Fréttablaðið - 07.05.2003, Page 26

Garðeigendur vilja margirhverjir losna við meindýrí görðum sínum og grípa
þá til þeirrar ráðstöfunar að
eitra fyrir þeim. Guðmundur
Halldórsson, skordýrafræðingur
hjá Skógrækt ríkisins á Mógilsá,
segir að um 5-10 tegundir sé að
ræða og yfirleitt séu sömu efnin
notuð á allar tegundirnar. Að-
spurður segir hann margt hafa
breyst, efnin hafi verið mun
hættulegri hér áður fyrr, bæði
fyrir almenning en ekki síður á
vistkerfið. „Það hafa engar mæl-
ingar verið gerðar hér heima, en
erlendar rannsóknir staðfesta
slæm áhrif á vistkerfið og þá að-
allega fuglalíf,“ segir Guðmund-
ur. „Þetta hefur þó breyst mikið
til batnaðar. Efnið sem við not-
um í dag nefnist permasekt og
hefur ekki mjög skaðleg áhrif en
það er þó aldrei hægt að tala um
eitthvað beinlínis „umhverfis-
vænt“ þegar um eitur er að
ræða. Í raun er eitrun mjög
harkalegt inngrip, ekki þó
þannig að það hafi nein stór
áhrif á vistkerfi Íslands en alltaf
mikil áhrif á vistkerfið í eigin
garði, og barnaskapur að halda
annað.“
Plöntur ekki eins varnar-
lausar og þær virðast
Guðmundur bendir á að plönt-
ur hafi lifað í sátt við hver aðra
mjög lengi, eða allt að 350 millj-
ónir ára. „Þó svo manni finnist
plönturnar vera mjög varnar-
lausar þar sem þær geta hvorki
slegið frá sér né hlaupið í burtu,
þá verjast þær mun meira en
maður heldur í fljótu bragði. Það
má eiginlega segja að plönturnar
hafi tvenns konar varnarbúnað.
Annars vegar er svokallaður
„fastur búnaður“ eða augljós,
eins og þyrnar, þykkur börkur
eða vaxhúð til dæmis, sem heldur
burtu þeim dýrum sem lifa á
plöntunni. En þær hafa líka eins
konar „ónæmiskerfi“ sem bregst
við. Þegar til dæmis dýr bítur í
plöntu sýnir plantan ákveðin við-
brögð, sem koma ekki bara fram
í einu laufi heldur í allri plönt-
unni, þannig að plantan er í fram-
haldi af því á verði. Þetta geymir
plantan svo í sér í dálítinn tíma
þannig að næsta ár er hún betur
varin. það er ekki óefni í eigin-
legum skilningi en hún framleið-
ir ákveðin varnarefni.“
Guðmundur segir meira að
segja boðið geta borist til ann-
arra plantna sem gastegundir
sem losna frá plöntunni og vara
aðra einstaklinga við. „Þetta er
mjög flókið samspil sem við
erum að grípa inn í,“ segir Guð-
mundur.
Er rétt að úða?
Guðmundur vill ekki taka svo
djúpt í árinni að ráðleggja mönn-
um að úða ekki, en bendir á að
fólk ætti að fara eins varlega og
það mögulega getur. „Hver garð-
eigandi verður auðvitað að fikra
sig áfram með sinn garð. Ég er
heldur ekki hrifinn af því að
ráðnir starfsmenn ríkisins séu að
gefa út einhverjar yfirlýsingar
um það hvernig fólk á að sjá um
garðana sína, því ræður það auð-
vitað sjálft. En maður segir það
sem maður þykist vita, svo ræður
fólk hvað það gerir með þær leið-
beiningar. Ég myndi ráðleggja
fólki að nota eins lítið af eitri og
hægt er því þá sér náttúran
miklu betur um sig sjálf. Og þeir
sem ekki þurfa nauðsynlega að
eitra ættu að sleppa því.
Guðmundur bendir á að gróð-
ur eigi að sjálfsögðu ekki að vera
steríll. Garðurinn er lifandi og
það er eðlilegt gróðrinum að hafa
einhver dýr á sér. Auðvitað hafa
ekki allir þolinmæði til að láta
það yfir sig ganga að gróðurinn
sé nánast étinn upp til agna, en
plágurnar ganga yfir,“ segir Guð-
mundur, „og þegar þær eru
gengnar yfir hefur gróðurinn
mikla möguleika á að ná sér aft-
ur. Birkið er til dæmis oft étið
mjög illa fyrripart sumars, en
lirfurnar eru búnar í lok júní og
þá hefur plantan alla seinni hluta
sumars til að jafna sig.“
Lirfur og blaðlýs
Aðspurður hvaða dýr þetta séu
helst sem leggjast á gróður hér-
lendis segir Guðmundur að
akkúrat núna ríki óvenjulegt
ástand.
Við erum að koma undan mjög
óvenjulegum vetri og fengum yfir
okkur plágu af sitkalús á tíma sem
við höfum aldrei séð hana fyrr.
Hún leggst á allar grenitegundir,
og reyndar er hún þannig að hún
fer mikið á milli og sést stundum á
lerki og furu. Það eru þá einstak-
lingar sem hafa strandað en reyna
samt að nærast og komast áfram.
Nú er að renna upp tími trjá-
maðksins, en það eru aðallega
þrjár tegundir sem fara af stað
núna þegar birki og víðir fara að
laufgast. Þetta eru haustfeti, sem
er græn lirfa sem lifir á öllum
mögulegum tegundum, eins og
birki, víði og reynivið, svo er víði-
fetinn, dökk, nánast svört lirfa í
víðinum, en í honum finnur maður
gjarnan þessa lirfur báðar. Í birk-
inu er mest af grárri lirfu sem
heitir tígulvefari og þegar líður á
sumarið lifna blaðlýsnar í birkinu
og víðinum. Það er í raun og veru
ennþá minni ástæða til að úða
gegn þeim en lirfunum,“ segir
Guðmundur. ■
7. maí 2003Hús og garðar8
Æskilegt að fara
varlega í úðunina
TÍGULVEFARALIRFA
Finnst helst í birkitrjám.
VÍÐIFETI
Leggst helst á víðinn eins og
nafnið gefur til kynna.
BLAÐLÚSIN KEMUR ÞEGAR LÍÐUR Á SUMARIÐ
Hér er lúsamamma með þremur dætrum sínum.
SNIGLAVEISLA
Sniglar , líkt og mann-
fólkið, kunna vel að
meta jarðarber.
M
YN
D
IR
/O
D
D
U
R
SI
G
U
RÐ
SS
O
N
Eigum til mikið úrval af loftnetsefni fyrir
sumarbústaði, heimili og húsbíla.
Einnig gervihnattabúnaður fyrir íslenskar aðstæður!
elnet-tækni ehf
Leiðandi í fjarskiptum
Auðbrekku 16, Kópavogi, sími 554 2727
ww.elnet.is
Viltu
betri
mynd á
skjáinn
en þessa?
DRANGEY
Smáralind og Laugavegi - ekki bara töskur
Hefurðu séð nýju vörurnar?
Margir fallegir munir í sólstofuna
og sumarbústaðinn.
Líttu inn – láttu heillast.