Fréttablaðið - 15.10.2003, Page 12

12 15. október 2003 MIÐVIKUDAGUR
Margir íbúar Bagdad telja árásir réttlætanlegar:
Vilja að hersveitirnar verði um kyrrt
WASHINGTON, AP Meira en tveir
þriðju hlutar íbúa Bagdad leggj-
ast gegn því að bandarískar her-
sveitir fari frá borginni á næstu
mánuðum, samkvæmt nýrri
könnun. Tilfinningar Íraka í garð
hernámsliðsins eru þó afar
blendnar.
Rúm 70% aðspurðra sögðust
vera andvíg því að bandarískar
hersveitir yfirgæfu Bagdad á
næstu mánuðum. Aðeins 26%
töldu það æskilegt að hermenn-
irnir færu sem fyrst. Þrátt fyrir
þessa niðurstöðu voru 37% þeirra
sem tóku þátt í könnuninni á þeir-
ri skoðun á árásir á bandaríska
hermenn í Írak væru réttlætan-
legar undir ákveðnum kringum-
stæðum. Tæp 60% aðspurðra
sögðu að bandarísku hersveitirn-
ar hefðu hegðað sér vel eða mjög
vel en 29% illa eða mjög illa.
Bandaríska fyrirtækið Gallup
stóð fyrir könnuninni. Heima-
menn voru ráðnir til að taka viðtöl
við 1.178 fullorðna einstaklinga á
heimilum þeirra í Bagdad. Við-
mælendurnir fengu þær upplýs-
ingar verið væri að gera könnun
fyrir fjölmiðla um heim allan en
þeim var ekki greint frá því að
bandarískt fyrirtæki stæði á bak
við könnunina. ■
Nagandi óvissa ríkir nú á Akra-nesi, Akureyri og Skagaströnd
eftir að nýir eigendur tóku við
stjórnartaumunum í Brimi, dótt-
urfélagi Eim-
skips. Fyrir ligg-
ur að hagræðing
sem átti að skap-
ast með samruna
risanna þriggja
undir merkjum
Eimskips hefur
ekki orðið í sam-
ræmi við vænt-
ingar. Því er
talið afar líklegt
að nýir eigendur
Eimskips undir
forystu Björgúlfs Guðmundssonar
muni leysa upp sjávarútvegsstoð-
ina og selja eigurnar hæstbjóð-
anda með hagkvæmissjónarmið
eitt fyrir augum. Þar eiga menn
ekki von á að spurt verði um
byggðasjónarmið. Íbúar þessara
bæja óttast mjög að skip þeirra og
kvóti fari eitthvert annað með til-
heyrandi samfélagslegum afleið-
ingum, eins og sjá má af því að all-
ir hafa ritað eins konar bænabréf
til Landsbankans og Eimskips um
að viðræður verði teknar upp við
þá þegar og ef ákveðið verður að
leysa risann upp.
Sandgerði í sárum
Brim, sem aðeins hefur starf-
að í eitt ár, samanstendur af
sjávarútvegsfyrirtækjunum Út-
gerðarfélagi Akureyringa, Har-
aldi Böðvarssyni hf. og Skag-
strendingi hf. og var stofnað á
síðasta ári. Undir þessum fyrir-
tækjum er nokkur fjöldi smærri
fyrirtækja á Hólmavík, Raufar-
höfn, Seyðisfirði og í Sandgerði.
Fyrirtæki Brims eiga það sam-
merkt að hafa í eina tíð verið
meðal verðmætustu og best
reknu sjávarútvegsfyrirtækja
landsins. Á blómaskeiði sínu um
og eftir 1999 keyptu þau til sín
skip og kvóta frá öðrum byggð-
arlögum til þess að ná fram hag-
kvæmni í rekstri. Nærtækt er
að rifja upp þegar HB sameinað-
ist Miðnesi í Sandgerði og færði
undir sig skip og kvóta. Útgerð
tveggja togara Miðness, Ólafs
Jónssonar KE og Sveins Jóns-
sonar KE, var færð á Akranes
og bolfiskvinnslunni lokað.
Frystihúsi, netaverkstæði, tré-
smiðju, járnsmiðju og bílaverk-
stæði var lokað. Stjórnendur HB
lofuðu Sandgerðingum í staðinn
að stórfelld vinnsla yrði við
loðnuþurrkun. Árið 2000 var
þeirri vinnslu hætt og starfs-
fólki sagt upp störfum. Loðnu-
verksmiðjan var seld til Lett-
lands og Sandgerðingar stóðu
eftir nær strípaðir. Hagræðing-
in fólst einfaldlega í því, eðli
málsins samkvæmt, að leggja
niður störf í Sandgerði og
styrkja stoðirnar á Akranesi.
Seyðfirðingar lýsa svikum
Skagstrendingur á Skagaströnd
varð fyrsta íslenska fyrirtækið til
að reka frystitogara þegar Örvar
HU kom nýr á sínum tíma. Fyrir-
tækið blómstraði og hefur síðan
undantekningalítið verið í góðum
rekstri. Líkt og gerðist hjá Haraldi
Böðvarssyni á Akranesi færðu
Skagstrendingar út kvíarnar. Þeir
yfirtóku rekstur Dvergasteins á
Seyðisfirði árið 1997 og gerðu þá
skriflegt samkomulag um að halda
áfram rekstri fyrirtækisins. Sam-
komulagið hélt í sex ár, þar til í
haust. Þá ákváðu forsvarsmenn
Brims að loka frystihúsi Dverga-
steins og sögðu öllum upp. „Grund-
völlur samkomulags við Skag-
strending á sínum tíma er löngu
brostinn. Heimamenn stóðu við
allt en forsvarsmenn Skagstrend-
ings hafa ekki staðið við þau áform
að byggju upp vinnslu á uppsjáv-
arfiski eða styrkja stöðu bolfisk-
vinnslunnar,“ sagði Tryggvi Harð-
arson, bæjarstjóri á Seyðisfirði,
um þá ákvörðun. Aðrir benda á að
ekki sé hægt að njörva niður kvóta
og skip í sama byggðarlagi til ei-
lífðarnóns. Það verði að vera rétt-
ur hvers fyrirtækið að laga rekst-
ur sinn að breyttum aðstæðum og
þess vegna fráleitt að ekki megi
loka einstökum vinnslustöðvum.
Með frjálsu framsali á kvóta hafi
tilgangurinn verið að hagræða
með stærri einingum og þá megi
ekki einblína á hagsmuni lítilla
þorpa eða bæja. Byggðasjónarmið
og hagræðing fari ekki saman.
Raufarhöfn í rúst
Útþensla Útgerðarfélags Akur-
eyringa fólst í því að sameina í
krafti stærðar fyrirtækisins
Hólmadrang á Hólmavík og Jökul
hf. á Raufarhöfn. Ári eftir samein-
ingu var stolt Hólmvíkinga, frysti-
togarinn sem gaf 30 hálaunastörf,
seldur til Afríku. Útgerðarfélag
Akureyringa hefur átt í miklum
erfiðleikum vegna Raufarhafnar.
Við samrunann haustið 1999 lýsti
Guðbrandur Sigurðsson, þáveran-
di forstjóri, því yfir að ætlun
stjórnenda ÚA væri sú að nýta
veiðiheimildir Jökuls á Raufar-
höfn og styrkja með því rekstur-
inn. Sú mikla þekking sem ÚA
byggi yfir yrði notuð til hagræð-
ingar. Fiskvinnsla á Raufarhöfn
hefur undanfarin ár að mestu leyti
byggst upp á fiski rússneskra tog-
ara sem veiddur hefur verið í
Barentshafi. Tæpum fjórum árum
síðar var komið allt annað hljóð í
strokkinn þegar ákveðið var að
segja öllu starfsfólki Jökuls hf.
upp vegna tapreksturs. Hagræð-
ingin er sem fyrr fólgin í því að
fækka rekstrareiningum og styrk-
ja þær stærri. En það er ekki sárs-
aukalaust eins og íbúar Raufar-
hafnar, Seyðisfjarðar og Hólma-
víkur hafa reynt.
Það eru gömul og ný sannindi
að stóru fiskarnir éta litlu fiskana
og það hefur svo sannarlega kom-
ið á daginn í þessu tilviki.
Ótti þeirra stóru
Fari svo að hinir stóru verði
falboðnir er áhugavert að sjá
hverjir eigi möguleika á kaupum.
Líklegt verður að telja að Akur-
eyringar geti með tilstilli KEA og
Kaldbaks varið gamla Útgerðar-
félag Akureyringa en óljóst verð-
ur þá um afdrif Hólmadrangs.
Nýir eigendur munu hafa óbundn-
ar hendur til hagræðingar enda
ekki bundnir af gömlum loforðum
um að allt verði eins og áður.
Akurnesingar munu eiga verra
með að verja gamla HB. Margir
ásælast kvóta fyrirtækisins í bol-
fiski og ekki síður í uppsjávar-
fiski. Við dyr Landsbankans bíða
bæði eigendur Granda hf. í
Reykjavík, sem tapaði í fyrra
slagnum um HB, og eigendur Ís-
félagsins í Vestmannaeyjum, sem
hafa fjármagn til að auka við sig
og eindreginn vilja til þess að efla
hag byggðarlags síns. Eyjamenn
líta þannig á að erfitt verði að
neita þeim á forsendum byggða-
stefnu þar sem byggð í Eyjum
hafi átt erfitt uppdráttar og þeir
eigi peninga til að auka við sig.
Þau sjónarmið heyrast hjá Eyja-
mönnum að útgerð á nótaskipum
frá Akranesi sé óhagkvæm og
nær að færa þann hluta til Eyja.
Grandi býr einnig að sterkri
eiginfjárstöðu og menn þar
myndu glaðir þiggja togara
Skagamanna. Enn eru Granda-
menn súrir yfir að hafa tapað HB
til Eimskips og þeir eru fúsir til
sameiningar. Viðræður þeirra við
HB um sameiningu strönduðu á
sínum tíma á því að höfuðstöðvar
sameinaðs fyrirtækis áttu að vera
í Reykjavík. Þar skipti engu þótt
Grandamenn væru tilbúnir til að
láta forstjórastólinn til HB.
Heimamenn á Skagaströnd
hafa lýst því að það sé eindreginn
vilji þeirra að gera allt sem í
þeirra valdi stendur til að fyrir-
tækið verði áfram á Skagaströnd.
Öllum er ljóst að þeir munu þar
lenda í harðri samkeppni við sterk
fjármálaöfl sem ekki munu endi-
lega sjá hagkvæmni í því að gera
út frystitogara frá Skagaströnd.
Allt eins gæti skapast sama
ástand og á Seyðisfirði. Ekki er
fráleitt að stolt Skagstrendinga
eigi eftir að sigla burt einn góðan
veðurdag. Og í raun er ekkert við
því að segja. Samruni kvóta í því
skyni að gera sjávarútvegsfyrir-
tæki sterkari hefur í för með sér
þann kostnað að lítil fyrirtæki
renna inn í stór. Þá eru þorpin
dæmd til þess að tapa og byggðin
lætur undan síga. En það eru
aukaáhrifin af kvótakerfinu,
vandinn kann að felast í því að
þegar stórfyrirtækin hafa sóst
eftir hinum smærri hefur þótt
sjálfsagt að lofa því sem menn
gátu aldrei staðið við. Það eru lof-
orðin um að allt verði eins og áður
var eða jafnvel enn betra. ■
„Aðrir
benda á að
ekki sé hægt
að njörva nið-
ur kvóta og
skip í sama
byggðarlagi
til eilífðar-
nóns.
Fréttaskýring
REYNIR TRAUSTASON
■ skrifar um sameiningar í
sjávarútvegi og örlög byggða.
Kvótakreppa bæjanna
Hagræðing kvótakerfisins skelfir nú þá sterku. Vestmannaeyingar og Reykvíkingar horfa vonar-
augum á skip og kvóta Skagamanna, sem áður tóku kvótann af Sandgerðingum. Allir þrír risar
Brims hafa hagrætt með því að loka utan heimabyggðar.
GUÐBRANDUR SIGURÐSSON
Sameinaði Útgerðarfélag Akureyringa Jökli á Raufarhöfn og Hólmadrangi á Hólmavík. Þarf að loka á Raufarhöfn af hagkvæmnisástæðum.
SÚKKULAÐIGOSBRUNNUR
Gestir á sýningu í Jakarta í Indónesíu dýfa
hér kökum í súkkulaðigosbrunn og gæða
sér á einni þúsunda súkkulaðitegunda
sem í boði voru. Súkkulaðiframleiðsla er
stór atvinnugrein í Indónesíu og sýning-
unni var ætlað að sýna þær nýjungar sem
Indónesar bjóða upp á. EFTIRLIT Í BAGDAD
Íbúar Bagdad vilja ekki að bandarískar hersveitir yfirgefi borgina á næstu mánuðum.
120 stunda námskeið þar
sem kennd er þrívíddar-
teikning með 3D Studio
Max. Að námskeiðinu loknu
eiga nemendur að þekkja
flesta hluta forritsins og
geta leyst krefjandi verkefni
á eigin spýtur. Þeir sem
hyggja á þetta nám þurfa
að hafa góða tölvu- og
enskukunnáttu.

Viðmót í 3D Studio Max
Tvívíð og þrívíð líkanagerð
Flutningur á milli forrita
Lýsing og efnisáferð
Hreyfimyndagerð
Myndsetning
Lokaverkefni
Námsgreinar:
Námskeiðið hefst 21. okt.
Upplýsingar og innritun
í síma 544 4500 og ntv.is