Fréttablaðið - 07.05.2003, Side 35

MIÐVIKUDAGUR 7. maí 2003
MYNDASÖGUR Fyrsta „X-Men“
myndasögublaðið var gefið
út í september árið 1963.
Höfundinum Stan Lee hafði
verið gefið aukið rými til
sköpunar hjá Marvel-útgáf-
unni eftir að hafa slegið í
gegn með Spider-Man árinu
áður. Á örfáum árum á sjö-
unda áratugnum gerði Lee
sér lítið fyrir og skapaði
margar af þekktustu ofurhetj-
um myndasagnanna. Ímynd-
unarafl hans virðist hafa verið
óþrjótandi á þessum tíma og
skapaði hann m.a. Fantastic
Four, Iron Man, Hulk og
Daredevil. Þetta nýja blóma-
skeið ofurhetjanna í bandarískri
myndasögugerð hefur oft verið
kallað „Silfurskeið mynda-
sagna“.
Upphaf X-Manna
Fyrsta X-Men blaðið var teikn-
að af Jack Kirby og í því kynnti
Lee til sögunnar fimm manna ofur-
hetjuhóp sem var stjórnað af góð-
menninu Professor X. Þetta voru
Cyclops, The Angel, Iceman, Marv-
el Girl (Jean Grey) og The Beast.
Margt var sérstakt við þennan
hóp. Allir liðsmenn báru x-genið í
DNA-kóða sínum sem færði þeim
yfirnáttúrulega krafta. Þetta gaf
hetjunum það einnig í vöggugjöf að
vera á skjön við þjóðfélag sitt,
þema sem Stan Lee hefur oft notað
við gerð myndasagna. Það þótti líka
nýstárlegt að stjórnandinn væri
bundinn við hjólastól, en fötlun er
annað þema sem Stan Lee hefur
einnig oft stuðst við, t.d. í tilfelli
blinda ofurhugans Daredevil.
Fljótlega var það gefið í skyn í
blöðunum að þessir fimm einstak-
lingar væru alls ekkert sér á báti,
heldur væri stökkbreytingin í
frumum þeirra næsta stökk manns-
ins upp þróunarstigann. Stökk-
brigðunum, eða „homo-superior“
eins og sumir þeirra vildu kalla sig,
fjölgaði svo eftir því sem leið á
fyrstu blaðaseríuna og skiptust þau
niður í tvær fylkingar.
Önnur var hópur Magneto, sem
var orðinn langþreyttur á oki
mannanna og trúði því að þeir
væru æðri af náttúrunnar hendi.
Það væri því skylda þeirra að
koma sér í valdastöður. Í raun er
hægt að líkja þeim hópi við
hryðjuverkamenn þar sem þau
börðust fyrir hugsjónum sínum
með ofbeldi.
Hinn hópurinn, X-Mennirnir,
trúði því drengilega að menn og
stökkbrigði gætu lifað í sátt og
samlyndi. Hann starfaði undir yf-
irskini skóla sem almenningi var
talin trú um að væri fyrir „börn
með sérgáfur“. Starfsemi hópsins
byggðist á því að koma öðrum
stökkbrigðum í skjól frá óupplýst-
um almenningnum og kenna þeim
vegsemd og virðingu í umhverfi
þar sem ekki væri litið á þau sem
viðundur.
Sögurnar um X-Mennina voru
oft sérstakar að því leyti að þær
fjölluðu ekkert endilega um bar-
áttuna gegn illsku. Oft var aðal-
baráttan um samþykki og skilning
á meðal almennings. Þannig tóku
sögurnar um X-Men oft óbeint á
málefnum minnihlutahópa í
Bandaríkjunum.
Þrátt fyrir frumleika X-Manna
sagnanna voru vinsældir þeirra í
upphafi ekki miklar. Eftir 66 tölu-
blöð hætti Marvel-útgáfan að
prenta nýjar sögur í blöðin.
Jafri bjargar X-mönnunum
Þrátt fyrir að Marvel-útgáfan
hafi gefist upp á því að framleiða
nýjar sögur um X-Mennina var
ekki hætt við að gefa út seríuna
heldur tekið upp á því að endur-
prenta gamlar sögur.
Jafri, eða Wolverine eins og
hann heitir á frummálinu, birtist
fyrst í tölublaði 180 af Incredible
Hulk árið 1974. Hann fór svo með
veigameira hlutverk í næsta
blaði. Í sögunni ferðaðist græni
risinn til Kanada þar sem hann
komst í hann krappan.
Hasar og bardagar fengu aukið
rými í myndasögum á áttunda
áratugnum í kjölfar vaxandi vin-
s æ l d a
Kung-Fu mynda. Mynda-
söguútgáfurnar lögðu aftur
áherslu á sköpun nýrra of-
urhetja og setti þetta nýja
hasaræði strik í reikninginn þeg-
ar kom að ofurhetjusmíðum. Á
þessum tíma komu m.a. fram á
sjónarsviðið The Punisher, Mast-
er of Kung-Fu og Red Sonja.
Myndasöguhöfundurinn Frank
Miller, sem er þekktur fyrir
hasarinn, skaust einmitt fram á
sjónarsviðið á þessum tíma.
Blásið var nýju lífi í X-Menn-
ina og Jafri innleiddur inn í hóp-
inn. Aðrar nýjar persónur voru
Storm, Nighcrawler, Banshee og
Colossus. Nýi hópurinn var kynnt-
ur í sérstöku blaði, Giant Size Z-
Men no. 1, sumarið 1975. Nýjar
sögur fóru að birtast frá og með
X-Men númer 94 og gulltryggði
hópurinn þá vinsældir sínar.
Titlarnir bjóða upp á það að
hægt sé að kynna nýjar persónur
reglulega til sögunnar og hafa æv-
intýri X-Mannanna upp frá átt-
unda áratuginum verið með vin-
sælli ofurhetjusögum í Bandaríkj-
unum.
Í dag eru tvær blaðaseríur X-
Mannanna sérstaklega athyglis-
verðar. Annars vegar er það
Ultimate X-Men þar sem Mark
Millar fékk það vandasama verk
að byrja upp á nýtt á sögunni. Öll
þekktustu stökkbrigðin öðlast þar
nýtt líf í nútíma umhverfi.
Hins vegar er það Grant Morri-
son sem fékk leyfi til þess að halda
áfram með gömlu söguframvind-
unina. Honum var gefið leyfi til
þess að brjóta margar af óskrifuð-
um reglum ævintýranna til margs
ára. Til dæmis byrjaði hann á því
að kála nokkrum milljónum stökk-
brigða í fyrsta blaðinu og snúa
blaðinu við með því að setja mann-
kynið í útrýmingarhættu.
biggi@frettabladid.is
X-MEN
Söguþráður X-Men myndanna tekur
aðeins í grunnþáttum á atburðum mynda-
sagnanna. Þær virðast þó ætla að fylgja
klassískum þemum þeirra nokkuð eftir.
Stökkbrigðin
í tímanna rás
Með velgengni X-Men kvikmyndanna færist stökkbreytla-
hópurinn inn á nýtt blómaskeið.
X-MEN Rúnar Magnússon hefur
fylgst með X-Men myndasögunum
frá árinu 1989 og er hæstánægður
með hvernig tekist hefur að færa
stökkbrigðin yfir á hvíta tjaldið.
„Myndirnar svíkja ekki uppruna
sinn og eru miklu meira í anda
myndasagnanna en gengur og ger-
ist með svona myndir. Spiderman
var mjög fín en þar er farið aðeins
út fyrir söguna og mér skilst að The
Hulk, sem verður frumsýnd í sum-
ar, fari verulega langt frá uppruna-
legu sögunni, þannig að það má
segja að X-Men myndirnar séu
óvenju samkvæmar sögunni.
Wolverine er í miklu uppáhaldi
hjá Rúnari en hann er líka afskap-
lega ánægður með að Nightcrawler
sé mættur til leiks í nýju myndinni.
„Rétt eins og í sögunum er alltaf
verið að koma smám saman með
vísbendingar um uppruna Wolv-
erine. Það eru uppi ýmsar getgátur
um hvaðan hann kemur og það er
jafnvel talið að hann hafi verið
meðal okkar síðan átjánhundruð og
eitthvað og að hann hafi barist í
seinni heimsstyrjöldinni. Hann er
ólíkur hinum X-mönnunum að því
leyti að hann er frekar hermaður en
hetja. Mér finnst til dæmis ekki
gert alveg nógu mikið úr togstreit-
unni milli hans og Cyclops í mynd-
unum. Cyclops er þessi fullkomna
hetja sem myndi aldrei drepa neinn
nema í ýtrustu neyð. Wolverine er
alger andstæða hans, lífsreynd and-
hetja og bardagavél sem er nánast
óstöðvandi. Hann getur verið and-
styggilegur og þeir mynda
skemmtilega andstæða póla og svo
flækir Jean Grey samskipti þeirra
enn frekar.“ ■
RÚNAR MAGNÚSSON
„Ég hef lesið X-Men myndasögurnar í einu
eða öðru formi frá 1989. Maður eldist svo
frá súperhetjunum og ég hef sótt meira í
Sandman, Preacher og fleira í þeim dúr.
Maður losnar samt aldrei alveg við ofur-
hetjurnar.“
Ofurmenni og andhetjur:
Wolverine í uppáhaldi