Fréttablaðið - 03.04.2004, Blaðsíða 14

Þingmenn mæta illa á nefndar-fundi. Þetta kom fram á Alþingi
þegar þingmenn voru að ræða
starfshætti síns vinnustaðar. Sum-
ir þeirra hafa áhyggjur og telja
starfið vera ógn við lýðræðið í
landinu. Aðrir alls ekki. Segja ekk-
ert við það að athuga að mál ein-
stakra þingmanna fáist lítið eða
ekkert rædd í nefndum þingsins
og þess síður að þau komi til af-
greiðslu þingsins.
Þjóðin veit að þingið starfar
aðeins í um hálft ár. Það hefur
ekki farið framhjá neinum. Samt
hafa þingmenn mörg orð um
álagið sem fylgir því að vera
starfandi á Alþingi Íslendinga.
Það er mótsögn í þessu. Hitt viss-
um við ekki að þingmenn virða
ekki nefndarfundi og láta sig
vanta á þá. Einn þingmannanna
sagðist, fyrr þennan sama dag,
hafa verið á nefndarfundi í um-
hverfisnefnd þar sem rætt hafi
verið mikilsvert mál. Svo hafi
borið til að nefndarmenn frá
stjórnarandstöðuflokkunum
hefðu mætt og aðeins formaður
nefndarinnar frá stjórnar-
flokkunum ásamt jú einum vara-
manni sem ekki hafði áður tekið
sæti á fundum nefndarinnar.
Ekkert er vitað um ágæti þess
fundarmanns en varla er það
minna en þeirra sem ekki mættu.
Það er eitt að mæta ekki á þá
fundi sem ætlast er til. Það sem
er verra, og þingmaðurinn nefndi
í umræðunni, var að búið var að
boða gesti á nefndarfundinn sem
þingmennirnir, sem jafnvel ósk-
uðu eftir nærveru gestanna, létu
ekki sjá sig á. Þetta verður að
skoðast í því ljósi að eftir ekki
langan tíma fara þingmenn í
fimm mánaða sumarfrí. Frá maí
og fram í október verður Alþingi
ekki starfandi og á þeim langa
tíma verður lítið um störf í
nefndum þingsins.
Í fersku minni eru umkvart-
anir þingmanna síðasta sumar
þegar óskað var eftir einstaka
fundum í nefndum. Sérstaklega
var það áberandi þegar utanrík-
ismálanefnd kom saman. Þá var
sumarfríið enn lengra þar sem
kosið var síðasta vor.
Nokkrir þingmenn hafa viðrað
þær skoðanir að lengja eigi
starfstíma Alþingis og færa hann
nær því sem gengur og gerist í
öðrum löndum. En það er alls
ekki nóg ef tíminn er ekki nýttur
og þingmenn mæta ekki á þing-
fundi eða á fundi nefndanna. Það
er einmitt hið mikla starf þar,
starf fyrir luktum dyrum, sem
þingmenn hafa tínt til þegar þeir
hafa viljað ræða um mikla og
ósérhlífna vinnu sína. Þingmaður
hefur dregið tjaldið frá. Mæting-
in er ekki merkileg. ■
Í nýrri lögreglusamþykkt fyrirReykjavík, sem bíður staðfesting-
ar dómsmálaráðherra, eru í fyrsta
skipti skýr ákvæði um að bannað sé
að kasta rusli. Raunar er einnig í
fyrsta skipti kveðið skýrt á um að
bannað sé að kasta af sér vatni á al-
mannafæri. Til þessa hefur lögregl-
an aðeins mátt hafa afskipti af slíku
athæfi ef um fulla menn hefur ver-
ið að ræða. Og þá á grundvelli
áfengislaga.
Til skammar
Brot á lögreglusamþykkt varða
sektum. Breytingunum er ætlað að
undirstrika ábyrgð einstaklinga á
að halda borginni hreinni. Sú um-
ræða hefur því miður tilhneigingu
til að lúta fyrst og fremst að því að
borgarstarfsmenn þurfi að þrífa
götur og gangstéttir oftar og betur í
stað þess að snúast um bætta um-
gengni. Eins og höfuðvandinn sé að
„mamma taki oftar til“ þegar drasl-
aragangur er á heimilinu.
Slæm umgengnin eftir gleði næt-
urinnar í miðborginni um helgar er
réttilega oft dregin fram. Hún er
borgarbúum og borginni til skamm-
ar. Öllum ætti þó að vera ljóst að
lögregluvald er ekki leiðin til að
bæta umgegni öldurhúsagesta. Þar
þarf samstillt átak og að höfða til
fleiri en drukkins fólks og götusópa.
Ábyrgð veitingamanna
Er til að mynda ekki löngu orðið
tímabært að skilgreina ábyrgð veit-
ingamanna á umgengni og ofbeldi í
næsta nágrenni við staði þeirra?
Hverjar eru skyldur þeirra um þrif
og öryggisgæslu? Úr því væri löngu
búið að skera ef um væri að ræða
loðnubræðslu eða Áburðarverk-
smiðju.
Tillögur um úrbætur í veitinga-
málum voru raunar unnar í sam-
vinnu Reykjavíkurborgar og lög-
reglunnar í Reykjavík árið 2002.
Borgarstjóri og lögreglustjóri hafa
nýverið rekið eftir því að viðeigandi
ráðuneyti taki afstöðu til þeirra.
Fleiri verkefni eru þó aðkallandi
á þessu sviði. Við undirbúning nýrr-
ar lögreglusamþykktar kom skýrt
fram að sveitarfélögum er aðeins
ætlað að skilgreina hvenær lögregla
má grípa inn í en ekki hvernig. Skýr
ákvæði um réttindi borgaranna og
takmörk á valdbeitingu lögreglunn-
ar sem nauðsynleg eru slíkum sam-
þykktum til fyllingar eru hins veg-
ar ófullkomin.
Hófstillt framganga
Ráðherraráð Evrópuráðsins
samþykkti í árslok 2001 viðmiðan-
ir um siðareglur fyrir skipulag og
starfsemi lögreglu. Leiðarljós
þeirra eru að setja mikilvægu
starfi löggæslunnar ramma sem
endurspeglar sameiginleg gildi
lýðræðisríkja og djúpa virðingu
fyrir mannréttindum. Takast ætti
góð sátt um að leiða slík leiðarljós
um framgöngu lögreglunnar í lög
og reglugerðir hér á landi því að
hófstillt framganga gagnvart
borgurunum hefur lengi verið
aðalsmerki íslenskra lögreglu-
manna. ■
14 3. apríl 2004 LAUGARDAGUR
Útgáfufélag: Frétt ehf.
Ritstjóri: Gunnar Smári Egilsson
Fréttastjóri: Sigurjón M. Egilsson
Ritstjórnarfulltrúar: Steinunn Stefánsdóttir
og Jón Kaldal
Auglýsingastjóri: Þórmundur Bergsson
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík
Aðalsími: 515 75 00
Símbréf á fréttadeild: 515 75 06
Rafpóstur: ritstjorn@frettabladid.is
Rafpóstur auglýsingadeildar:
auglysingar@frettabladid.is
Setning og umbrot: Frétt ehf.
Prentvinnsla: Ísafoldarprentsmiðja ehf.
Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuð-
borgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er
hægt að fá blaðið í völdum verslunum á lands-
byggðinni. Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar; kr. 1.100 á mánuði.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds.
ISSN 1670-3871
Björn Bjarnason dómsmálaráð-herra skýrði frá því á Alþingi
fyrir skemmstu að nú væri verið að
gera gangskör að því að setja reglu-
gerð um spilakassa og var að heyra
á ráðherranum að hann vildi taka á
þessum málum af festu. Það er
kominn tími til, því allar götur frá
lagasetningu um spilakassa árið
1994 hefur ekki verið farið að lög-
um hvað þetta snertir því skýr
ákvæði hafa verið um að slík reglu-
gerð skyldi sett án þess að svo hafi
verið gert.
Erlendis hefur talsvert verið um
það rætt á hverju skuli tekið í slík-
um reglum en augljóst er að að-
gengi að spilakössum skiptir þar
miklu máli. Ann-
að er svo spurn-
ingin um hvers
konar kassar eigi
að vera leyfilegir.
Á til dæmis að
heimila samteng-
ingu kassa eins
og Háskóli Ís-
lands gerir með
Gullnámunni/Há-
spennu og hvað á
að leyfa kössun-
um „að segja“ við
viðskiptavininn.
Kassarnir eru
nefnilega mis-
munandi áreitnir,
þeir ganga mis-
langt í að hvetja
spilarana að láta
ekki staðar numið. Umgjörðin segir
síðan sitt, Gullnáman/Háspenna
gefur til dæmis ákveðna vísbend-
ingu um hvað er í boði fyrir spennu-
fíkla.
Rekstraraðilarnir eru háðir
kössunum
Þeir aðrir en Háskóli Íslands,
sem hafa tekjur af spilafíkn lands-
manna eru Slysavarnafélagið
Landsbjörg, Rauði kross Íslands og
SÁÁ. Þessir aðilar mynda eins konar
kassasamlag sem áður hét Íslenskir
söfnunarkassar en heitir nú Íslands-
spil. Samtals hafa þessir aðilar um
1,4 milljarða í hreinan hagnað af
rekstri kassanna. Þetta kom fram í
svari við fyrirspurn minni til dóms-
málaráðuneytisns fyrir skömmu.
Þetta eru miklir fjármunir og þar af
leiðandi miklir hagsmunir í húfi,
annars vegar fyrir spilarana sem
margir eru haldnir sjúklegri fíkn og
hins vegar fyrrnefndir eigendur
kassanna, sem fá hagnaðinn í sinn
vasa. Með nokkrum sanni má því
segja að báðir þessir aðilar hafi
ánetjast fjárhættuspilum. Og nú er
spurningin, á hvorn þeirra dóms-
málaráðherrann muni hlusta þegar
reglugerðin verður sett.
Forsvarsmaður Áhugamanna
um spilafíkn, Júlíus Þór Júlíusson,
segir spilakassana einkar varhuga-
verða því fyrir framan þá hefji
spilafíkill yfirleitt göngu sína til
glötunar.
Spilarar leggja allt sitt undir
Hann segir að menn geti tapað
þrjú þúsund krónum á einni mínutu
og hann kveðst þekkja þess dæmi
að menn hafi tapað 800 þúsund
krónum á einum degi. Forfallnir
spilafíklar leggi allt sitt undir – allt
sitt og sinna. Aðgengi að kössunum
verði því að hefta. Á hitt þurfi ekki
síður að líta, hvers konar kassa eigi
að leyfa. Sjálfur tel ég spilakassa
Háskóla Íslands verstu tegund
kassa hér á landi og langt fyrir neð-
an virðingu Háskólans að hafa fé af
fólki með brögðum eins og gert er
með þessum kössum.
En hverjar eru röksemdir spila-
fíklanna sem standa vinningsmegin
við borðið, þ.e. þeirra sem fá gróð-
ann í vasann, og er þar vísað til for-
svarsmanna HÍ og Íslandsspils?
Þeir segja að fráleitt sé að einblína
á spilakassa, menn tapi miklu hærri
fjármunum í annars konar happ-
drættum og spilamennsku og benda
þeir síðan á að þær stofnanir sem
njóta gróðans gegni mikilvægu
samfélagslegu hlutverki og vinni
þjóðþrifaverk.
Í öllu þessu kann að vera einhver
sannleikur. Hins vegar er það stað-
reynd að í spilakössunum er að
finna hvatann til að ánetjast fjár-
hættuspilum, en enginn getur mót-
mælt því að spilafíkn er alvarlegt
þjóðfélagsböl. Hitt er svo rétt að
spilasjúkt fólk rær á mörg mið til að
leita fullnægingar við fíkn sinni. Ef
það er hins vegar rétt hjá forsvars-
mönnum spilavélanna að önnur
form spilamennsku séu enn vara-
samari en spilakassarnir, þá þurf-
um við einnig að beina sjónum okk-
ar þangað og gera allt það sem hægt
er til að koma í veg fyrir að óprúttn-
ir fjáraflamenn geri sér sjúklega
hegðun fólks að féþúfu. Slíkt á hins
vegar ekki að nota sem réttlætingu
fyrir spilavélunum sem sannanlega
hafa lagt líf fjölda manns í rúst í
bókstaflegum skilningi. ■
Blætiskenndar tilfinningar
Hvaða útlitseinkenni teljast sér-
staklega jákvæð í bókmenntum?
Er munur á því milli bókmennta-
greina? Og hvað ef lýsingar í bók-
um fara ekki saman við kápu-
myndir? Þetta er sérlega áhuga-
vert umræðuefni og ljóst að útlit
er háð tískusveiflum. Dökkhærð-
ir, þreknir, hávaxnir og kjálka-
breiðir menn voru ekkert sérlega
í tísku á fyrri hluta 20. aldar. Þá
má hins vegar sjá greinilegan
áhuga á ljóshærðum, bláeygum
og hávöxnum mönnum, hugsan-
leg áhrif frá umræðu um hinn
aríska kynþátt. Í Íslendingasög-
um þótti betra að vera ljós og há-
vaxinn en dökkur - en þó er það
ekki tekið fram í lýsingu á þeim
manni sem þykir fegurst allra Ís-
lendingasagnahetja, Kjartani
Ólafssyni, hvort hann sé dökk-
hærður eða ljóshærður! Íslend-
ingar hafa hins vegar skapað
mynd af ljóshærðum manni - sem
segir sitt um blætiskenndar til-
finningar Íslendinga í garð ljósra
lokka.
KATRÍN JAKOBSDÓTTIR Á MURINN.IS
Rjúpa fyrir skott?
Jón bóndi Eiríksson í Vossabæ
varpaði fram skemmtilegri hug-
mynd: Leyfum áhugasömum að fá
útrás fyrir veiðieðli sínu með því
að skjóta sér rjúpuleyfi! Hug-
myndin Jóns felur í sér að veiði-
menn geti skotið ref eða mink og
fengið í staðinn leyfi fyrir rjúpum.
Hugsa mætti sér t.d. 20 rjúpur
fyrir skott af refi og 10 rjúpur fyr-
ir skott af mink.
Hugmyndin er skemmtileg því
hún felur í sér að hinir sönnu
veiðimenn sameinuðu krafta sína
við að takmarka útbreiðslu varg-
anna. Hin öflugi her veiðimann
væri um leið að verja rjúpustofn-
inn og fengi að launum leyfi til að
skjóta fuglinn. Ekki svo galin hug-
mynd sem tímabundið fyrirkomu-
lag meðan verið er að byggja upp
rjúpnastofninn.
HJÁLMAR ÁRNASON Á ALTHINGI.IS/HJALMARA
Um daginnog veginn
ÖGMUNDUR
JÓNASSON
■
alþingismaður skrifar
um spilafíkla.
Tveir háðir spilafíkn■ Af netinu
Bannað að kasta
rusli (og þvagi) „Hins vegar
er það stað-
reynd að í
spilakasössun-
um er að finna
hvatann til að
ánetjast fjár-
hættuspilum,
en enginn get-
ur mótmælt því
að spilafíkn er
alvarlegt þjóð-
félagsböl.
RUSL HREINSAÐ Á ÞRIFBÍL
Lögreglusamþykkt bannar nú fólki að henda rusli á götur borgarinnar.
Skoðundagsins
DAGUR B.
EGGERTSSON
■
læknir og borgarfull-
trúi skrifar um
hreinni borg.
VIÐ SPILAKASSANN
Fjárhættuspilið hefur reynst ýmsum mikil raun.
Mál manna
SIGURJÓN M. EGILSSON
■ skrifar um störf Alþingis.
Sumarannir og lýðræðið