstu móttökur
á flugvellinum í Aþenu. Þetta trausta
viðmót og fölskvalaus gleði við að
taka vel á móti gestum, bræddi hjörtu
allra sem kynntust henni við þær að-
stæður. Hún var stór í sniðum, heims-
kona í víðasta skilningi þess orðs, en
einlæg og hjartahlý. Emma var fal-
leg.
Okkar kynni hófust svo nokkru
næmi í minni fyrstu ferð til Aþenu á
mínum saltfisksárum. Hver einasta
ferð þangað æ síðan, á annan áratug,
var tilhlökkunarefni. Af fundum með
Emmu og Konstantin kom ég alltaf
betri maður. Einstaklega ólík og upp-
runnin í ólíkum menningarheimum,
skópu þau saman heimili, sem var
ríkt af hefðum og um leið glaðvært og
gefandi. Og börnin þeirra tvö, Jannis
og Irene, ólust upp við sterka ætt-
jarðarást hvors foreldranna um sig á
sínu föðurlandi og mikla virðingu
þeirra fyrir rótum hvort annars. Það
var gaman að fylgjast með hvernig
þeim tókst að tvinna þetta saman.
Margar skemmtilegar minningar
koma í hugann. Ég fylgdist oft með
henni við að taka á móti íslensku
ferðafólki og íslenskum fyrirmennum
og í stórum alþjóðlegum móttökum.
Henni var það allt jafn eðlilegt. Hún
var alls staðar á heimavelli, stolt af
uppruna sínum og hlutskipti sínu.
Hún tókst á við hvert verkefni af al-
úð og festu og hún mætti örlögum sín-
um í veikindum síðustu missera af
aðdáanlegu hugrekki. Við Ólöf og
dæturnar vottum Konstantin, Irenu
og Jannis og ástvinum hennar öllum
samúð okkar og biðjum henni bless-
unar.
Friðrik Pálsson.
Ein glæsilegasta kona landsins er
látin. Það er alltaf erfitt þegar maður
missir ástvin og sérstaklega einhvern
sem hefur fylgt manni frá fæðingu.
Ég hef þekkt Emmu frá því ég man
eftir mér og hún mun fylgja mér að
eilífu. Þessi kona sem gekk mér í hálf-
gerðan móðurstað er ég dvaldi lang-
dvölum í Grikklandi, tók mig inn í
fjölskyldu sína og hjarta sitt. Ég sit
hérna með grátstafinn í kverkunum
og reyni að koma saman lokakveðju
til hennar og um leið stefnir hugurinn
til fjölskyldu hennar og hvað hún er
að ganga í gegnum. Okkar litla fjöl-
skylda sendir ykkur innilegustu sam-
úðarkveðjur – við finnum til með ykk-
ur og erum hjá ykkur í huganum.
Emmu viljum við þakka allt gamalt
og gott.
Gestrisni þinni, ljóma og hlýju
gleymum við aldrei. Sérstakar þakkir
fyrir maímánuð sem við náðum að
eyða saman, það eru forréttindi að
hafa eytt þessum tíma með þér og
kynnt þig fyrir dóttur okkar. Lifið líf-
inu lifandi voru skilaboðin sem þú
sendir okkur. Við munum þig bros-
andi og tignarlega, blátt áfram með
ákveðnar skoðanir en umfram allt
sem frábæra manneskju. Okkur hef-
ur alltaf liðið sem hluta af fjölskyld-
unni. Í huga okkar ert þú og Grikk-
land eitt, ómögulegt að ímynda sér
landið án þín. Í gegnum hugann
streyma minningabrot þar sem þú ert
að taka á móti Íslendingum og kynna
þeim land og þjóð. Þau eru orðin
mörg hjörtun sem þú hefur snortið og
það eru margir sem koma til með að
sakna þín sárt. Að lokum viljum við
endurtaka okkar innilegustu samúð-
arkveðjur til Kostasar, Janna, Irenu,
Despinu, Emilíu, Bjargar og fjöl-
skyldu.
Magnús, Ragnheiður
og Guðrún Eleni.
Kveðja frá Íþrótta-
sambandi fatlaðra
Fyrir nokkrum árum orðaði ég það
við Emmu að liðsinna íslenska hópn-
um sem færi á Ólympíumót fatlaðra í
Aþenu. Tók hún beiðni minni ljúflega.
Emmu þekkti ég fyrir vegna skyld-
leika hennar og konu minnar og vissi
því að þar fór traust kona sem stæði
vel að hlutunum og hafði hún strax
ýmsar hugmyndir um hvað hún vildi
gera fyrir hópinn.
Þegar fyrirséð var að hún, vegna
veikinda sinna, yrði ekki í stakk búin
til að sinna þessu verkefni fékk hún
dóttur sína Irenu til að taka við hlut-
verkinu. Við hjá ÍF höfðum mjög gott
samstarf við Irenu vegna leikanna og
tók hún á móti hópnum við komuna til
Aþenu. Ég talaði við Emmu sunnu-
daginn 12. september í Aþenu og þá
var mjög af henni dregið en hugurinn
stór og hún að taka stefnuna heim,
heim til Íslands. Því miður leyfði
heilsa hennar ekki lengra flug en til
Kaupmannahafnar, en nú er hún
komin heim.
Ég vil fyrir hönd Íþróttasambands
fatlaðra þakka Emmu stuðninginn
við starf okkar og votta eiginmanni
hennar, Constantin, börnunum Yann-
is og Irenu sem og móður hennar
Björgu og fjölskyldunni allri, samúð
mína.
Sveinn Áki Lúðvíksson,
formaður ÍF.