Eintak - 01.11.1993, Page 112

Edward Radzinsky
The Last Tsar
Radzinsky þessi hefur áratugum saman
haft á heilanum eina mestu ráðgátu
tuttugustu aldarinnar, örlög rússnesku
keisarafjölskyldunnar. Hann er svosem
ekki fyrsti maðurinn sem pælir í þessu
efni; litteratúrinn um morðin í Erkaterinen-
burg í júlí 1918 gæti fyllt heilt bókasafn.
En Radzinsky nýtur þess að skjalasöfn
eystra eru að opnast upp á gátt og að
losnað hefur um málbeinið á fólki sem býr
yfir vitneskju um leyndarmál kommúnista-
stjórnarinnar. Þetta nýtir hann sér með
slíkum ágætum að varla verður séð að
mikil þörf sé á að skrifa fleiri bækur um
efnið; hann telur sig hafa fundið nákvæm-
lega út hver skaut kúlunni sem drap keisarann (um þann heiður deildu
meðlimir morðsveitarinnar), og óneitanlega eru röksemdafærslur hans
sannfærandi. En þótt Radzinsky dvelji nokkuð við smáatriði er af og frá
að hann láti þau gleypa sig; hann lýsir af innlifun hroka sigurvegaranna
sem höfðu keisarann fanginn, hlut Leníns sem fyrirskipaði morðin í þeirri
trú að tilgangurinn helgaði öll meðul og ráðvilltri keisarafjölskyldunni sem
virðist hafa ekki botnað grand í því hvað yfir hana gekk, allt þar til
brunnin lík keisara, keisaraynju, prins og prinsessa fundust í gamalli
námu austur undir Úralfjöllum. 1590 krónur.
The Penguin Book of Speeches
Hér eru vondir kallar í bland við góða
kalla, frægustu ræður tuttugustu aldar-
innar, áhrifamiklar en ekki allar uppbyggi-
legar. Lenín talar á Finnlandsstöðinni,
Trotskí talar við stofnun Rauða hersins,
Hitler f Berlín 1938 og segist ekki hafa
meiri þolinmæði. Öllu félegri er ræða
Churchills um blóðið, svitann og tárin og
ræða Kennedys við Berlínarmúrinn þegar
hann sagði: „lch bin ein Berliner." Svo má
líka flnna fleyg orð kóngafólks: Útvarps-
ávarp Játvarðs VIII þegar hann sagðí af
sér konungdómi og ræðu Elísabetar
drottningar þegar hún lýsti sínu ,,annus
horribilis". Svona bók les kannski enginn í
striklotu í gegn, en það má hafa af þessu
nokkurn lærdóm og þá ekki bara morfísliðið og fólk sem hefur atvinnu af
því að tala úr púlti.1795 krónur.
Þorgeir Þorgeirsson
Tvíræður
Islendingar eru hænsn. Einhvern veginn
svona komst Þorgeir Þorgeirsson að orði
í ritgerðasafni sem hann gaf út fyrir
nokkrum árum. Svo komst mannréttinda-
dómstóll Evrópu í málið og úrskurðaði að
þarna hefði Þorgeir einmitt hitt naglann á
höfuðið - íslendingar væru hænsn. Og
Þorgeir, sem allt embættismannakerfið
og fjölmiðlarnir, höfðu stimplað sem
kverúlant, birtist þjóðinni allt í einu eins og
maður sem fór í krossferð og hafði sigur.
Á þessa litlu bók hefur Þorgeir sett sex
ræður sem hann hefur flutt við ýmis
tækifæri, meðal annars fyrir mann-
réttindadómstólnum. Hann kann að vera
ögn sérvitur, en honum er líka lagið að
svifa frjáls, laus undan ofurþunga
klisjanna sem íslendingar nota til að tala
saman. 7672 krónur.
Stefán Jón Hafstein
New York, New York
Stefán Jón Hafstein fellur í nákvæmlega
sömu gryfju og í fyrri bók sinni sem hét Eru
guðirnir geggjaðir? Hann er fórnarlamb sjálfs
sín, sinnar eigin flæðandi mælsku sem hefur
gert hann að frábærum útvarpsmanni, en
ekki nema miðlungi góðum rithöfundi. Það
vantar svosem ekki að söguefnið er nógu
gott; skringilegur, en um leið drenglyndur og
indæll íslendingur sem hefur valið sér það
hlutskipti að búa meðal spássíufólks í
Harlem. Vandinn er bara sá að Stefán Jón
er alls staðar að þvælast fyrir með oflát-
ungslegum stíl og málskrúði sem hefði betur
orðið eftir á skurðarborði útgefandans. Hann
ber söguefnið, íslendinginn með
skrítnusöguna, ofurliði. 2450 krónur.

wi
ma

Lítið spjall við llluga Jökulsson sem er að gefa
út nýja skáldsögu
Hverslags bók er þetta?
„Ég kann í raun ósköp lítið frá
því að segja.“
Þér hefur tekist bærilega að
segja frá bókum annarra?
„Þetta er skáldsaga."
Segir Illugi Jökulsson um nýja
bók eftir sig sem kemur á út hjá
Almenna bókafélaginu. Eins og
flestir vita er lllugi þjóðkunnur
útvarpsmaður, pistlahöfundur og
blaðamaður, en hann hefur líka
skrifað barnabækur og eina
skáldsögu sem kom út í hitteðfyrra.
Um hvað fjallar hún?
„Hún segir frá ferðalagi frá
Reykjavík til Víkur í Mýrdal. Og frá
manni sem er að reyna að fá
skýringu á því af hverju séu ti)
vondir menn.“
Það hlýtur eitthvað að gerast á
leiðinni?
„Hann verður vitni að vondum
atburði. Annars er þetta ferðasaga.“
Ferðasaga?
„Ferðasaga í mjög venjulegum
skilningi, frá Reykjavík til Víkur.
Kannski lendir maðurinn í ýmsu
sem ekki er venjulegt á þeirri leið.
Það má líklega segja að hann hitti
fyrir útlönd á Islandi."
Einhver sagði að það dyndu yfir
hörmungar?
„Sumt af því sem kemur fyrir eru
menn kannski vanari að herma upp
á útlönd en ísland.“
Er þetta þá framtíðarsaga?
„Nei, nei. Bara saga um mann“
Ádeilusaga?
„Nei, það fmnst mér ekki. Það er
spurning hvort maðurinn bregst við
atburðum eða hversu mikið hann
bregst við þeim. Þeir sem hafa lesið
bókina eru ekki á eitt sáttir um
það.“
Þarf ekki stóra bók undir svona
ferðalag?
„Hún er stutt og lítil. Svona 120
til 140 síður.“
Hvað á hún að heita?
„Barnið mitt barnið. Með engri
kommu.“
112
EINTAK NÓVEMBER