24 stundir - 30.11.2007, Qupperneq 24

24 FÖSTUDAGUR 30. NÓVEMBER 2007 24stundir
„Þeir sem greinast HIV-jákvæðir
eru oftast haldnir sömu fordómum
og fólkið í landinu almennt gagn-
vart sjúkdómnum, sem gerir oft að
verkum að fólk á erfiðara með að
segja sínum nánustu frá sjúk-
dómnum. Þannig eiga þeir á hættu
að einangrast félagslega,“ segir Sig-
urlaug Hauksdóttir, félagsráðgjafi
Alnæmissamtaka Íslands.
Jákvæð þróun
Einar Þór Jónsson er formaður
Alnæmissamtakanna og hefur ver-
ið félagsmaður frá því að þau voru
stofnuð fyrir nærri 20 árum. Á
þeim tíma hefur hann séð viðhorf
til HIV og aðstæður HIV-jákvæðra
breytast gífurlega. „Ég vil skipta
þróuninni hér á landi í þrjú tíma-
bil. Þegar Alnæmissamtökin byrj-
uðu var það hræðilegur dómur að
fá HIV. Þá var greiningin mikið
leyndarmál og fyrir ungt fólk gekk
þetta meira út á að sætta sig við ör-
lög sín og það sem koma skyldi.
Fyrir um tíu árum koma svo lyfin.
Fyrst fylltust HIV-jákvæðir ákveð-
inni vantrú á það kraftaverk sem var
að gerast. Það tók fólk dálítinn tíma
að átta sig á þessu nýja tækifæri.
Staðan síðustu ár hefur svo verið
þannig að fólk er almennt á vinnu-
markaði og lifir sínu venjulega lífi.“
Lyf gefa nýtt líf
Þeim sem greinast HIV-jákvæðir
á Landspítalanum er vísað í viðtal
til Sigurlaugar. Undanfarin ár hef-
ur hún hjálpað fjölda fólks að
vinna úr áfallinu sem fylgir því að
greinast með smit.
„Eftir að nýju lyfin komu á
markað heldur fólk bara áfram að
lifa sínu eðlilega lífi hvað varðar
nám, skóla og að eiga sér framtíð,“
segir Sigurlaug.
Gagnkynhneigðir smitast mest
Undanfarin ár hafa nýsmit verið
algengust meðal gagnkynhneigðra.
Fjórar konur báðu Sigurlaugu að
koma á fót hópi sérstaklega fyrir
gagnkynhneigða HIV-jákvæða inn-
an Alnæmissamtakanna. Sigurlaug
segir yfirleitt um tiltölulega ungt
fólk að ræða, sem langar til að eiga
líf og framtíð eins og annað fólk.
„Þegar fólk vill eiga sér framtíð,
þá fylgir því gjarnan löngunin til að
eignast börn og fjölskyldu. Þótt
það sé oft erfitt, þá er ekkert óal-
gengt að slíkt geti gengið upp.“
Barnalán HIV-jákvæðra
Þegar HIV-jákvæðir eignast
maka tekur parið gjarnan þá
ákvörðun að eignast börn. Með því
að gefa móður lyf á meðgöngu og
barni í sex vikur eftir fæðingu er
hægt að draga stórlega úr hættunni
á smiti á milli móður og barns.
„Á undanförnum árum hafa
verið að fæðast svona um 15 börn
hjá HIV-jákvæðum konum í kring-
um mig. Það hefur í öllum tilvik-
um gengið mjög vel og ekkert barn
hefur smitast,“ segir Sigurlaug.
Enn þrífast fordómar
Lengi vel voru samkynhneigðir í
meirihluta þeirra sem smituðust af
HIV, sem Einar telur lita viðhorf
fólks til sjúkdómsins.
„Því að vera HIV-jákvæður fylgir
ákveðið tabú, sem kemur sennilega
út af því að þetta tengist veikindum,
dauða, kynlífi og minnihlutahópum
hér áður fyrr.
Þetta tabú afléttist ekki fyrr en
fólk er tilbúið til að opna um-
ræðuna. Þögnin viðheldur dulúð-
inni yfir HIV, sem er í raun og veru
bara skilgreint sem langvinnur og
erfiður sjúkdómur, eins og sykur-
sýki, í dag.“
Óttinn við fordóma kemur í veg
fyrir að fólk tjái sig opinskátt um
sjúkdóminn. „Það vill ekki eiga á
hættu að mögulegir fordómar skapi
viðbótarálag í lífi þess. Það gæti til
dæmis haft áhrif á möguleika fólks í
starfi ef það spyrst út að það sé HIV-
jákvætt,“ segir Sigurlaug.
ÞEKKIR ÞÚ TIL?
Hringdu í síma 510 3700 eða
sendu póst á frettir@24stundir.is
Lifa sínu venjulega lífi
 HIV-jákvæðir Íslendingar eignast oft börn og fjölskyldu  Óttinn við fordóma kemur í veg fyrir að fólk tjái sig
opinskátt um sjúkdóminn  Mikil viðhorfsbreyting á tuttugu árum, segir formaður Alnæmissamtakanna
Sigurlaug og Einar Fé-
lagsráðgjafi og formaður
Alnæmissamtakanna
➤ Á Íslandi hafa 195 greinstmeð HIV-smit. 37 hafa látist
af völdum þess.
➤ Dagur rauða borðans, al-þjóðlegi alnæmisdagurinn, er
haldinn 1. desember ár hvert.
➤ Opið hús verður hjá Alnæm-issamtökunum, Hverfisgötu
69, milli 15 og 18 á morgun.
ALNÆMI Á ÍSLANDI
Andrés I. Jónsson
andresingi@
24stundir.is
FRÉTTASKÝRING
24stundir/Ómar
Langflestir þeirra sem lifa með
HIV-smit í heiminum búa í sunn-
anverðri Afríku. Þar er talið að yfir
22 milljónir manna séu smitaðar
og að hlutfall smitaðra sé allt að 20-
30% á sumum svæðum.
„Svona hátt hlutfall bitnar á
þeim sem eftir lifa. Börnum sem
foreldrar deyja frá, þeim sem þurfa
að taka við börnunum og efna-
hagsþróun allri,“ segir Nína Helga-
dóttir, sem starfar á vegum Rauða
krossins í Mósambík.
Heil kynslóð hverfur
Nína líkir ástandinu þar sem al-
næmisfaraldurinn er hvað verstur
við hverjar aðrar náttúruhamfarir.
„Ólíkt hefðbundnum náttúruham-
förum, sem ráðast á þá sem eru
veikastir fyrir, þá ræðst alnæmi á þá
sem eru sterkastir í samfélaginu:
fólk á barneignaraldri, hina vinn-
andi kynslóð. Þegar þessi kynslóð
fellur frá eru afleiðingarnar gífurleg-
ar og snerta öll svið þjóðfélagsins.“
Fordómar og kynferðisofbeldi
Opnari umræðu þarf til að eyða
landlægum fordómum gegn al-
næmi í Afríku. Þeir geta orðið þess
valdandi að fólk leitar sér ekki
læknisaðstoðar.
„Þungamiðjan í umræðunni
verður líka að vera staða kvenna.
Þær eru oft efnahagslega háðar eig-
inmönnum sínum og eiga erfitt
með að krefjast þess að þeir noti
smokka. Þá viðgengst líka mikið
kynferðisofbeldi gegn konum.“
Rauði kross Íslands starfar náið
með heimamönnum í Mósambík,
enda þekkja þeir mun betur til að-
stæðna á svæðinu en utanaðkom-
andi. Auk þess skipta sjálfboðaliðar
miklu máli þar sem aðeins helm-
ingur þjóðarinnar hefur aðgang að
heilsugæslu. Þeir sinna þannig jafn
aðhlynningu sjúkra og forvörnum.
andresingi@24stundir.is
Alnæmisfaraldur í Afríku
Hamfarasvæði sunnan Sahara
FJÖLDI MEÐ HIV-SMIT OG ALNÆMI ÁRIÐ 2007
Afríka, sunnan Sahara
22.500.000
Mið-Austurl. & N-Afríka
380.000
S- og SA-Asía
4.000.000
Eyjaálfa
75.000
Rómanska-Ameríka
1.600.000
Karíbasvæðið
230.000
A-Evrópa og Mið-Asía
1.600.000
V- og Mið-Evrópa
760.000
N-Ameríka
1.300.000
1.700.000
100.000
17.000
46.000
35.000 31.000 150.000
92.000
340.000
14.000
Austur-Asía
800.000
Fjöldi HIV-smitaðra
Þar af nýsmitaðir
Grafík: 24 stundir/Einar Elí Heimild: UNAIDS