Tíminn - 01.04.1973, Page 8

8
TÍMININ
Sunnudagur 1. apríl. 1973
í SKRIFSTOFU Mjólk-
urbús Flóamanna, hitti
blaðið að máli Grétar
Simonarson, mjólkurbú-
stjóra og bað hann að
segja lesendum Timans
frá störfum sinum og
mjólkurbúinu.
— Ég hóf upphaflega störf hjá
Mólkurbúi Flóamanna áriö 1938.
Reyndar starfaöi ég aðeins i 3
mánuöi í það sinn, þvi ég helt utan
til náms i mjólkurfræði.
Ég er fæddur í Reykjavík og
var faðir minn kaupmaður og
verzlaði mikið viö bændur héðan
aö austan, enda var hann ættaður
héðan, frá Læk i ölfusi, en móðir
min var Eyrbekkingur. Þetta var
all umfangsmikil sveitaverzlun
og hann hafði afgreiðslu fyrir
marga bændur, sem sendu vagna,
hestvagna og bila til borgarinnar
mað afurðir. A þessum árum
urðu liklega fyrstu kynni min af
mólkinni, en ég var um skeið
mjólkursendill, sem var sérstakt
starf i þá daga, og minnist ég
þess,aðstundum hitti maður þrjá
aðra sendla í sama húsinu, sem
lika voru að koma þangaö með
mjólk fyrir sérstaka framleið-
endur.
Ég ætlaöi samt upphaflega að
verða sjómaður. En pabbi, sem
átti ekki aðra syni, vildi aö ég færi
I verzlunarskólann, vafalaust svo
ég gæti siðar tekið við verzlun-

Grétar Simonarson, mjólkurbússtjóri á skrifstofu sinni á búinu. Grétar er mjólkurfræðingur að mennt og hefur beitt sér fyrir margvislegum
nýjungum og framförum f mjólkuriðnaði. Hann hefur nú I nær tvo áratugi gengt starfi mjólkurbússtjóra i MBF, en það er ein mesta
trúnaðarstaðan i mjólkuriönaðinum.
Mjólkursendillinn í Reykjavík,sem
varð mjólkurbússtjóri í
stærsta mjólkurbúi landsins
inni, en af þvi siðarnefnda varð
ekki, en verzlunarskólanami lauk
ég 17 ára gamall og þá fór ég i
mjólkina.
— Þú hefur kannski orðiö með
fyrstu mjólkurfræðingunum?
— Píei. Það voru margir á
undan mér. Stefán Björnsson,
forstjóri Mjólkursamsölunnar,
var t.d. aö koma heim frá námi,
þegar ég var að fara til náms, og
Jónas Kristjánsson á Akureyri
varbúinnað læra þessa iðn fyrir
1929. Þannig að þetta var ekki
neitt óvenjulegt. Ég varð samt að
gera hlé á náminu á striðs-
árunum, kom heim með
Petsamo- förinni, en fór siðan út
aftur og lauk námi.
— Er öll okkar þekking á þessu
sviði upprunnin i Danmörku?
— Það má heita að svo se'. Aö
visu er ostagerð, smjörgerð og
skyrgerð eldforn iðja á Islandi og
viss hefð I vinnubrögðum, en
mjólkurbúin eru sniöin eftir er-
lendum fyrirmyndum. Þó má
segja, að þau séu aö sumu leyti
arftakar rjómabúanna, sem tóku
við rjóma, en ekki mjólk.
Rjóminn var þar strokkaður með
vatnsafli, eða hestafli. Rjómabú-
stýrurnar voru allvel menntaðar I
sinu fagi og voru sumar hverjar
sigldar. Ég kom i eitt rjómabú, að
Baugsstöðum, þar sem Margrét
Júniusdóttir starfaði. Hún
pakkaði smjöri I neytendapakkn-
ingu og var fagmaður hinn bezti.
Þegar ég kom heim frá námi,
hóf ég störf I ostagerðinni og þar
starfaöi ég unz ég var gerður að
mjólkurbússtjóra árið 1953 og hef
gegnt þvi starfi óslitið siðan.
— Hver voru fyrstu verkefnin
hjá þér sem mjólkurbússtjóri?
— Það lá eiginlega næst fyrir að
endurreisa allt hér. Húsnæðið var
alltof Htið og vélarnar voru úr sér
gegnar og slitnar. Þetta hafði
lengi staðið til, og var undir-
búningur kominn nokkuð á leið.
Vélarnar voru sniðnar fyrir 3
millj. litra á ári, en við tókum á
Sigurður ólafsson, smjörmeistari MBF við stóra strokkinn. Hann tekur 10.000 litra og smjörið, sem úr
hverri strokkun kemur, er um 2.5 tonn. Stærstu strokkar i gamia búinu tóku um 800 litra.
móti um 20 milljón litrum. Nýja
mólkurbúið varð að reisa i
áföngum, ekki mátti stoppa einn
einasta dag og það tókst giftu-
samlega. Það fyrsta, sem við
byrjuðum á var þurrmjólkur-
verksmiðja, ,,spray”-þurrkun.
Þurrmjólkurframleiðsla var
samt ekki ný hér á landi, hafði
verið um árabil á Blönduósi, en
þetta var ný aðferð og hafði
mjölið aðra eiginleika. Leystist
betur upp i vökva. Þessi verk-
smiðja hefur reynzt vel og er
undirstaða að öðrum iðnaði I
mjólkurbúinu, sem við getum
vikið að hér siðar.
Næst reistum við ostageymslu
og ketilhús. Ketilhúsið höfðum við
þó ekki planlagt, en þar sem
ketillinn var að verða ónýtur, má
segja að hann hafi sjálfur raskað
áætlun okkar. Við tókum þvi til
bragðs að byggja ketilhúsið eins
langtfrá aðalhúsinu, og mögulegt
var, til þess að tilvera hans
hindraði okkur ekki þegar
frammi sækti...Þriðji áfangi var
svo ostagerð og svo aðalbygg-
ingin, eða vinnusalurinn. Það hús
stendur, þar sem það gamla stóð,
og gripum við til þess að flytja
allar vélarnar úr gömlu stöðinni
yfir i kjallara ostageymslunnar
og þar voru þær starfræktar, unz
ný i vinnslusalurinn var tilbúinn.
Þetta gekk ágætlega og fór allt I
gang með eðlilegum hætti næsta
dag.
— Hverjir skipulögðu búið?
— Það gerði stjórn mjólkur-
búsins ásamt mér og Skarphéðni
Jóhannssyni, arkitekt. Vélarnar
eru danskar, eða sænskar. Við
gerðum ráð fyrir um 180.000 litra
móttöku á dag og getum auðveld-
lega tekið við aukningu upp i
300.000 litra á dag. Þetta var i þá
daga óvenju stórt mjólkurbú, svo
það var ekki mikið að fara eftir.
Nú eru hins vegar til erlendis
miklu stærri mjólkurbú, þvi af
hagkvæmnisástæðum er verið að
sameina mjólkurbúin i stærri
heildir. Arið 1945 voru t.d. 1600
mjólkurbú i Danmörku. Nú eru
þau 3-400 talsins. Svona hefur
þróunin verið. Mjólkurbú Flóa-
manna er samt langstærsta
mjólkurbú landsins, sem skiljan-
legt er og vinnslusvæðið nær frá
Lómagnúpi að Selvogi.
A svæði okkar eru 913 félags-
menn, eða mjólkurframleið-
endur. Þeim hefur heldur farið
fækkandi, en mjólkurmagnið