Morgunblaðið - 09.11.2005, Blaðsíða 26

26 MIÐVIKUDAGUR 9. NÓVEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
HEILBRIGÐISRÁÐHERRA
hefur ákveðið að færa Heilsugæsl-
una í Hafnarfirði undir Heilsugæsl-
una á höfuðborgarsvæðinu. Þetta tel
ég vera mjög miður. Heilsugæslan í
Hafnarfirði ætti að vera áfram sér-
stök eining. Öll nær-
þjónusta verður að
öðrum kosti miklu
ómarkvissari og hætta
á að persónuleg tengsl
rofni.Það er nauðsyn
öllum sem þurfa á að-
stoð félags- og heil-
brigðisþjónustu að
halda að sem mest
nærþjónusta sé til
staðar. Hagsmuna for-
eldra með veik börn,
svo og langveikra,
aldraðra og öryrkja
verður að gæta og
halda utan um.
Sameining Landspítala og Foss-
vogsspítala átti á sínum tíma að
vera hagræðing. Ég er viss um að
ég er ekki sú eina sem sér að þetta
stóra bákn er löngu farið að svigna
undan eigin þunga. Öll stjórnun er
mun ómarkvissari, erf-
iðara er að halda utan
um hlutina en áður,
búnar eru til stöður
millistjórnenda sem
engu ráða, þeir eru
eins konar stuðpúðar
fyrir þá sem taka
ákvarðanir og starfs-
fólkið sem sinnir sjúk-
lingunum nær síður
sambandi við yfirstjórn
spítalans. Einnig
skortir á að yfirstjórn-
in sé í tengslum við
starfsfólkið. Bákn eins og þetta er
ekki til hagsbóta fyrir sjúklinga sem
þurfa á þjónustunni að halda.
Við sem búum í Hafnarfirði erum
svo lánsöm að eiga St. Jósepsspít-
ala, einn best rekna spítala á land-
inu. Þjónustan þar er til fyr-
irmyndar, sjúklingurinn settur í
forsæti og hann fær þá bestu þjón-
ustu sem mögulegt er að veita.
Þarna er verið að veita persónulega
þjónustu við hvern og einn. Við
megum ekki gleyma mannlega
þættinum, sem skiptir sköpum í því
að sá sjúki eða aldraði fái öryggi og
þá þjónustu sem hann á kröfu á að
fá.
Öryggið skiptir svo miklu máli
fyrir þá sem minna mega sín.
Ókunnugt andlit, ekki rétt handtök,
ókunnuleg rödd, allt þetta veitir
óöryggi og skapar vanlíðan. Við sem
erum að bjóða okkur fram til for-
ystu í bæjarmálum hér í Hafn-
arfirði, verðum að hafa þetta að leið-
arljósi.
Sólvangur er nú til umræðu í öll-
um fjölmiðlum sem betur fer. Að-
staðan þar er ekki boðleg, hvorki
vistmönnum, aðstandendum né því
góða starfsfólki sem þar vinnur.
Heilbrigðisráðuneytið hefur ýtt
vanda Sólvangs á undan sér í mörg
ár. Krafan í dag er sú að hver og
einn vistmaður fái þá aðstöðu sem
honum hentar, hvort sem það er
einbýli eða tvíbýli. Snyrtiaðstaða
svo sem salerni við hvert einbýli eða
tvíbýli er krafa nútímans. Það á
enginn að velkjast í vafa um það. Í
nútíma þjóðfélagi eigum við að gera
ráð fyrir að öryrkjum og öldruðum
sé veitt sú besta þjónusta sem völ er
á. Þetta er sú siðferðislega krafa
sem nútíma þjóðfélag er byggt á.
Heilsa og heil-
brigðisþjónusta
Eftir Guðrúnu Jónsdóttur ’Í nútíma þjóðfélagieigum við að gera ráð
fyrir að öryrkjum og
öldruðum sé veitt
sú besta þjónusta
sem völ er á.‘
Guðrún Jónsdóttir
Höfundur er hjúkrunarfræðingur og
frambjóðandi í 3.–4. sæti í prófkjöri
Sjálfstæðisflokksins í Hafnarfirði.
Prófkjör í Hafnarfirði
MIÐVIKUDAGINN 26. október
síðastliðinn birtist í Morgunblaðinu
grein um spellvirki í framhalds-
skólum og rita undir hann nafn sitt
fimm kennarar.
Textinn hefst á smá-
sögu um skyrbjúgu í
Hólavallarskóla. Að
því er látið liggja að
svarið „[N]emendur
létust þar af því að éta
skyrbjúgu“ sé úr prófi
sem þreytt var í skóla
þeirra fimmmenninga.
Síðan er vitnað í
skýrslur mennta-
málaráðuneytisins um
styttingarmálið. Lík-
lega eru þær helst
tvær, frá 2003 og 2004.
Væri mér sem lesanda
nokkurt hagræði að vera bent á
hvor þeirra liggur undir í þessum
texta. Ekki síst til þess að auðvelda
mér að finna dæmin sem þeir nefna.
Vandi heilda eða hluta heilda
Hvað varðar það að skellt sé
skollaeyrum við því að horft sé á
skólakerfið í heild sinni þá hélt ég að
menntamálaráðherra núverandi
hefði lýst því yfir að hann (hún) vildi
einmitt horfa á þetta mál í heild. Í
skýrslunni frá 2004 er ítrekað
minnst á þessi mál, t.d. á bls. 23, 34
o.v. Þá hef ég ávallt talið, eða frá því
skýrsla um mótun menntastefnu
(1994) kom út að verið væri að tala
um að stytta tímann frá upphafi
grunnskóla til loka framhaldsskóla.
Muni ég rétt er m.a. vikið að þeirri
umdeildu kenningu í lokaskýrslunni
(2004:bls. 20) að grunnskólinn hafi í
framkvæmd lengst um tvö ár og því
megi flytja efni frá framhaldsskól-
anum til grunnskólans.
Ekki er ég búinn að finna „einu
rök stjórnvalda“ um dreifbýlisfólk
sem nokkurt veður er gert út af í
grein fimmmenninganna. Í skýrsl-
unni frá 2004 er t.d. lagt til að nem-
endur geti átt kost á að ljúka 8.-10.
bekk á tveimur árum svo þeir geti
hafið nám í framhaldsskóla ári fyrr
(2004:bls. 34 o.v.).
Hins vegar hafna ég þeim rökum
fimmmenninganna að fyrst eitthvað
hafi verið nógu gott í gamla daga þá
hljóti það að vera það enn. Þessi
rökhenduháttur er fremur létt-
vægur og ekki málefnalegur.
Í næstu málsgrein lenda höfundar
í þversögn við sjálfa sig. Þeir eru
búnir að fordæma það að stjórnvöld
vilji ekki breyta neinu í grunnskól-
anum en nefna svo að
það eigi færa efni frá
framhaldsskóla til
grunnskóla (sem er
sbr. skýrslu 2004, bls.
34). Og ræða aukið
álag á grunnskóla-
kennara af þessum
sökum. Það eykst en er
í sjálfu sér ekki um-
deildasti þáttur máls-
ins.
Ég set enn stærra
spurningarmerki við
það hvort grunnskólinn
sé reiðubúinn til að
taka við þessu verkefni
og sama gera fleiri.
Frá rekstrarlegum sjónarhóli er
vitaskuld einfaldast að breyta 8.-10.
bekk í einhverskonar áfangakerfi,
nokkuð sem er í raun þegar hafið
sumstaðar.
Vandi í langri setningu
Í þessum hluta má svo lesa ógn-
arlanga setningu um skóla án að-
greiningar. Það hugtak er sett innan
gæsalappa og segir nokkuð. Hér vil
ég staldra við. Er þetta eitthvað sem
allir eru sammála um? Eitthvað sem
„allir“ segja eða hafa höfundar fyrir
sér handföst gögn sem byggjast á
öðru en orðrómi? Og hver er lausn-
in? Að setja upp skóla með aðgrein-
ingu? Hér ráða verulega úrelt sjón-
armið ferðinni. Er það ekki tryggt í
stjórnarskrá Íslands (65. og 76. gr.)
að allir eigi rétt á menntun við hæfi?
Og ítrekað í lögum um framhalds-
skóla (80/1996; t.d. 2. gr.).
Mér hefur einmitt sýnst, þrátt
fyrir að hafa stundum verið í and-
stöðu við nokkra síðustu mennta-
málaráðherra, að það sé einmitt vilji
þeirra að tryggja rétt þegnanna og
endurskoða menntakerfið í heild
sinni. Ég get fallist á að líklega er
réttar skólabarna ekki gætt sem
skyldi og þar þarf að bæta úr. En
væri nú ekki rétt að kanna þetta mál
og gera sér grein fyrir því í hverju
vandinn felst áður en því er varpað
fram sem gefnu að „enginn nem-
andi, heill eða fatlaður“ njóti „að
fullu þeirrar þjónustu, sem er lög-
boðin“? Og verður þá ekki fjallað um
notkun orðanna heill og fatlaður
sem er kapítuli út af fyrir sig.
Þessir gagnrýnendur styttingar
tala um minni gæði menntunar við
fyrirhugaða breytingu. Þá er talað
um skerðingu menntunar, spellvirki
og fleira. Hvernig ætla menn að
standa við slíkt? Hvenær var kerfið
betra? Þegar skólaárið var styttra?
Þegar skyldunám var styttra?
Hver var ætlunin?
Ég ætla ekki að orðlengja um
þennan texta. Ég varð fyrir miklum
vonbrigðum með hann. Í honum eru
sleggjudómar og gífuryrði sem
dæma sig sjálf. Höfundar spyrja
hvort íslenskir foreldrar vilji að
börn þeirra njóti verri menntunar
en þeir sjálfir fengu. Ég spyr: Er átt
við þá foreldra sem fóru í gegnum
háskóla? Eða hættu námi í og eftir
framhaldsskóla? Eða þá sem
kannski áttu þess ekki kost að halda
áfram að grunnskóla (barnaskóla)
loknum?
Það væri mikilvægt að skoða t.d.
þær rannsóknir sem gerðar hafa
verið á framgangi heilu árganganna,
afstöðu útskrifaðra stúdenta til þess
náms sem þeir fengu og byggja
þannig á vísindalegum gögnum en
ekki orðrómi og fordómum.
Undir lok greinar þeirra fimm-
menninga er styttingarstefnan orðin
að skyrbjúgnastefnu. Þeir, sem sé,
líta framhjá því að skyrbjúgað varð
til í núverandi kerfi. Er ekki fremur
rétt að tala um að styttingin sé sett
skyrbjúgnastefnunni til höfuðs?
Af spellvirkjum og skæru-
hernaði í framhaldsskólum
Magnús Þorkelsson gerir
athugasemd við grein fimm
kennara um styttingu
framhaldsskólanáms
’Frá rekstrarlegumsjónarhóli er vitaskuld
einfaldast að breyta 8.–
10. bekk í einhverskon-
ar áfangakerfi, nokkuð
sem er í raun þegar haf-
ið sumstaðar. ‘
Magnús
Þorkelsson
Höfundur er aðstoðarskólameistari
í Flensborgarskólanum.
1. NÓVEMBER sl. sótti ég fund
borgarstjórnar í Ráðhúsi Reykjavík-
ur. Þar er ég ekki tíður gestur, en til-
efnið var fyrsti liður á dagskrá fund-
arins, tillaga Ólafs F. Magnússonar,
borgarfulltrúa Frjáls-
lynda flokksins, um að
borgarstjórn Reykja-
víkur skori á heilbrigð-
isráðherra að sjá til
þess að heilsugæslu-
og heilsuverndarstarf
verði áfram innt af
hendi á Heilsuvernd-
arstöð Reykjavíkur.
Þetta er ekki í fyrsta
sinn, sem Óafur reynir
að koma í veg fyrir það
glapræði að starfsemi
Heilsuverndarstöðv-
arinnar ýmist leggist
af eða verði tvístrað,
því að 21. júní sl. bar
Ólafur upp svohljóð-
andi tillögu á fundi
borgarstjórnar
Reykjavíkur: „Borg-
arstjórn Reykjavíkur
lýsir yfir andstöðu við
áform um að Heilsu-
verndarstöð Reykja-
víkur verði seld á al-
mennum markaði.“
Þeirri tillögu var vísað
frá með öllum atkvæð-
um fulltrúa R- og D-lista gegn at-
kvæði Ólafs.
Ólafur flutti að nýju tillögu 1. nóv-
ember sl., þar sem hann ítrekaði
skoðun sína, sbr. það sem að framan
greinir og fylgdi henni eftir með ít-
arlegri greinargerð. Þessa tillögu
hefðu borgarfulltrúar átt að geta
samþykkt, þar sem hún fól ekki í sér
neina skuldbindingu.
Svo óskiljanlegt sem það er var
samþykkt að vísa tillögunni frá.
Hins vegar var samþykkt álykt-
unartillaga borgarstjóra um málið,
þar sem beint er þeim tilmælum til
heilbrigðis- og tryggingamálaráð-
herra að tryggt verði, að hugsanlegar
breytingar á húsnæðismálum heilsu-
gæslunnar, mæðraverndar og ung-
barnaeftirlits verði ekki til þess að
þjónusta við borgarbúa skerðist. Að
sjálfsögðu er margvísleg önnur starf-
semi í Heilsuverndarstöðinni en
þarna er tilgreint, þótt gott sé að vart
verði ábyrgðartilfinningar varðandi
þessa þætti hjá borgarstjórn.
Þeir eru margir innan heilbrigð-
isþjónustunnar, sem telja það fjarri
öllu lagi að úthýsa heilbrigðisþjón-
ustu Heilsuverndarstöðvarinnar af
svæði, sem er nátengt Landspítala
háskólasjúkrahúsi og fyrirhugaðri
uppbyggingu hátæknisjúkrahúss á
Landspítalalóð og vísinda- og þekk-
ingarþorps í Vatnsmýrinni.
Viðbrögð borgarstjórnar voru þess
eðlis að ég get ekki orða bundist.
Borgarstjóri lýsti því yfir, að
margsinnis hefði mál Heilsuvernd-
arstöðvarinnar verið rætt, en þetta
ætti ekki heima á vettvangi borg-
arstjórnar, þetta væri alfarið mál rík-
isins, sem rekur heilsugæsluna. Svo
mörg voru þau orð.
Varðar sú þjónusta við Reykvík-
inga, sem þarna fer fram ekki borg-
arstjórn Reykvíkinga?
Þótt ríkið reki þjónustuna og taki
lokaákvörðun getur
borgarstjórn haft mikil
áhrif á ákvörðun rík-
isins, enginn annar get-
ur það með sama þunga.
Reykjavíkurborg á
60% af húsinu, þannig
að borgarstjórn hefur
það í hendi sér að selja
húsið með kvöð um,
hvernig það verður nýtt.
Borgarstjórn ætlar sem
sagt ekki að nýta sér
þau völd og áhrif, sem
hún getur haft á málið.
Mín tilfinning eftir að
hafa setið undir um-
ræðum borgarstjórnar
um þetta mál er þessi:
borgarstjórn allri, nema
Ólafi F. Magnússyni,
stendur greinilega á
sama um málefni
Heilsuverndarstöðvar
Reykjavíkur, þótt þeir
nefni að tveir þættir í
þjónustu við borgarbúa,
megi ekki skerðast.
Hvernig ætla þeir að
tryggja það? Hvað með
alla hina þættina? Af hverju má starf-
semin ekki vera kyrr þar sem hún er
og hentar vel, í stað þess að flytja
hana með ærnum tilkostnaði, guð má
vita hvert, og sennilega sundra henni.
Þarna gæti hlutur borgarstjórnar
vegið þungt, hefðu fleiri borg-
arfulltrúar en Ólafur F. Magnússon
áhuga á málinu.
Frambjóðendur í prófkjörum hafa
bersýnilega engan áhuga á málinu.
Einhverjir þeirra hafa að vísu talað
um að efla heimahjúkrun. Þeir vita
vonandi að hún er rekin af ríkinu,
þannig að það hlýtur að vera mál rík-
isstjórnarinnar, ekki borgarstjórnar,
samkvæmt yfirlýsingum borg-
arstjórnar. En til að gæta allrar
sanngirni, er rétt að geta þess að
borgarstjórn virðist nokkuð annt um
húsið sjálft, sem slíkt og að því verði
sýndur verðugur sómi, hver svo sem
eigandinn verður, en það tel ég best
gert með því að miðstöð heilsuvernd-
ar verði þar til húsa, Reykvíkingum
og landsmönnum öllum til heilla.
Skiptir það borgarstjórn engu, hvers
konar starfsemi fer þar fram?
Nú virðist sem málið sé algerlega í
höndum fjármálaráðherra, hvar er
heilbrigðisráðherra?
Fyrir nokkrum árum óskaði ég eft-
ir viðtali við þáverandi fjár-
málaráðherra Geir Haarde, varðandi
Heilsuverndarstöðina, en hann baðst
undan því, þar sem hann þekkti ekk-
ert til málsins. Hvað með nýjan fjár-
málaráðherra Árna Mathiesen, þekk-
ir hann málið nægilega vel til að geta
tekið þá mikilvægu ákvörðun að selja
húsið á frjálsum markaði og senda
starfsemina út í óvissuna. Af hverju á
yfir höfuð að selja? Á því hefur engin
skýring fengist.
Það var hins vegar nokkuð óvænt
að sjá hversu mikil eindrægni ríkti á
fundi borgarstjórnar, allir fulltrúar
bæði R-lista og Sjálfstæðisflokks
voru sammála öfugt við það sem
gjarnan heyrist frá þessum vett-
vangi.
Aðeins einn stóð gegn ofureflinu,
Ólafur F. Magnússon borgarfulltrúi
Frjálslynda flokksins. Hafi hann
þökk fyrir.
Borgarstjórn
Reykjavíkur –
Heilsuverndarstöð
Reykjavíkur
Bergljót Líndal fjallar um sölu
Heilsuverndarstöðvarinnar
Bergljót Líndal
’Borgarstjórnallri, nema Ólafi
F. Magnússyni,
stendur greini-
lega á sama um
málefni Heilsu-
verndarstöðvar
Reykjavíkur.‘
Höfundur er fyrrverandi
hjúkrunarforstjóri
Heilsuverndarstöðvar Reykjavíkur.