Fréttablaðið - 07.02.2004, Blaðsíða 10

10 7. febrúar 2004 LAUGARDAGUR
FLÝR LOGANA
Íbúar í þorpinu Bolangan á Balí í
Indónesíu kveiktu í 2.500 hænsnum í gær
eftir að fuglaveiki greindist í þeim. Fuglarn-
ir voru brenndir lifandi og staðið að
brennslunni samkvæmt hefð sem á að
hrekja illa anda á brott.
Gylfi Gröndal:
Sökin liggur hjá
forsætisráðherra
STJÓRNMÁL Gylfi Gröndal, höfund-
ur ævisagna um þrjá fyrstu for-
seta lýðveldisins, segir það vera
óeðlilegt að hátíðardagskrá í til-
efni aldarafmælis heimastjórnar-
innar hafi ekki verið samin í sam-
ráði við forsetaembættið.
Hann segir að aldrei áður hafi
svo djúpstæður ágreiningur á
milli tveggja æðstu ráðamanna
þjóðarinnar risið upp á yfirborðið
og segir það vera óheppilegt.
„Mér finnst nú sökin liggja meir
hjá forsætisráðherra,“ segir
Gylfi.
Gylfi bendir á að Ólafur Ragn-
ar Grímsson sé ekki aðeins forseti
heldur einnig fræðimaður og hafi
þar að auki skrifað doktorsritgerð
sína um það tímabil í íslenskum
stjórnmálum þegar heimastjórnin
varð til. „Það hefði verið mjög vel
til fundið ef hann hefði flutt fyrir-
lestur úr sínu fagi í tilefni hundr-
að ára afmælis heimastjórnarinn-
ar,“ segir hann. ■
Reiptog valdhafanna
Atburðarás síðustu helgar endurspeglar margra ára togstreitu milli Ólafs Ragnars Grímssonar
og Davíðs Oddssonar. Deilunum virðist hvergi nærri lokið.
DEILUR Samskipti Davíðs Oddsson-
ar forsætisráðherra og Ólafs
Ragnar Grímssonar forseta hafa
verið stormasöm í gegnum tíðina.
Atburðir síðustu helgar endur-
spegla betur en margt annað tog-
streituna sem ríkir milli þessara
tveggja valdamestu manna lands-
ins.
Þar til um síð-
ustu helgi hafði
almenningur lít-
ið orðið var við
spennu milli
Davíðs og Ólafs
í langan tíma.
Reyndar vöktu áramótaræður
þeirra nokkra athygli. Þar fjallaði
Davíð um mikilvægi þess að setja
lög um hringamyndun í viðskipta-
lífinu en Ólafur Ragnar varaði við
því að setja viðskiptalífinu of
miklar hömlur.
Ræðurnar vöktu hins vegar
ekki nándar nærri jafnmikla at-
hygli og ríkisráðsfundurinn 1.
febrúar. Fundurinn var haldinn á
100 ára afmæli heimastjórnarinn-
ar en Ólafur Ragnar hafði ákveðið
að vera erlendis á þeim tímamót-
um. Fundurinn var boðaður með
skömmum fyrirvara og var ekk-
ert samband haft við forsetann.
Halldór Blöndal, forseti Alþingis
og einn handhafa forsetavalds í
fjarveru forsetans, stýrði fundin-
um.
Í framhaldi af þessu spannst
atburðarás sem varpaði enn á ný
ljósi á margra ára reiptog Davíðs
og Ólafs Ragnars. Forsetinn var
sármóðgaður yfir vinnubrögðum
forsætisráðherra og lýsti því yfir
að ef hann hefði verið upplýstur
um fundarhöldin hefði hann flogið
til Íslands til að sitja fundinn.
Hann sagði að ríkisráðsfundur
fæli í sér beina þátttöku forsetans
en áformum um hann hefði verið
„haldið leyndum fyrir forsetan-
um“. Þá ítrekaði hann það sem
komið hafði fram í fjölmiðlum, að
ríkisráðsfundur án forseta Ís-
lands hefði ekki
verið haldinn í
áratugi.
Margir veltu
því fyrir sér
hvers vegna for-
setinn hefði ekki
verið viðstaddur
jafn merk tíma-
mót og 100 ára
afmæli heima-
stjórnarinnar. Ólafur Ragnar seg-
ir ástæðuna vera þá að ekkert
samráð hafi verið haft við forseta-
embættið í undirbúningi afmælis-
ins.
„Ég ályktaði þá að forsætisráð-
herraembættið óskaði hvorki eft-
ir beinni framgöngu né sérstakri
þátttöku forseta Íslands í atburð-
um sem tengdust þessum tíma-
mótum,“ segir í yfirlýsingu sem
hann sendi frá sér á miðvikudag-
inn.
Davíð Oddsson sagði „upp-
hlaup“ forsetans vera „algjörlega
út í himinbláinn“. Hann sagði boð-
un fundarins hafa verið nákvæm-
lega í samræmi við stjórnskipu-
lagsreglur og venjur ríkisins.
Handhafar forsetavaldsins hafi
fengið bréf frá forsetanum 23.
janúar þar sem tilkynnt hefði ver-
ið að forsetinn yrði í New York til
30. janúar í opinberum erinda-
gjörðum og í framhaldinu yrði
hann erlendis í einkaerindum.
„Þetta var sjö mínútna fundur
og forsetinn hafði ákveðið að vera
í skíðafríi erlendis,“ sagði Davíð á
þriðjudaginn. „Því skyldi hann
snúa heim fyrir sjö mínútna fund,
frekar en þá hátíðina sjálfa?“
Þeim deilum sem blossuðu upp
um síðustu helgi virðist hvergi
nærri lokið þó stjórnmálamenn og
aðrir hafi gert lítið úr þeim.
„Þetta er bara stormur í vatns-
glasi,“ sagði Guðni Ágústsson
landbúnaðarráðherra. Sverrir
Hermannsson, fyrrum formaður
Frjálslynda flokksins, sagði:
„...þetta er náttúrlega bara rugl“.
Svo virðist hins vegar sem Guðjón
A. Kristjánsson, núverandi for-
maður Frjálsynda flokksins, hafi
hitt naglann á höfuðið í ræðustól
Alþingis þegar hann sagði:
„Mér finnst umræðan sem ver-
ið hefur um umræddan ríkisráðs-
fund bera nokkurn keim af deilum
milli forsætisráðherra og forseta
lýðveldisins, kannski frá fyrri tíð,
en um það get ég ekki sagt.“
Ólafur Ragnar hefur gefið það
skýrt í ljós að hann hyggist ekki
láta hér við sitja.
„Um samskipti forseta og
handhafa forsetavalds mun ég
ræða nánar síðar,“ segir í yfirlýs-
ingunni frá því á miðvikudaginn.
Á ráðstefnu um aldarafmæli
þingræðis á Íslandi í Háskóla Ís-
lands í gær varð Davíð Oddssyni
tíðrætt um breytingar á stjórnar-
skránni. Lögfróðir menn sem
Fréttablaðið ræddi við segja að þó
að Davíð hafi ekki sagt það berum
orðum leiki enginn vafi á því að
hugmyndirnar sem hann viðraði á
ráðstefnunni tengist takmörkun á
valdi forseta Íslands. Þá furðuðu
þeir sig á því að Davíð skyldi hafa
rætt um forsetaembættið á hátíð
sem tengdist heimastjórninni því
eftir atburði síðustu helgar mætti
álykta sem svo að hann teldi for-
setaembættið ekki tengjast
heimastjórninni á neitt hátt.
trausti@frettabladid.is
„Um sam-
skipti forseta
og handhafa
forsetavalds
mun ég ræða
nánar síðar.
HANNES HÓLMSTEINN
GISSURARSON
Segir Ólaf Ragnar ekki vera forseta allrar
þjóðarinnar.
Hannes Hólmsteinn
Gissurarson:
Ólafi fyrir-
gefið og
Davíð treyst
SKOÐANAKÖNNUN Hannes Hólm-
steinn Gissurarson prófessor seg-
ir að tölurnar í skoðanakönnun
Fréttablaðsins sýni að þjóðin sé
tilbúin að fyrirgefa Ólafi Ragnari
Grímssyni þá yfirsjón að hafa
ekki sótt heimastjórnarhátíðina.
„Það er mjög ríkt í þjóðinni að
mynda sátt um forsetaembættið
og þótt Ólafi Ragnari hafi ekki tek-
ist að vera forseti allrar þjóðarinar
vona ég að honum gangi betur í
framtíðinni,“ segir Hannes.
Um stuðning við forsætisráð-
herra segir Hannes: „Davíð fær
hér svipaðan stuðning og í ýmsum
fyrri könnunum og talsvert meiri
en sem nemur kjörfylgi Sjálf-
stæðisflokksins. Þjóðin treystir
honum betur en nokkrum öðrum í
forystusæti.“ ■
ÓLAFUR Þ. HARÐARSON
Segir hefðbundinn mun á stuðningi við
forseta og ráðherra.
Ólafur Þ. Harðarson:
Lítil áhrif
upphlaups
SKOÐANAKÖNNUN Ólafur Þ. Harðar-
son prófessor segir að hefðbundið
sé að stuðningur við forseta sé
meiri en við ríkisstjórnir eða ráð-
herra. „Þannig að það hefur í
sjálfu sér enga sérstaka merkingu
að forsætisráðherra sé lægri en
forsetinn,“ segir hann.
Hann segir augljóst að forsetinn
megi vel við una miðað við deilur
síðustu daga og að sér sýnist að það
megi forsætisráðherra einnig.
„Þetta upphlaup virðist hafa lítil
áhrif haft á hvernig menn svara
þessum spurningum,“ segir hann. ■
GYLFI GRÖNDAL
Höfundur ævisagna um þrjá fyrstu forseta lýðveldisins segir að aldrei fyrr hafi deilur tveggja
æðstu embættismanna ríkisins komið upp á yfirborðið með þeim hætti sem nú hefur gerst.
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/R
Ó
B
ER
T
„Þetta var
sjö mínútna
fundur.
SKÍTLEGT EÐLI
Orðaskipti Ólafs Ragnars
Grímssonar, forseta Íslands
og Davíðs Oddssonar forsæt-
isráðherra í
vikunni eru
ekki þau
fyrstu.
Nokkrum
sinnum hefur
slegið í brýnu
milli þeirra
en frægust er
líklegast sennan sem varð á
þingi árið 1992 þegar rætt
var um auglýsingakostnað
fjármálaráðuneytisins, en þá
var Ólafur Ragnar fjármála-
ráðherra. Davíð hélt því fram
ásamt öðrum að Ólafur Ragn-
ar hefði hyglað samherjum
sínum á auglýsingastofunni
Hvíta húsinu.
„Ég hélt satt að segja ekki
– og ég vona að mér fyrirgef-
ist að ég segi það – að svona
skítlegt eðli væri inni í hæst-
virtum forsætisráðherra, en
það kom greinilega fram
hér,“ sagði Ólafur Ragnar.
Davíð brást illa við og
sagðist aldrei ætla að sitja
sem forsætisráðherra í skjóli
háttvirts þingmanns.
Heimild: Ísland í aldanna rás 1900 - 2000.
HÖRÐ ORÐASKIPTI
Davíð Oddsson og Ólafur Ragnar
Grímsson hafa átt í hörðum orða-
skiptum vegna ríkisráðsfundar sem
haldinn var í tengslum við 100 ára
afmæli heimastjórnarinnar.