Morgunblaðið - 16.02.2005, Qupperneq 8

8 MIÐVIKUDAGUR 16. FEBRÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Laugavegi 20b • Sími 552 2515 • Auðbrekku 1 • Sími 544 4480
Kr. 39.900
Fallegar, ódýrar
fermingargjafir
Kr. 29.900
Kr. 19.500 Kr. 22.500
Kommóður, snyrtiborð og stólar í úrvali
www.1928.is
Haltu bara áfram að lemja á Dóra, Össi litli, ég skal líta eftir formannsstólnum, góði.
Hjarta- og æðasjúk-dómar kosta vel-ferðarkerfi Evr-
ópu 233 milljarða evra
árlega, sem samsvara um
19 þúsund milljörðum ís-
lenskra króna eða 19 billj-
ónum. Þetta kemur m.a.
fram í handbók sem evr-
ópsku hjartasamtökin
(European Heart Net-
work-EHN) gáfu nýverið
út í samvinnu við bresku
hjartasamtökin og Háskól-
ann í Oxford. Miða þessar
tölur við bæði beinan og
óbeinan kostnað sem rekja
má til hjarta- og æðasjúk-
dóma.
Í bókinni er sýnt fram á
kostnað hjarta- og æða-
sjúkdóma á hagkerfið í Evrópu, en
þetta mun vera í fyrsta sinn sem
tölur af þessu tagi eru teknar sam-
an. Talið er að árlegur beinn kostn-
aður heilbrigðiskerfisins í Evrópu
vegna hjarta- og æðasjúkdóma
nemi um 169 milljörðum evra eða
um 14 þúsund milljörðum króna.
Í viðbót við framangreindan
beinan kostnað af hjarta- og æða-
sjúkdómum er ótalinn óbeinn
kostnaður sem samfélagið borgar
vegna vinnutaps og minni fram-
leiðslugetu sem áætlað er að nemi
árlega 35 milljörðum evra eða um
2.800 milljörðum króna. Einnig er
ótalinn kostnaður sem þjóðfélagið
greiðir vegna umönnunar sjúk-
linga utan heilbrigðiskerfisins.
Talið er að árlegur kostnaður þess
nemi 29 milljörðum evra eða um
2.300 miljörðum króna.
Engar tölur hafa verið teknar
saman á Íslandi yfir kostnað af
völdum hjarta- og æðasjúkdóma.
Samkvæmt skýrslu Hagfræði-
stofnunar Háskóla Íslands frá
2000, sem vitnað er til í fylgiskjöl-
um við Heilbrigðisáætlun til ársins
2010, kemur fram að bandarísku
hjartaverndarsamtökin hafa
reiknað út kostnað af völdum
hjarta- og æðasjúkdóma þar í landi
og samkvæmt þeim útreikningum
er árlegur kostnaður af völdum
þessara sjúkdóma í kringum 326,6
milljarðar dollara. Með mann-
fjöldatölur á Íslandi og í Banda-
ríkjunum og tíðnitölur á dauðsföll-
um vegna kransæðasjúkdóma og
heilablóðfalla bæði hér á landi og í
Bandaríkjunum er gróflega hægt
að umreikna þessar fjárhæðir í ís-
lenskar fjárhæðir. Samkvæmt
þeim útreikningum er árlegur
þjóðfélagslegur kostnaður vegna
hjarta- og æðasjúkdóma 11,8 millj-
arðar íslenskra króna. Inn í þess-
um tölum er allur kostnaður heil-
brigðisþjónustu sem og lyfja auk
tapaðrar framleiðni af völdum
sjúkleika og hærri dánartíðni. Þess
má geta að samkvæmt upplýsing-
um Tryggingastofnunar ríkisins
námu útgjöld TR vegna hjarta- og
æðasjúkdóma tæpum 1,2 milljörð-
um króna árið 2002 og rúmum 1,3
milljörðum árið 2003, en það er í
kringum 22% af heildarlyfjaút-
gjöldum TR.
Herjar á fólk á besta aldri
Samkvæmt upplýsingum hand-
bókarinnar eru hjarta- og æða-
sjúkdómar þeir sjúkdómar sem
draga flesta til dauða í Evrópu, en
árlega deyja yfir 4,35 milljónir
Evrópubúa af hjarta- og æðasjúk-
dómum. Einnig kemur fram að
fleiri konur deyja vegna hjarta- og
æðasjúkdóma en karlar. Eru lík-
urnar á að að deyja vegna hjarta-
og æðasjúkdóma mun meiri hjá
þeim sem búa í Mið- og Austur-
Evrópu samanborið við Norður-
og Vestur-Evrópu. Dánartíðni
vegna þessara sjúkdóma eru síðan
hærri í Vestur-Evrópu en í Suður-
Evrópulöndunum.
Að sögn Ástrósar Sverrisdóttur,
fræðslufulltrúa Hjartaverndar,
eru hjarta- og æðasjúkdómar enn
ein algengasta dánarorsökin hér-
lendis, en árlega deyja um 500 Ís-
lendingar af völdum þeirra. Að-
spurð hvernig kynjaskiptingin sé
hérlendis segir hún hana nokkuð
jafna, en konur virðast almennt frá
hjarta- og æðasjúkdóma um tíu ár-
um seinna en karlar. Hún bendir á
að hjarta- og æðasjúkdómar herja
á fólk á besta aldri, oft öllum að
óvörum. Forstig undirliggjandi
æðakölkunar og háþrýstings geta
verið einkennalaus og því segir
hún mikilvægt að fólk láti mæla
helstu mælanlegu áhættuþætti
hjarta- og æðasjúkdóma ekki
seinna en um fertugt og fyrr ef
ættarsaga er til staðar.
Samkvæmt tölum Landspítala –
háskólasjúkrahúss voru gerðar
rúmlega þúsund hjartaþræðingar
og um 620 kransæðavíkkanir árið
2003, sem að mati Guðmundar
Þorgeirssonar, hjartalæknis á
LHS, er nálægt því að sinna þeirri
þörf sem fyrir hendi er. Hann segir
hlutföllin milli fjölda kransæðaað-
gerða og kransæðavíkkana annars
vegar og skurðaðgerða hins vegar
hafa verið að breytast á síðustu ár-
um. Þannig sé þróunin sú að sjúk-
lingar sem áður fóru í skurðað-
gerðir fari nú í kransæðavíkkun,
sem feli í sér minna inngrip og
styttri spítalalegu. Spurður hvern-
ig hann telji þörfina fyrir aðgerðir
verða á komandi árum segir Guð-
mundur erfitt að spá fyrir um það,
enda sé um að ræða flókið sampil
þar sem m.a. sé horft til aldurs og
reykinga fólks.
Fréttaskýring | Þjóðfélagslegur kostn-
aður vegna hjarta- og æðasjúkdóma
Herja jafnt á
bæði kynin
Í kringum 22% af heildarlyfjaútgjöldum
TR fara í hjarta- og æðasjúkdómalyf
Reykingar margfalda áhættuna á að deyja úr
kransæðastíflu.
Ennþá algengasta
dánarorsökin hérlendis

Árlegur beinn kostnaður heil-
brigðiskerfisins í Evrópu vegna
hjarta- og æðasjúkdóma er tal-
inn nema um 169 milljörðum
evra eða um 14 þúsund millj-
örðum króna. Reikna má með að
heildar þjóðfélagslegur kostn-
aður vegna hjarta- og æðasjúk-
dóma hérlendis nemi tæpum 12
milljörðum. Áætlað er að samtals
um 500 Íslendingar látist árlega
af völdum þessara sjúkdóma sem
eru enn algengasta dán-
arorsökin.
silja@mbl.is
BRESKA dagblaðið Sunday Mail
hefur greint frá því að breskur ríkis-
starfsmaður seldi jurtina Salvia
Divinorum til Íslands en úr plönt-
unni er unnið fíkniefni sem hefur
verið lýst sem löglegum staðgengli
kannabisefna. Plöntunnar er ekki
getið í reglugerð um ávana- og fíkni-
efni og er meðferð þess því ekki
bönnuð hér á landi. Lögregla hefur
ekki orðið vör við neyslu þess.
Salvia Divinorum er ekki heldur
bönnuð í Bretlandi en skv. frétt
Sunday Mail hefur breska innan-
ríkisráðuneytið áhuga á því að
banna plöntuna, líkt og gert hafi
verið í Ástralíu, Danmörku og Finn-
landi. Það gæti hins vegar tekið
mörg ár að koma því á.
Fregn Sunday Mail fjallar því
ekki um afskipti lögreglu af ríkis-
starfsmanninum heldur þóttist
blaðamaður þess ætla að kaupa af
honum nokkra skammta og féllst
hann á að selja honum plöntu og
nokkur þurrkuð lauf á 25 pund, um
3.000 íslenskar krónur. Ríkisstarfs-
maðurinn sagði honum að áhrifin af
Salvia Divinorum væru svipuð og af
kannabis og LSD en lögreglan léti
hann hins vegar alveg í friði. Þá
fengju menn ekki timburmenn af því
að reykja eða tyggja plöntuna, en
þannig er hennar neytt. Hann viður-
kenndi þó að Salvia væri hugsanlega
hættuleg.
Í fréttinni kemur fram að neyt-
endur hafi þjáðst af ofskynjunum,
sjóntruflunum og geðsjúkdómum.
Stórir skammtar af efninu geta
valdið meðvitundarleysi og tapi á
skammtímaminni. Sé efnið notað í
langan tíma geti það leitt til þung-
lyndis, ofsóknarkenndar og endur-
hvarfa.
Sérfræðingur í fíkniefnum hjá
Háskólanum í Glasgow segir að
skammtímaáhrif Salvia Divinorum
séu stórlega ofmetin, í raun sé þetta
svikamylla. „Þú getur fengið sömu
áhrif með því að drekka nokkra
kaffibolla. Á hinn bóginn er neyslan
hættuleg þar sem rannsóknir skort-
ir á fylgikvillum sem neysla Salvia
Divinorum veldur.“
Breskur ríkisstarfsmaður
seldi fíknijurt til Íslands
GERT er ráð fyrir að ljúka viðtölum
við þá 10 umsækjendur um stöðu
fréttastjóra Útvarps á morgun,
fimmtudag, og skila umsögnum um
þá til útvarpsráðs sem metur þá á
fundi sínum 1. mars.
Bogi Ágústsson, yfirmaður frétta-
sviðs, og Guðbjörg R. Jónsdóttir
starfsmannastjóri eru þessa dagana
að ræða við umsækjendurna og
munu umsagnir þeirra liggja fyrir
þegar útvarpsráð heldur næsta fund
sinn. Að loknu mati hjá útvarpsráði
fer málið til útvarpsstjóra sem ræð-
ur fréttastjóra.
Fréttastjóra-
efni í starfs-
viðtölum
♦♦♦