Eintak - 01.11.1993, Qupperneq 48

Egill Helgason skrifar um Guðjón Þorðarson, knattspyrnuþjálfarann sem í sumar
stýrði glæsilegasta féiagsliðí í fótboltasögu íslands, en söðlaði svo um og tók að sér
erfiðasta verkefni í íslenskri knattspyrnu - að reyna-að gera KR að íslandsmeisturum.
Af hverju? Af því þetta er metnaðarfullur maður sem þolir ekki kyrrstöðu.
Það rifjast upp fyrir mér augnablik stundar-
korni fyrir leik KR og í A vestur á KR-velli í sum-
ar. Skagamenn standa þétt í hóp úti á vellinum,
leikmennirnir sparka bolta sín á milli. Það er
kátína yfir liðinu, piltarnir virðast öldungis
afslappaðir fyrir átökin; þeir eru að hita upp, en
það er líka eins og þeir séu að leika sér. Maður
skynjar einhvern andblæ samkenndar og vin-
áttu. Inni í hópnum stendur þjálfarinn, Guðjón
Þórðarson, glaðbeittur og brosandi; hann virð-
ist allt í senn félagi þeirra, leiðbeinandi og
meistari. Hinu megin á vellinum gaufast KR-
ingar með bolta hver í sínu horni, það er varla
að maður sjái þá tala saman, hvað þá brosa.
Tékkneski þjálfarinn er eitthvað að rjátla sér í
kringum varamannabekkinn. í þessari andrá
vissi ég að KR-ingar myndu tapa leiknum, þeir
áttu enga von.
Leikurinn byrjar. Framan af er hann í járnum.
Svo, í byrjun síðari hálfleiks, skora Skagamenn
þrjú mörk á tveimur mínútum, hvert öðru snjall-
ara. Eftir þetta áfall var allur vindur úr KR-liðinu,
þetta voru í raun endalok keppnistímabilsins
vestur í bæ. Auðvitað töpuðu þeir. Og þeir héldu
áfram að tapa, líka fyrir miðlungsliðum og botn-
liðum; leikmennirnir gerðu ekki mikið meira en
að mæta á réttum tíma í kappleiki, annars leystist
allt upp í vonleysi og deyfð. Skagamenn héldu
hins vegar áfram á sigurbrautinni og náðu glæsi-
legasta árangri í sögu íslensks félagsliðs; unnu Is-
landsmeistaratitil og settu í leiðinni markamet í
fyrstu deild, urðu bikarmeistarar, komust í aðra
umferð í Evrópukeppni meistaraliða og unnu þar
sigur á Feyenoord, einhverju frægasta og besta
félagsliði í Evrópu.
Eftir þetta sumar er Guðjón Þórðarsson orð-
inn þjóðsagnapersóna. Vænlegur kandídat í að
hljóta sæmdarheitið maður ársins. Á þessurn
dauflegu krepputímum hefur hann eiginleika
sem manni finnst núorðið vera farið að sneiðast
um í fari íslendinga; að því er virðist óbilandi
sjálfstraust og metnað. Þetta er maður sem lætur
sér ekki allt fyrir brjósti brenna. Og sjálfstraustið
smitar út frá sér. Hjá Skagamönnum bilaði það
aldrei í allt sumar, nema kannski þegar þeir voru
komnir á risavaxið leiksvið á knattspyrnuvelli
Feyenoord úti í Hollandi, þar var við ofurefli að
etja; annars sá maður ekki að þessir piltar efuðust
nokkurn tíma um það sem þeir voru að gera. Og
bæjarfélagið, knattspyrnubæinn Akranes, fylgdi í
humátt á eftir. Það er sagt, bæði í gamni og
alvöru, að Guðjón hafi sjálfstraust sem dugi heilu
byggðarlagi; hann hafi slíka ofgnótt af því að í
sumar hafi hann fært Akurnesingum sjálfstraust-
ið sem þeir voru að tapa á erfiðu samdráttarskeiði
í sögu bæjarins. Menn hafa á orði að bjartsýni og
sjálfsöryggi bæjarbúa hafi vaxið með hverjum
sigri lA - og atvinnuástandið batnað í leiðinni.
En nú hefur Guðjón söðlað yflr og er genginn
í KR. Akurnesingar sitja eftir með sárt ennið og
telja sig hafa verið illa sviknir, að minnsta kosti
þeir sem telja fótbolta upphaf og endi tilverunn-
ar. KR-ingar spyrja sig hins vegar hvort hér sé
loks kominn maður sem geti dugað þeim og skil-
að langþráðum bikar, eða hvort þetta sé enn ein
patentiausnin sem reynist svo tóm della og verð-
ur mótherjum efniviður í nýjar gamansögur um
vandræðaganginn í Vesturbænum. Hvernig sem
litið er á málið er Guðjón undir miklu álagi.
Guðjón Þórðarson er svosem enginn nýgræð-
ingur í fótboltanum og ekki óvanur því að
vinna glæsta sigra. Hann var árum saman leik-
maður með meistaraflokki Skagaliðsins og marg-
oft íslandsmeistari. Hann spilaði alla tíð í vörn og
þótti með fádæmum harður af sér og mikill bar-
áttumaður, en kannski ekkert sérstaklega leikinn
eða fimur með knöttinn. Hann var harður nagli,
eins og það heitir á fótboltamáli. Sjálfur segist
Guðjón hafa alist upp á tíma þegar þjálfun var
ekki mikið alvörumál, þótt vitaskuld hafi menn
getað sótt í hina ríkulegu knattspyrnuhefð á
Akranesi.
„Ég varð mér aldrei úti um þennan grunn sem
strákarnir fá núna. Bæði árin sem ég var í þriðja
flokki var ég á sjó, þótt ég hafi reyndar komið í
land annað slagið og spilað fótbolta. Nú er þriðji
flokkur einn mikilvægasti vettvangurinn fyrir
knattspyrnumenn ef þeir ætla sér að ná langt. Ég
þurfti semsagt að hafa mikið fyrir hlutunum,
Það er sagt, bæði í gamni
og alvöru, að Guðjón hafi
sjálfstraust sem dugi heilu
byggðarlagi; hann hafi
slíka ofgnótt af því að í
sumar hafi hann fært
Akurnesingum
sjálfstraustið sem þeir
voru að tapa.
þetta var alltaf erfitt, og ég er viss um að þetta
mótlæti var að ýmsu leyti hollt. Ég gerði mér full-
komlega grein fyrir takmörkunum mínum sem
leikmaður og vissi hvað ég hafði ekki og gat ekki.
Ég heid að þetta hafi að ýmsu leyti orðið mér til
skilningsauka og þannig komið mér að góðum
notum í þjálfarastarfmu.“
Þeir sem hafa minnstu snoðrænu um knatt-
spyrnu ættu að vera farnir að kannast við svipinn
á Guðjóni þegar hann fylgist með leikmönnum
sínum í keppni; einbeitingin er algjör, hann kipr-
ar saman augun sem eru dökk og sterk, stundum
virðist hann úr hófi áhyggjufullur, stundum
kankvís, - kannski af því honum finnst þetta svo
skemmtileg íþrótt, - en svo er skorað mark og þá
kemur fram sigurvímusvipur sem er orðinn
kunnuglegur af myndum; augun leiftra og kiprast
ennþá meira saman, brosið eins og brýst fram á
andlitið. Þeir sem muna dálítið aftur í tímann
þekkja þessi svipbrigði frá því Guðjón var sjálfur
Ieikmaður. Kannski heitir það ekki síður að vera
glaðbeittur en einbeittur. Samt er líka eitthvað
hörkulegt í fasi hans; maður myndi ekki vilja
abbast upp á þennan mann.
Því kemur það varla á óvart að heyra að metn-
aður sé einn ríkasti eiginleikinn í fari hans. Gam-
all Skagamaður sagði í samtali við mig að hann
væri baráttuhundur og svo metnaðargjarn að
ýmsum fyndist það jafnvel taka út yfir allan
þjófabálk. Sjálfur er Guðjón heldur ekkert að
draga dul á að hann álíti metnað góðan og já-
kvæðan eðliskost:
„Ég er ekki í þessu öðruvísi en til að ná
árangri. Þegar öllu er á botninn hvolft skiptir sig-
urinn mestu máli. Mér finnst fráleitt að vera í
starfi til þess eins að sitja einhvers staðar; maður
fer til að ná árangri eða þá að minnsta kosti til að
gera sitt besta. Það er ekkert gaman að hugsa
alltaf „you win sorne, you loose somé', eins og
sagt er - ég er ekki sú týpa.“
Sigur. Hann skiptir mestu máli. Auðvitað.
Hvað annað? Og Guðjón ætti svosem að
kannast við þá tilfinningu. En eitt er að gera stór-
lið sem inniheldur meginspámenn eins og
Sigurð Jónsson Ólaf Þórðarson og Harald
Ingólfsson að meisturum; annað að taka að sér
miðlungslið eins og KA og færa Islandsmeistara-
titil í fyrsta sinn norður á Akureyri. Fyrir þá sem
fylgjast með fótbolta er það nánast kraftaverk.
Akureyrarliðið reyndist heldur ekki burðugra en
svo að fáum árum eftir að Guðjón fór þaðan féll
það ofan í aðra deild. Það var þarna fyrir norðan
að menn sáu að korninn var fram knattspyrnu-
þjálfari sem þyríti að reikna með.
„Við vorum kannski ekki flinkustu og bestu
knattspyrnumenn landsins," segir Guðjón. „En
við vorum mjög samstiga og góð samheldni milli
mín, stjórnarinnar og liðsins. Það tókst að ná upp
sjálfstrausti, að fá leiknrennina til að trúa á sjálfa
sig, sem skiptir auðvitað höfuðmáli. En samt
höfðu menn efasemdir um að þetta væri hægt;
þegar ég kom fyrst til Akureyrar hafði enginn trú
á að við gætum náð Evrópusæti. Sumarið eftir
vorum við svo hársbreidd frá því. Evrópusætið
var svo markmiðið næsta sumar, en þá duttum
við óvænt í það að vinna mótið. Það hafðist með
mjög skipulögðum leik. Við spiluðum sterka
vörn, sóttum svo hratt fram og tókst að klára
sóknirnar, en auðvitað tókum við ekki völdin í
leikjum eins og lA-liðið. Þetta var gerólíkt dæmi.
Við vorum að vinna tiltölulega jafna leiki í jafnri
deild þar sem öll liðin sigruðu og töpuðu á víxl.
Ef ég man rétt gerðum við 29 mörk og fengum á
okkur 16 og unnum mótið með 34 stigum. Það
þykir ekki mikið.“
Þetta var 1989. Þremur árum síðar er Guðjón
kominn aftur heim á Skaga og verður Islands-
meistari, nú með lið sem hafði komið upp úr
annarri deild sumarið áður. Það hafði heldur ekki
gerst áður í íslenskri fótboltasögu. Var hægt að
stefna hærra? Jú, á nýjan Islandsmeistaratitil, bik-
armeistaratitil, Evrópukeppni, að leyfa sér helst
ekki þann munað að tapa leik, skemmtilegri fót-
bolta, fleiri mörk. Allt þetta gekk eftir. Marka-
metið í fyrstu deild var slegið þannig að það verð-
ur varla leikið eftir í bráð. En umfram allt var
þetta glatt og skemmtilegt, bæði fyrir strákana í
liðinu og áhorfendur sem gátu ekki annað en
hrifist með. Líka þeir sem finnst út í hött að halda
með Skaganum.
M-
IA-liðið 1993 var auðsjáanlega betra en liðið
1992. Það breytti engu þótt skrautfjaðrirnar
hefðu verið reyttar úr framlínunni, tvíburarnir
Arnar og Bjarki Gunnlaugssynir. Guðjón fann
bara nýja menn sem reyndust ennþá betur, son
sinn Þórð og Serbann Mikhailo Bibercic. Allt
einhvern veginn smellpassaði, alveg frá fyrsta
leik, og eftir það var aldrei spurning hvernig mót-
ið færi. Af áhorfendapöllunum séð var eins og
liðið væri gætt einhverjum töframætti; þetta var
48
EINTAK NÖVEMBER