Morgunblaðið - 04.12.2005, Blaðsíða 32

32 SUNNUDAGUR 4. DESEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
Í júlí 1906 heldur ráðherrann
ásamt öðrum þingmönnum á Al-
þingi Íslendinga til Danmerkur í
boði Friðriks VIII konungs og
danska ríkisþingsins. Heimboðið á
að efla kynni manna og styrkja
samband landanna. Af 40 alþing-
ismönnum þiggja 35 boð Dananna
og flestir sigla þeir utan með Bot-
níu, þeirra á meðal Hannes Haf-
stein. Sama sumar er unnið af
krafti við lagningu ritsímalínu frá
Seyðisfirði norður um land og
þaðan til Reykjavíkur. Ísland er
að komast í samband við umheim-
inn.
Höfðinglegar móttökur í Höfn
Botnía skríður inn Eyrarsund í
indælis dönsku sumarveðri síð-
degis 18. júlí og eru mörg þúsund
manns saman komin til að fagna
komu hennar við Nyrðri tollbúð-
ina í Höfn. Mannhafið fyllir Toll-
búðargötu, Grønningen og Löngu-
línu og þar er hver einasti
Íslendingur í borginni, sem vett-
lingi getur valdið, en talið er að
um eitt þúsund landar búi að jafn-
aði í Kaupmannahöfn. Auk þess
þyrpast Danir niður að höfn í
kvöldblíðunni til að líta hina um-
töluðu Íslendinga augum. Þegar
eimpípur skipsins eru þeyttar
taka karlmenn í manngrúanum of-
an hatta sína, konur veifa vasa-
klútum og húrrahróp kveða við.
Íslensku þingmennirnir, sem
standa í hnapp í brúnni, taka und-
ir með kröftugu dönsku húrra-
hrópi meðan skipið sígur að hafn-
arbakkanum. Það vekur athygli
viðstaddra og sérstaklega danska
forsætisráðherrans að fálkafánan-
um hefur verið flaggað á fram-
siglu Botníu, fána sem ekki hefur
fengið neina þjóðréttarlega viður-
kenningu. Þetta er gert að frum-
kvæði Hannesar og seinna notað
gegn honum í Danmörku.
Danir forvitnir að sjá
íslensku þingmennina
Koma íslensku þingmannanna
þykir fréttnæmur viðburður í
Kaupmannahöfn og efnt er til
glæsilegrar veislu.
Klukkan ellefu að morgni 19.
júlí hefst sjálf hin opinbera mót-
tökuhátíð fyrir alþingismennina.
Hún fer fram í hinum virðulega
hátíðarsal Kaupmannahafnarhá-
skóla. Öll konungsfjölskyldan
ásamt ríkisstjórn er viðstödd,
einnig borgarstjórn Kaupmanna-
hafnar, hirðfólk, embættismenn
og herforingjar. Allir eru kjól-
klæddir eða einkennisklæddir og
margir skrýddir orðum í bak og
fyrir. Klukkutíma fyrir athöfnina
byrjar fólk að safnast saman fyrir
utan Háskólann til að berja dýrð-
ina augum og einnig meðfram göt-
um þar sem vagnar hátíðargesta
fara um. Dönsk blöð hafa skapað
nokkra eftirvæntingu undanfarna
daga með ítarlegum fréttaflutn-
ingi af boðsferðinni. Íslensku
þingmennirnir eru allir klæddir í
kjól og hvítt og með háa silkipípu-
hatta á höfðinu og eru engir út-
kjálkamenn eða hálfgerðir villi-
menn eins og fáfróðir Danir hafa
kannski ímyndað sér. Sumir
þeirra höfðu reyndar orðið að nota
morguninn til að útvega sér við-
eigandi klæðnað í mesta flýti.
Hannes Hafstein er að sjálfsögðu í
ráðherrabúningi sínum með þrí-
hyrndan hatt og korða sér við
hlið. Einn þingmanna segir í frá-
sögn af ferð þeirra til Háskólans:
„Voru götur þær, sem vagnlestin
fór um, troðfullar af fólki og með-
fram Frúarkirkju gegnt háskól-
anum var mannfjöldinn sem þétt-
ur veggur. Var auðséð að Dönum
lék forvitni á að sjá þessa fásénu
fugla, þingmenn Íslendinga. Má
hamingjan vita hvernig sumir
þeirra hafa hugsað sér þá!“
Bræðrabönd styrkja ríkið
Þegar íslensku þingmennirnir
koma í hátíðarsalinn leikur hljóm-
sveit Eldgamla Ísafold en síðast
gengur konungsfjölskyldan inn
undir danska þjóðsöngnum. Þegar
allir eru sestir tekur J.C. Christ-
ensen forsætisráðherra til máls.
Hann segir að konungur sjálfur
hafi átt hugmynd að boðsferðinni
en að baki henni liggi löngun hans
til að kynnast fulltrúum íslensku
þjóðarinnar og að þeir megi jafn-
framt kynnast sér. Forsætisráð-
herra segir síðan: „Með kynnum
eykst skilningur, með skilningi
styrkjast bræðrabönd, með
bræðraböndum eykst samheldni
og með samheldni styrkist ríkið.“
Forsætisráðherrann leggur höfuð-
áherslu á einingu ríkisins í ræðu
sinni. Hann hefur orðið var við að
Friðrik VIII hefur verið að gefa
Hannesi Hafstein undir fótinn
með að Íslendingar geti átt rík-
isréttindi út af fyrir sig og vill nú
slá þá umræðu niður strax í upp-
hafi.
Heilsað upp á konung
Auk ræðuhalda er á hátíðarsam-
komunni flutt kantata, af hljóm-
sveit og kór, sem samin hefur ver-
ið sérstaklega af þessu tilefni. Að
lokum gengur konungur yfir til ís-
lensku þingmannanna og er
kynntur þar fyrir hverjum og ein-
um. Séra Árni Jónsson á Skútu-
stöðum, sem aldrei hefur komið til
útlanda, segir um konunginn við
þetta tilefni í ferðaminningum:
„Hann er í herforingjabúningi
með fílsorðunnar bláa band. Hann
gengur létt og hvatlega, heilsar og
hneigir sig til beggja handa. Hon-
um fylgir svo ljúfmannlegur og
þýður blær sem tekur þegar af
allan ótta og feimni fyrir konung-
inum.“ Þegar móttökuhátíðinni
lýkur ganga alþingismenn með
Hannes Hafstein í broddi fylk-
ingar sem leið liggur um Nørre-
gade og Frederiksberggade og
beint í Tívolí þar sem hádegis-
verður bíður á verönd veitinga-
hússins Nimb sem hefur verið
skreytt blómum og laufi af þessu
tilefni. Með þeim er forsætisráð-
herrann og hópur danskra þing-
manna. [...]
Blómaregn úr gluggum
Þannig líða þessir hlýju og
stemmningsfullu sumardagar í
Danmörku; veislur, ræður,
skemmtiferðir, kampavín og
snafsar. Daginn eftir, föstudaginn
20. júlí, rennur upp stór stund.
Konungur sjálfur býður til veislu í
Fredensborgarhöll á Norður-Sjá-
landi. Fyrst skoða þingmennirnir
Friðriksborgarhöll í Hillerød en
halda síðan til Fredensborgar.
Ólafur Ólafsson segir: „Þegar
þingmenn komu að þorpi því er í
námunda [er] við Fredensborg og
er samnefnt höllinni, þá var þar
saman kominn múgur og marg-
menni og allar götur, sem um átti
að fara, troðfullar af fólki sem
æpti húrra í sífellu þangað til
þingmenn fengu hellu fyrir eyrun.
Stúlkurnar veifuðu klútunum sín-
um, köstuðu blómum af strætun-
um upp í vagnana til þingmann-
anna og helltu yfir þá blómregni
ofan úr gluggunum. Þær gátu ekki
tekið betur og hjartanlegar móti
íslensku þingmönnunum þó þeir
hefðu verið unnustar þeirra allra
og þær hefðu verið að heimta þá
úr heljargreipum eftir frægan sig-
ur og mörg hreystiverk og stór-
virki í þarfir fósturjarðarinnar …
Karlmennirnir voru heldur ekki
neinir eftirbátar. Þeir veifuðu
höttunum og öllu því sem lauslegt
Bókarkafli | Hannes Hafstein var bráðgert glæsimenni og orti ungur kvæði sem lifa enn á vörum þjóðarinnar. Hann varð fyrsti ráðherra Íslands og sá
stjórnmálamaður sem þjóðin hefur haft hvað mest dálæti á en átti þó um margt stormasama ævi. Í nýrri ævisögu beinir Guðjón Friðriksson sagnfræð-
ingur sjónum að þessum margbrotna manni, meðal annars í ljósi einkabréfa og fleiri heimilda sem ekki hafa fyrr komið fyrir almenningssjónir.
Alþýðlegi heimsmaðurinn
Gengið á land úr Botníu. Fremstur fór Eiríkur Briem, þá J. C. Christensen forsætisráðherra, síðan Hannes Hafstein og
loks H.N. Hansen konferensráð. Mynd úr Politiken 19. júlí.
Friðrik VIII og Hannes Hafstein í hópi veislugesta við Fredensborgarhöll. Christ-
ensen forsætisráðherra stendur aftan við Hannes.
Hannes Hafstein og J. C. Christensen í hópmyndatöku fyrir utan þinghúsið 29.
júlí. Engu er líkara en að þeir séu í keppni um að vera sem valdsmannslegastir.