Morgunblaðið - 03.10.2005, Blaðsíða 24

24 MÁNUDAGUR 3. OKTÓBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
Minningarkort
Krabbameinsfélagsins
540 1990
krabb.is/minning
LEGSTEINAR
Steinsmiðjan MOSAIK
Hamarshöfða 4 • 110 Reykjavík
sími 587 1960 • www.mosaik.is
REYNSLA • UMHYGGJA • TRAUST
Þegar andlát ber að höndum
Önnumst alla þætti útfararinnar
ÚTFARARSTOFA
KIRKJUGARÐANNA
Vesturhlíð 2 • Fossvogi • Sími 551 1266 • www.utfor.is
✝ Aðalbjörg Hall-dórsdóttir fædd-
ist á Öngulsstöðum í
Eyjafirði 21. maí
1918. Hún lést á Ak-
ureyri að morgni
þriðjudagsins 27.
september síðastlið-
inn. Foreldrar henn-
ar voru hjónin Þor-
gerður
Siggeirsdóttir, f.
21.11. 1890, d. 11.5.
1986, og Halldór
Sigurgeirsson, f.
13.12. 1891, d. 25.2.
1967, bændur á Öngulsstöðum.
Systkini Aðalbjargar eru fjögur:
Þórhallur, smiður á Öngulsstöð-
um, f. 1915, hann er látinn; Helga,
húsfreyja á Akureyri, f. 1920, hún
er látin; Sigurgeir, bóndi á Öng-
ulsstöðum, f. 1921, kvæntur Guð-
nýju Magnúsdóttur frá Litladal í
Saurbæjarhreppi; Jóhanna, hús-
freyja á Brúum í Aðaldal, f. 1923,
hún var gift Gísla Ólafssyni frá
Kraunastöðum í sömu sveit. Hann
lést fyrr á þessu ári.
Hinn 12. febrúar 1944 giftist Að-
albjörg Sigurði Guðmundssyni frá
Naustum við Akureyri, f. 16.4.
1920, sóknarpresti á Grenjaðar-
stað í Aðaldal 1944–1986, hann var
prófastur Þingeyjarprófastsdæmis
1957–1958 og 1962–1986, vígslu-
biskup Hólastiftis hins forna 1982–
1991. Þau eignuðust fimm börn.
Þau eru: 1) Steinunn Sigríður, f.
29.9. 1944, læknafulltrúi við Fjórð-
ungssjúkrahúsið á Akureyri, gift
Ingólfi Steinari Ingólfssyni, f. 7.5.
1944, rafvélavirkjameistara. Börn
þeirra eru: Sigurður, bókmennta-
fræðingur og menntaskólakenn-
ari, kvæntur Ólöfu Björk Braga-
dóttur, myndlistarmanni og
menntaskólakennara, þau eiga tvo
syni; Benedikt tónlistarmaður, í
sambúð með Hugrúnu Ragnheiði
Hólmgeirsdóttur málfræðingi, þau
skólanemi. 5) Ragnheiður, f. 15.10.
1954, yfirbókavörður Menntaskól-
ans á Akureyri, gift Braga Guð-
mundssyni, f. 19.1. 1955, dósent við
Háskólann á Akureyri. Börn
þeirra eru: Aðalbjörg háskóla-
nemi, í sambúð með Valgarði
Reynissyni háskólanema; Guð-
mundur grunnskólanemi.
Aðalbjörg gekk í farskóla í Öng-
ulsstaðahreppi frá tíu ára aldri og
fram að fermingu en var síðan í
Húsmæðraskólanum á Laugalandi
fyrsta starfsár hans, veturinn
1937–1938. Hún var í vist á nokkr-
um heimilum í Reykjavík næstu
vetur, starfaði eitt sumar á leik-
skólanum Tjarnarborg en önnur
sumur var hún heima á Önguls-
stöðum uns hún flutti að Grenjað-
arstað um mitt ár 1944.
Aðalbjörg bjó á Grenjaðarstað í
Aðaldal 1944–1986, á Hólum í
Hjaltadal 1986–1991 en eftir það á
Akureyri. Hún rak bréfahirðingu
og símstöð á Grenjaðarstað 1944–
1953 og annaðist safnvörslu í
Byggðasafni Suður-Þingeyinga í
gamla bænum þar 1975–1986. Þá
hafði hún alla tíð umsjón með
Grenjaðarstaðarkirkju. Hún hafði
lengi mörg börn og unglinga í
heimavist á heimili sínu og þar var
einnig farskólakennsla fyrstu tólf
árin. Þá bjuggu hjá þeim hjónum
margir nemendur unglingaskóla,
„prestaskóla“, sem Sigurður rak á
Grenjaðarstað nær samfleytt
1944–1969.
Aðalbjörg Halldórsdóttir var fé-
lagslynd kona. Hún var lengi lífið
og sálin í Kirkjukór Grenjaðar-
staðarsóknar og seinna tók hún
virkan þátt í Kirkjukór Hólasókn-
ar. Segja má að hún hafi tilheyrt
síðustu kynslóð þeirra prests-
kvenna í sveit sem greindu lítt á
milli einkaheimilis síns og embætt-
isbústaðarins. Dyr hennar stóðu
ævinlega opnar sóknarbörnunum
við skírnir, fermingarundirbún-
ing, hjónavígslur, kirkjukaffi eftir
messu eða erfidrykkjur, svo fátt
eitt sé nefnt.
Útför Aðalbjargar verður gerð
frá Akureyrarkirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 13.30.
eiga tvær dætur; Rut
háskólanemi, í sam-
búð með Hreggviði
Ársælssyni grafísk-
um hönnuði, þau eiga
einn son. 2) Þorgerð-
ur, f. 28.11. 1945, d.
14.10. 2003, myndlist-
armaður og kennari í
Reykjavík. Hún var
gift Gylfa Jónssyni, f.
28.4. 1945, presti.
Þau skildu. Sonur
þeirra er Jón Gunnar
Gylfason kerfisfræð-
ingur, sambýliskona
hans er Solveig Edda Vilhjálms-
dóttir nemi. Sambýlismaður Þor-
gerðar var Ólafur Hermann Torfa-
son, f. 27.7. 1947, rithöfundur. 3)
Halldór, f. 2.11. 1947, skólastjóri í
Þorlákshöfn, kvæntur Ester Hjart-
ardóttur, f. 25.2. 1952, grunnskóla-
kennara. Dóttir þeirra er Aðal-
björg framhaldsskólanemi.
Halldór var áður kvæntur Ástu
Finnbogadóttur, f. 27.11. 1948,
innanhússarkitekt. Synir þeirra
eru Haraldur, vörustjóri hjá Víf-
ilfelli, í sambúð með Helenu Hall-
dórsdóttur, ritara hjá fasteigna-
sölu. Haraldur var áður kvæntur
Áslaugu Rannveigu Stefánsdóttur
háskólanema og á með henni þrjú
börn; Davíð umhverfisstjóri sveit-
arfélagsins Ölfuss, kvæntur Elsu
Gunnarsdóttur, starfsmanni Ís-
landspósts, þau hafa eignast þrjú
börn, eitt þeirra er látið. 4) Guð-
mundur, f. 13.8. 1949, ráðunautur
Vesturlandsskóga á Hvanneyri,
kvæntur Sigrúnu Kristjánsdóttur,
f. 24.12. 1955, starfsmanni Anda-
kílsskóla. Börn þeirra eru: Ástríð-
ur leikskólakennari, gift Birni
Hauki Einarssyni tamningamanni,
þau eiga tvö börn; Sigurður, tré-
smiður og háskólanemi, í sambúð
með Aldísi Örnu Tryggvadóttur
viðskiptafræðingi; Kristján fram-
haldsskólanemi; Davíð grunn-
Móðir mín Aðalbjörg er fallin frá.
Minningarnar streyma hjá nú á
þessum tímamótum, minningar frá
bernskuárunum á Grenjaðarstað og
allt til þessara síðustu ára hennar.
Frá bernskuárum er margs að minn-
ast, t.d. heyskapar á engjum, ég sem
lítill snáði að leika mér við hlið
mömmu sem þá var ef til vill að raka
saman heyi. Eitt sinn álpaðist sá litli
að þröngum læk í nágrenninu og í
forvitni sinni þurfti hann að hvolfa
sér á höfuðið í lækinn. Mér er sagt að
skyndilega hafi mamma rokið af stað
og stefnt að læknum, einmitt þar
sem ég var, og dregið mig upp úr
rennandi og hóstandi, varla með
réttu ráði. Þarna kom hún mér til
bjargar og sagði eftir á að hún hefði
fundið þetta á sér og vitað nákvæm-
lega hvar ég var. En þetta var bara
upphafið. Milli okkar hefur alltaf
verið sérstakt samband, skilningur
og lík gamansemi á ólíkum stundum,
strengur allt til hinsta dags.
Mamma var ein af þessum konum
sem áttu alltaf tíma og hún tók þátt í
útistörfum jafnt sem öðrum heimilis-
störfum. Sem prestsfrú tók hún á
móti ótrúlegum fjölda gesta en á
þessum tímum var boðið inn í kirkju-
kaffi eftir flestar kirkjuathafnir. Í
mínum minningum sé ég alltaf fyrir
mér fullt hús af gestum á Grenjaðar-
stað og kaffiveitingar. Mamma var
virkur félagi í kirkjukór Grenjaðar-
staðar og oftar en ekki voru æfingar
heima í stofu. Ég fylgdist að sjálf-
sögðu með þessum æfingum á mín-
um fyrstu árum og lifði mig svo inn í
þær að stundum var ég víst kominn í
spor stjórnandans, pínu pollinn.
Mamma fann oft ýmislegt á sér og
gat ráðið drauma sem síðan rættust
eins og hún hafði spáð fyrir um.
Stundum sagði hún við mig jafnt sem
lítinn strák og sem fullorðinn mann:
„Halldór minn, þú skalt ekki gera
þetta,“ eða: „Þú skalt framkvæma
þetta eins og þú ætlar þér,“ og eins
sagði hún oft: „Þú skalt skoða þetta
vandlega áður en þú tekur ákvörð-
un.“ Það var hægt að treysta henni,
það var ég búinn að læra og þessa
fyrirhyggju hennar hef ég haft að
leiðarljósi í lífi mínu.
Í mörg ár ráku þau mamma og
pabbi unglingaskóla á Grenjaðar-
stað. Það starf bættist við öll önnur
störf mömmu vetur eftir vetur og
alltaf voru einhverjir unglinganna
búsettir heima á meðan á skóla-
göngu þeirra stóð. Hún tók þeim
sem viðbótarbörnum sínum og þjón-
aði þeim af kostgæfni eins og henni
var einni lagið. Við systkinin eign-
uðumst marga vini og kunningja á
þessum árum, vini sem hafa tengst
fjölskyldunni traustum böndum.
Mamma hafði sérstakan áhuga á
blómum og var garðurinn hennar á
Grenjaðarstað alltaf fallegur og vel
hirtur. Mér er það mjög vel minn-
isstætt hvað það skipti hana miklu
máli að garðurinn væri sleginn og
hún átti alltaf stundir til að hlúa að
blómum og öðrum jurtum þar. Við
systkinin vissum alltaf að garðinn
hennar mömmu yrðum við að ganga
vel um. Að gefa mömmu blóm var
líka alltaf sérstakt því hún tók þeim
svo fagnandi og var svo þakklát, þau
voru viðbót við allt það lifandi og fal-
lega sem lífið bauð upp á.
Jólin á Grenjaðarstað voru alltaf
sérstök með miklum hefðum, lamba-
læri að hætti mömmu og appelsínum
og eplum sem voru á þessum tíma
bara um jól. Eftir að við krakkarnir
vorum komin með fjölskyldur og
flutt að heiman kom aldrei annað til
greina en að fara austur að Grenj-
aðarstað um jól, nýár og páska. Allt-
af mættu fjölskyldurnar þó þær
stækkuðu og stækkuðu, þar var allt-
af pláss og þessi ár eru í minningunni
sem ævintýri þar sem eitthvað
skemmtilegt var að gerast. Við
systkinin áttum þarna ótrúleg ár þar
sem mamma stóð sem klettur í öllu
því sem þurfti að gera. Það var ekki
nóg með að við værum þarna á jólum
og páskum, við áttum margar góðar
vikur saman á sumrin. Synir mínir
tveir hafa oft talað um gömlu, góðu
árin á Grenjaðarstað en þeir voru
sem litlir strákar oft hjá ömmu og
afa í sveitinni og muna ömmu sína
sem ömmu sem alltaf var svo góð við
þá, átti alltaf tíma fyrir þá, bjó alltaf
til svo góðan mat, var virkileg amma.
Þegar ég var lítill strákur sagði
mamma einu sinni við mig: „Halldór
minn, ef þú eignast stelpu þegar þú
ert orðinn stór þá vil ég að hún verði
skírð Aðalbjörg.“ „Auðvitað,
mamma mín,“ sagði litli strákurinn
og brosti til mömmu sinnar. Árin liðu
og litli strákurinn, sem var orðinn
stór, átti tvo stráka sem amma
þeirra elskaði, en engin var komin
stelpan. Árum síðar hitti strákurinn
mömmu sína og sagði: „Það er komin
stelpa og þú veist hvað hún á að
heita.“ Það komu tár í hvarma henn-
ar og þau urðu fleiri þegar strák-
urinn hennar sagði henni að hún ætti
að halda á stelpunni undir skírn. Í
dag er þessi litla stúlka sem litli
strákurinn hennar mömmu sinnar
lofaði henni á sínum tíma, 17 ára
stúlka sem saknar ömmu sinnar og
nöfnu.
Árið 1986 tók pabbi við embætti
vígslubiskups og tóku þá foreldrar
mínir þá ákvörðun að flytja að Hól-
um í Hjaltadal og gera þann stað aft-
ur að biskupssetri. Þau ár sem þau
bjuggu þar eignuðust þau marga vini
og þar var mamma virt sem vígslu-
biskupsfrú af Skagfirðingum engu
síður en hún var virt og metin sem
prestsfrú, bóndakona, símamær,
húsmóðir, móðir og ótalmargt fleira
af Þingeyingum öll árin á Grenjaðar-
stað. Síðustu ár hafa þau mamma og
pabbi búið á Akureyri og þangað hef-
ur ætíð verið gott að koma. Þegar
mamma vissi að ég væri á leið með
fjölskyldu mína til Akureyrar var
farið í búðina og keypt eitthvað sem
mér finnst gott, og þegar komið var í
hús eftir langan akstur var gott að
setjast t.d. að heitu hangikjöti með
kartöflum og hvítri sósu.
Við Ester og öll mín fjölskylda
komum til með að sakna mömmu
sem var svo sterk allt sitt líf, gaf okk-
ur svo margar stundir, kenndi okkur
svo margt. Við erum þakklát fyrir að
hafa átt hana, þakklát fyrir að hún
fékk að lifa og starfa öll þessi ár og
áorkaði svo miklu, skilaði svo miklu
til okkar og annarra samferða-
manna. Megi góður Guð styrkja okk-
ur öll er við kveðjum elskulega móð-
ur, tengdamóður, ömmu og lang-
ömmu.
Halldór.
Hún var greind, viljasterk, fram-
takssöm, listræn, smekkvís, gestris-
in, greiðvikin, söngelsk, lagvís – og
er þá fátt eitt talið sem prýddi hana
tengdamóður mína. Mér mun seint
líða úr minni er ég sótti hana fyrst
heim að Grenjaðarstað á hvítasunnu
1975. Hjartað sló ört. Hvernig skyldi
prófastsfrúin taka mannsefni yngstu
dótturinnar? Hvernig átti að um-
gangast konu í hennar stöðu? Það
var húnvetnskum sveitadreng alls
ekki ljóst en efinn hvarf fljótt því
móttökur voru því líkastar að koma
heim, allt var svo yfirmáta eðlilegt
og áreynslulaust. Síðan þá hefur bát-
ur okkar Ragnheiðar löngum siglt
farsællega í grennd við fley þeirra
Aðalbjargar og Sigurðar. Á háskóla-
árunum í Reykjavík tókum við marg-
sinnis á móti þeim syðra, ellegar
sóttum þau heim í lengri fríum og á
sumrum, seinna ferðuðumst við sam-
an landshorna á milli og loks deildum
við fjölbreyttum samverustundum á
Akureyri síðustu fjórtán árin. Allur
þessi tími auðgaði og gaf, ekki síst
hin sterka nærvera eyfirsku bónda-
dótturinnar sem var hvort tveggja í
senn, mikið náttúrubarn og heilmik-
ill aristókrat.
Aðalbjörg var vinmörg kona en
gekk þó ekki alltaf sömu braut og
aðrir. Það lét hún sig litlu skipta.
Knúin áfram af ríkri réttlætiskennd
og sterkum vilja hélt hún þá leið sem
hún vissi réttasta hverju sinni og ef
samferðafólkið var henni ekki full-
komlega samstiga varð einfaldlega
að hafa það. Hún lét stundarfyrir-
bæri ekki glepja sig, heldur hélt sí-
fellt í þau grundvallarlífsgildi sem
hún lærði ung á Öngulsstöðum af
foreldrum sínum og móðurforeldr-
um. Hugur hennar yfirgaf aldrei þá
Staðarbyggð sem fóstraði hana í
æsku og uppvexti.
Aðalbjörg naut lítillar skólagöngu
og hefði sjálf kosið hana lengri. Hún
hafði því stundum nokkra minni-
máttarkennd gagnvart þeim sem
lengur höfðu vermt skólabekki. En
það sem hana hugsanlega skorti í
formlegri menntun bætti hún rösk-
lega upp með eðlislægri greind og
hæfni til þess að takast á við ný og ný
viðfangsefni. Ótaldar eru til dæmis
allar þær móttökur sem hún stóð
fyrir af miklum myndarskap á heim-
ili sínu, fyrir lærða sem leika, inn-
lenda sem erlenda. Ég kom of seint
inn í fjölskyldu hennar til þess að
kynnast margmenninu og umstang-
inu sem fylgdi skólahaldi og heima-
vist á Grenjaðarstað, en ég kom
nógu snemma til að fylgjast með
henni flytja á milli héraða, fara af
einu frægðarsetrinu á annað, kynn-
ast nýju fólki og marka sér eftir-
minnilega stað á Hólum í Hjaltadal.
Sá búferlaflutningur varð þjóðkirkj-
unni og Hólastað öllum ótvírætt til
framdráttar og skipti þar auðvitað
mestu hve mikilhæf hjón voru á ferð.
Það var tæplega sjötugri konu ekki
létt að takast á við slík umskipti en á
Hólum varð hún brátt heima svo um
munaði. Enda gleymdum við hin oft
aldri hennar á þeim árum. Slíkur var
viljinn, vitið og krafturinn.
Náttúrubarnið Aðalbjörg birtist í
mörgu og fléttaðist listhneigð henn-
ar og sköpunargáfu órofa böndum.
Garðurinn hennar á Grenjaðarstað
var sælureitur sem hún sótti í
ómælda ánægju og endurnæringu. Í
minningunni var þar alltaf sól og lit-
skrúðugt blómstur. Þá fegurð flutti
hún inn í híbýli sín því að sumarlagi
hafði hún gjarnan á borðum vatns-
fylltar skálar þar sem ofan á flutu
hugkvæmar samsetningar ýmissa
plantna. Og einhvern veginn töfraði
hún réttu litina saman svo úr urðu
sönn listaverk. Sköpunargleði henn-
ar fékk einnig útrás í vefnaði, flosi og
útsaumi. Mynstrin bjó hún til sjálf og
á heimili okkar Ragnheiðar er til
dæmis bráðfallegt flosverk sem hún
gerði dóttur sinni í tilefni braut-
skráningar þeirrar síðarnefndu úr
háskóla. Og svo voru það berin. Það
var næstum til vandræða ef sumar
var gott og haustaði hægt því þá var
steðjað í ber og tínt og tínt og tínt. Í
Aðaldal voru Hvammabrekkurnar
gulls ígildi, á Hólum þurfti aðeins
rétt upp fyrir tún. Á slíkum tímum
gat búkonan alveg gleymt sér við að
bjarga verðmætum, stundum tíndi
hún bláber en þó miklu heldur að-
albláber sem voru henni aðall ís-
lenskra berja.
Snyrtimennska var tengdamóður
minni í blóð borin, innandyra sem ut-
an. Ef skepnur gerðu stykki sín á
hlaðinu á Grenjaðarstað eða fyrir
framan gamla bæinn var hún óðara
mætt og fjarlægði óþrifnaðinn.
Kirkjuna og bæinn þreif hún reglu-
lega og eftir ótal heimsóknir í sveita-
kirkjur vítt um land er mér fullljóst
að fiskiflugur í gluggum og á gólfum
eru miklu fremur regla en undan-
tekning. Grenjaðarstaðarkirkju hélt
AÐALBJÖRG
HALLDÓRSDÓTTIR