Fréttablaðið - 01.02.2004, Síða 25

25SUNNUDAGUR 1. febrúar 2004


árum
HANNES HAFSTEIN
Hann var þjóðkunnur maður á þeim tíma er hann
varð gerður að fyrsta ráðherra landsins. Bæði var
hann sýslumaður á Ísafirði og eitt ástsælasta skáld
þjóðarinnar. Hannes gegndi embættinu til 1909 og
síðan aftur 1912–1914.
Hvernig maður var Hannes Hafstein?
Eldhugi með lögin
og ljóðin að vopni
Hannes Hafstein fæddist áMöðruvöllum í Hörgárdal 4.
desember 1861. Hann var sonur
hjónanna Kristjönu Gunnarsdótt-
ur og Péturs Havsteen sem var
alþingismaður og amtmaður í
norður- og austuramti. Hann-
es settist ungur á skólabekk
en vist í Lærðaskólanum hlaut
hann aðeins 12 ára og var yngsti
nýneminn það árið. Hann tók
stúdentspróf árið 1880 og hélt að
því loknu í laganám til Kaup-
mannahafnar líkt og faðir hans
hafði gert nærri hálfri öld áður.
Tuttugu og fimm ára sigldi
Hannes heim með lagaprófið upp
á vasann og hóf starfsævina á að
leysa af sem sýslumaður í Dala-
sýslu. Bjó hann þá að Staðarfelli
þar sem nú er meðal annars með-
ferðarheimili SÁÁ. Eftir að Dala-
dvölinni lauk sýslaði Hannes við
ýmis lögfræðistörf og gegndi ein-
nig embætti landshöfðingjaritara
um skeið. Árið 1896 var hann
skipaður sýslumaður á Ísafirði
og fjórum árum síðar var hann
fyrst kjörinn á Alþingi. Árið 1904
er Íslendingum var færð heima-
stjórn var Hannes valinn ráð-
herra þjóðarinnar og gegndi
hann starfinu í fimm ár þetta
kastið. Að loknu fyrra tímabili
sínu í ráðherrastóli – árið 1909 –
varð Hannes bankastjóri við Ís-
landsbanka og aftur ráðherra
þremur árum síðar. Ráðherratíð-
in þá varði í tvö ár en að þeim
liðnum settist hann aftur í bank-
ann og stýrði honum til ársins
1917 þegar hann lét af störfum
vegna heilsubrests.
Hannes kvæntist Ragnheiði
Stefánsdóttur árið 1889 en for-
eldrar hennar voru Stefán
Thoroddsen og Sigríður Ólafs-
dóttir. Sigríður hafði áður verið
gift Pétri föður Hannesar þannig
að tengdamóðir hans var fyrr-
verandi eiginkona pabba hans
sem vart er algengt. Þau Ragn-
heiður eignuðust tíu börn: Sig-
urð, Kristjönu, Ástríði,
Þórunni, Sigríði, Sofíu
Láru, Elínu Jóhönnu
Guðrúnu, Ragnheiði,
Kristjönu og Sigurð
Tryggva.
Hannes þótti
standa sig vel í
þeim störfum
sem hann tók sér
fyrir hendur um
ævina. Hann
var maður sátta og
samstöðu og þótti afar
aðlaðandi og kurteis. Sjaldan
greip hann til hörkunnar sem
hann þó átti til ef á þurfti að
halda en hún var þó hans vopn
þegar hann ákvað að ritsími
skyldi lagður til Íslands í harðri
andstöðu margra. Hannes var
líka harðorður í meira lagi þegar
hann ungur hélt opinn fyrirlestur
um stöðu bókmenntanna í land-
inu undir yfirskriftinni „Sú þjóð,
sem á engan skáldskap, er engin
þjóð“. Þar skammaðist hann fyrir
troðfullu Templarahúsi yfir doð-
anum sem ríkti í skáldskap og
bókaútgáfu en hafði fullt efni á
orðum sínum enda afbragðs
skáld sjálfur. ■
HANNES Á FRÍMERKI
Frímerki með mynd af fyrsta ráðherr-
anum hefur verið gefið út í tilefni af
heimastjórn í hundrað ár.