Morgunblaðið - 03.10.2005, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 3. OKTÓBER 2005 13
ERLENT
Van. AP. | Önnur skólavikan er hafin og
Mehmet Sadik Altin, bænaprestur í tyrk-
nesku borginni Van, þrammar að stein-
steyptu húsi með moldarþaki og krefst
skýringar á því hvers vegna fimm stúlkur í
húsinu eru ekki í skólanum.
„Við eigum ekki peninga fyrir brauði,“
hrópaði húsmóðirin Meryem Benek og með
henni eru þrjú börn hennar í slitnum plast-
skóm og snjáðum peysum. „Hvernig get ég
sent stelpurnar mínar í skólann?“
Eftir að hafa þrætt og rökrætt við kon-
una í hálfa klukkustund tekst Altin og
fylgdarmönnum hans – skólastjóra og
nokkrum kennurum – að telja hana á að
senda dæturnar í skólann gegn því að hún
fái mánaðarlega greiðslu til að standa
straum af kostnaðinum.
Hundruð kennara leita nú í fátækrahverf-
um tyrkneskra borga og í þorpum að um
það bil 520.000 stúlkum sem áætlað er að
gangi ekki í skóla í Tyrklandi. Er þetta lið-
ur í herferð um allt landið til að sjá til þess
að stúlkurnar fari ekki á mis við undir-
stöðumenntun.
Árangur herferðarinnar getur haft mikla
þýðingu fyrir landið. Tyrkir hefja aðild-
arviðræður við Evrópusambandið á mánu-
daginn kemur og athyglin beinist þá að
málefnum eins og mannréttindum, jafnrétt-
ismálum og þörfinni á því að bæta efnahag
landsins.
Íhaldssöm viðhorf og
fátækt helstu hindranir
Herferðin hefur yfirleitt gengið vel til
þessa. Um 120.000 stúlkur hafa verið skráð-
ar í skóla frá því að herferðin hófst fyrir
tveimur árum, þar af um 20.000 í Van þar
sem bænapresturinn Altin lætur til sín
taka.
Það er þó erfiðleikum bundið að ná mark-
miðinu vegna íhaldssamra viðhorfa foreldra,
sem telja að stúlkur eigi ekki að ganga í
skóla, og einnig vegna fátæktar.
Allt að helmingur
stúlknanna utan skóla
Áætlað er að í nokkrum fátækum hér-
uðum gangi um helmingur stúlknanna ekki í
skóla þrátt fyrir lög sem kveða á um
skyldunám barna til fjórtán ára aldurs.
Recep Tayyip Erdogan, forsætisráðherra
Tyrklands, og eiginkona hans, Emine, hafa
oft látið í ljósi stuðning við herferðina.
Menntamálaráðherrann Huseyin Celik, sem
er frá Van, sagði blaðamönnum nýlega að
bræður hans hefðu gengið í skóla en ekki
systur hans.
„Herferðin er ekki í þágu Evrópusam-
bandsins, heldur í þágu Tyrklands sjálfs,“
sagði Fatma Ozdemir Uluc, mennta-
málafulltrúi Barnahjálpar Sameinuðu þjóð-
anna, UNICEF. „Þessar stúlkur eru fram-
tíð okkar.“
Herferðin, sem nefnist „halló stelpur,
göngum í skóla!“, hófst í Van í austanverðu
Tyrklandi, á svæði sem er aðallega byggt
Kúrdum, við landamærin að Íran. Hún hef-
ur nú færst út til 53 héraða og virðist njóta
mikils stuðnings meðal Tyrkja.
Í einu úthverfa Ankara var nýlega haldin
hjólreiðakeppni til að safna fé til stuðnings
herferðinni. Tyrknesk smáfyrirtæki hafa
lagt í púkkið og stórfyrirtæki lofað miklum
fjárhæðum. Barnahjálp SÞ lagði til 420.000
dollara, sem samsvarar 26 milljónum króna.
Skortur á skólum
Mikið af fénu verður notað til að bæta úr
skorti á skólum í Tyrklandi. Í þorpi einu
nálægt Van er aðeins einn skóli með tvær
stofur og einn kennara fyrir 185 nemendur.
„Markmið okkar er að öll börnin gangi í
skóla ekki síðar en árið 2007,“ sagði Servet
Ozdemir, deildarstjóri grunnskóladeildar
tyrkneska menntamálaráðuneytisins.
Með aðstoð Alþjóðabankans greiðir nú
tyrkneska ríkið fátækustu foreldrunum and-
virði 1.900 króna á mánuði fyrir hverja
stúlku sem gengur í skóla og 1.750 fyrir
hvern dreng til að standa straum af kostn-
aðinum af skólagöngunni.
Einn af mikilvægustu þáttum herferð-
arinnar er að fá bænapresta eins og Altin
til að sannfæra íhaldssama Tyrki um að það
sé ekki í andstöðu við íslamstrú að stúlkur
gangi í skóla.
„Fólk segir að stúlkur geti gengið í
hjónaband þegar þær verða sextán ára og
hvers vegna ættu þær þá að ganga í skóla?“
sagði Zeki Tanriant, bænaprestur í Van.
Tanriant sagði að íslam krefðist þess
beinlínis að stúlkur fengju menntun.
„Fyrstu fyrirmæli Allah til Múhameðs spá-
manns voru „lesið!“ Allah sagði ekki „lesið
strákar!“ eða „lesið stelpur!“,“ bætti bæna-
presturinn við.
Herferðin hefur einnig mætt nokkurri
andstöðu meðal Kúrda sem eru andvígir því
að börnunum þeirra verði kennt á tyrk-
nesku. Öll kennsla í opinberum skólum í
Tyrklandi fer fram á tyrknesku. Kúrdískir
uppreisnarmenn, sem hafa barist við stjórn-
arherinn í suðausturhluta landsins frá 1984,
réðust um tíma á kennara og sökuðu þá um
að taka þátt í tilraun til að neyða Kúrda til
að tala tyrknesku.
Reynt að koma
tyrkneskum
stúlkum í skóla
’Hundruð kennara leita nú í fátækrahverfum tyrk-
neskra borga og í þorpum
að um það bil 520.000 stúlkum
sem áætlað er að gangi ekki í
skóla í Tyrklandi.‘
AP
Meryem Benek, móðir fimm stúlkna í borginni Van í Tyrklandi (t.v.), hlýðir á kennslukonu sem
reyndi að telja hana á að senda stúlkurnar í skóla.
Kuta. AP, AFP. | Yfirvöld í Indónes-
íu sögðu í gær, að sjálfs-
morðsárásarmenn hefðu valdið
sprengingunum á eyjunni Balí í
fyrradag en þær kostuðu 26 manns
lífið og særðu meira en 100. Talið
er, að samtök tengd al-Qaeda-
hryðjuverkasamtökunum, hafi
skipulagt þær.
Susilo Bambang Yudhoyono,
forseti Indónesíu, sagði í gær er
hann kom til Balí, að stjórnvöld
yrðu augljóslega að herða sig í
baráttunni við hryðjuverkamenn.
Sagði hann, að sjálfsmorðsárásar-
mennirnir hefðu verið þrír og
Mangku Pastika, yfirmaður lög-
reglunnar á Balí, sagði, að sex
menn að minnsta kosti hefðu stað-
ið að ódæðisverkunum. Talið er að
hver sprengnanna þriggja hafi
vegið um 10 kíló.
Ansyaa Mbai, sem stýrir barátt-
unni gegn hryðjuverkamönnum í
Indónesíu, sagði, að margt benti
til, að samtökin Jemaah Islamiyah
hefðu skipulagt árásirnar en þau
stefna að því að koma á einu ísl-
ömsku ríki í Suðaustur-Asíu. Bein-
ist einkum grunurinn að tveimur
Malasíumönnum, sem eru taldir
hafa lagt á ráðin um hryðjuverkið
á Balí fyrir þremur árum en þá
týndu 202 menn lífi.
Flestir Indónesar
Vitað er, að flestir þeirra, sem
létu lífið í sprengingunum í fyrra-
dag, voru Indónesar. Tveir ástr-
alskir ferðamenn biðu bana og
einn japanskur. Meðal hinna
særðu voru 20 Ástralar og voru 12
þeirra fluttir heim í gær.
Hryðjuverkin hafa verið for-
dæmd víða um heim og fyrir Indó-
nesa og íbúa á Balí eru þau mikið
áfall. Virtist ferðaþjónustan vera
að mestu búin að ná sér eftir
hryðjuverkið 2002 en nú er viðbú-
ið, að aftur dragi af henni.
Samtök tengd al-Qaeda
grunuð um ódæðið
Hryðjuverkin á
Balí í Indónesíu
sögð hafa verið
sjálfsmorðsárásir
AP
Viðamiklum blómaskreytingum var í gær komið fyrir á Jimbaran-ströndinni, vettvangi hryðjuverkanna á Balí, í
fyrradag til minningar um þá sem létu lífið. Meðal þeirra voru nokkrir erlendir ferðamenn.
Einka-
væða Bret-
ar kjarn-
orkuverin?
SVO getur farið að breska stjórnin
einkavæði kjarnorkuendurvinnslu-
verið í Sellafield og önnur kjarnorku-
ver landsins og má búast við að fyrir
þau fengjust rúmlega 10 milljarðar
punda eða vel á annað þúsund millj-
arðar króna. Í frétt á vefsíðu dag-
blaðsins Guardian á föstudag kemur
fram að Gordon Brown fjármálaráð-
herra eigi í erfiðleikum með að fjár-
magna ýmis dýr kosningaloforð og
því sé líklegt að orkuverin verði seld.
Stofnun á vegum breska ríkisins,
BNFL, annast nú öll málefni kjarn-
orkuiðnaðarins og er rekstur orku-
veranna sjálfra á vegum fyrirtækis
er nefnist British Nuclear Group
(BNG). Fyrstu verin voru reist á
sjötta áratugnum, þau eru nú 12,
sum með nýlega kjarnaofna eins og
orkuverið Sizewell B í Suffolk. Talið
er líklegt að bandarísk stórfyrirtæki
á borð við Halliburton muni reyna að
komast yfir BNG verði það selt.
Talsmaður BNFL er sagður hafa
lagt áherslu á að engin ákvörðun yrði
tekin um sölu til einkafyrirtækja fyrr
en ráðgast hefði verið við ríkisstjórn,
stéttarfélög, viðskiptavini og aðra.
Sellafield hættulegt?
The Independent on Sunday birti í
gær upp úr leynilegri skýrslu um
Sellafield-endurvinnsluverið en í
henni segir, að rekstur þess einkenn-
is af „vafasömum starfsaðferðum“ og
verið sé „hugsanlega hættulegt“.
Segir blaðið, að skýrslan sé áfall fyr-
ir Tony Blair forsætisráðherra, sem
vilji fjölga kjarnorkuverum í and-
stöðu við suma ráðherra.