Tíminn - 04.08.1973, Blaðsíða 19

Laugardagur 4. ágúst 1973.
V.

Ctgefandi: Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: Þór-
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karisson,
Augiýsingastjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrif-
stofur i Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300-18306. Skrif-
stofur I Aðalstræti 7, simi 26500 — afgreiöslusími 12323 — aug-
lýsingasími 19523. AskriftagjaJd 300 kr. á mánuði innan lands,,
i lausasölu 18 kr. eintakið.
Blaðaprent h.f
Óheiðarleiki Mbl.
í Timanum i dag er birt athugasemd frá fjár-
málaráðuneytinu vegna skrifa Mbl. um skrif-
stofukostnað stjórnarráðsins og stjórnunar-
kostnað Reykjavikurborgar.
Sá samanburður, sem Mbl. hefur leyft sér að
viðhafa um reikninga borgarinnar og reikn-
inga um kostnað við rekstur stjórnarráðsins,
er vægast sagt bæði óheiðarlegur og blekkjandi
Mbl. reynir i þessum samanburði visvitandi að
misnota ólikar starfsreglur við færslu bókhalds
i stjórnarráði og hjá borginni. Sem dæmi um
þennan mismun uppsetningu reikninga þess-
ara aðila má nefna að ný fjárfestingi skrif-
stofuvélum, áhöldum og húsnæði er i rikis-
reikningi bókfært að fullu með gjöldum þess
árs, sem til hennar er stofnað, enireikningi
Reykjavikurborgar er fjárfestingin færð sem
eign i efnhagsreikningi og afskriftir reiknaðar
og þær tilgreindar i sérstökum gjaldalið en
ekki innifaldar i gjaldaliðum „stjórn borgar-
innar”.
Annað dæmi um mismunandi bókfærslu
gjalda er það, að móttaka erlendra gesta og
risna er færð sem gjöld við rekstur stjórnar-
ráðsins, en i borgarreikningi falla slik útgjöld
ekki undir gjöld við rekstur skrifstofa borgar
innar. Ýmis önnur gjöld, sem ekki geta talizt
skrifstofu — eða stjórnunarkostnaður, eru talin
með i reikningum aðalskrifstofa ráðuneytanna
og má þar til nefna þjóðhátiðarundirbúning,
viðhald og endurbætur á Arnarhvoli, stjórnar-
ráðshúsi og ráðherrabústað, framlög til
upplýsinga og kynningarstarfsemi, þátttaka i
alþjóðaráðstefnum og má i þessu sambandi
minna á, að verulegur kostnaður hefur til fallið
vegna landhelgismálsins og hefur Mbl. þar
talið að frekar væri við nögl skorið en hitt.
Kostnaður við endurbætur á húsnæði ráðu-
neyta var mun meiri árið 1972 en 1971.
Þá er þess að geta, að i gjöldum aðalskrif-
stofumenntamálaráðuneytisins komul972 gjöld
vegna þeirrar starfsemi, sem var á vegum
fræðslumálaskrifstofunnar allt fram til árs-
loka 1971 og námu á þvi ári 52,8 milljónum
króna og koma þau þvi sem hækkun á rekstri
stjórnarráðsins þótt ekki sé um aukin útgjöld
rikissjóðs þar að ræða.
Þegar tekið hefur verið tillit til þessara at-
riða, sem hér hafa verið nefnd og annarra
skyldra má telja, að hækkun á gjöldum aðal-
skrifstofa stjórnaráðsins hafi orðið 22% á árinu
1972. Þessi 22% hækkun gjaldaliða á árinu 1972
stafaði að nokkru leyti af ýmsum leiðréttingum
á launum vegna kjarasamningsins, sem
gerður var i desember 1970 og ekki komu til
framkvæmda fyrr en á árinu 1972 og var þar
m.a. um að ræða leiðréttingar skv. 19. gr.
samningsins, er náðu allt aftur til gildistöku
hans hinn 1. júli 1970.
Þá stafar þessi hækkun að verulegu leyti af
þeirri almennu launahækkun, sem varð skv.
kjarasamningi á árinu.
Af þessu sést, hve óheiðarlegur samanburður
Mbl. er og hver heilindin eru að baki þegar Mbl.
deilir á sama tima á rikisstjórnina fyrir það að
hafa ekki eytt nægilega miklu fé i þá liði, sem
eiga verulegan þátt i hækkuninni sbr. kynning-
in á landhelgismálinu. — TK
TIMÍNN 19
Michael Fry, The Scotsman:
Olía úr Norðursjó færir
Norðmönnum mikinn arð
Markmið Norðmanna er að nota olíudgóðann
til fjdrfestingar erlendis og tryggja d þann veg hag
sinn í framtíðinni
REGLUR og ákvæði Norð-
manna um oliuvinnslu eru
ærið strangar reglur þegar
allt kemur til alls. En oliufé-
lögin virðast ekki setja þetta
svo mjög fyrir sig. Einn af
talsmönnum oliufélaganna lét
svo ummælt við mig, að þeim
væru ströng og nákvæm lög
ekki svo mjög á móti skapi
meöan þeim væri aö treysta,
en á þvi vill oft verða mis-
brestur jafn óstöðug og stjórn-
. málin eru á þeim svæðum, þar
sem mesta oliu er að finna.
Þessu til sönnunar má benda
á, að þegar er búið að sam-
þykkja átta framleiðslusamn-
inga við rikið og ná þeir til 27
reita á oliusvæðinu.
Eitt af markmiðunum með
þessari stefnu er að gera
Statsolje að voldugu oliu-
félagi, sem geti kannað og
unnið oliu hvar sem er i
heiminum. Norska rikis-
stjórnin vill einnig reyna að
tryggja, að heill hópur
norskra fyrirtækja verði fær
um að sjá oliuvinrtslufyrir-
tækjunum fyrir þvi, sem þau
kunna að þarfnast.
Talið er nægja enn sem
komið er óformlegt samkomu-
lag við oliufélögin um að þau
verði við þeirri kröfu, að
kaupa vörur og þjónustu til
vinnslunnar i Norðursjónum
af norskum fyrirtækjum. Hitt
er svo annað mál, að norska
rikisstjórnin dregur ekki dul á
óánægju sina með framvind-
una til þessa, og er mjög
sennilegt, að fastari reglur
veröi settar og nánara eftirliti
komið á i framtiðinni.
OLtUVINNSLA mun verða
afar fyrirferðarlitil i Noregi
þrátt fyrir allt það, sem rakið
var hér á undan.
„Norðmenn almennt vilja fá
oliuna sjálfa i land, en ég vil
helzt ekki þurfa aö sjá annað
en féð, sem hún færir i aðra
hönd”, sagði iðnaðarráðherr-
ann.
Þegar er búið að ákveða, að
olia frá syðsta reit Norð-
manna, Ekofisk, verði leidd I
rörum til Tees-side. Ennfrem-
ur eru á þvi góðar horfur, að
olia frá Frigg, sem er annar
stór reitur nærri miðju norska
svæðinu, verði leidd til Peter-
head. Einnig standa vonir til,
að stór oliuhreinsunarstöð og
efnaverksmiðja verði reist við
Tees-side, og Norðmenn eigi
verulegan hluta i henni. Þar á
að vinna nokkuð af oliunni frá
Ekofisk.
HVERJU sætir, að norska
rikisstjórnin gerir sér slíkt far
um að halda oliunni sjálfri og
oliuvinnslunni frá landinu?
Mengunarhættan á sinn þátt
I þvi. Ef til verulegra óhappa
kæmi yrði miklum mun erfið-
ara að hreinsa hina vogskornu
strönd Noregs en brezku
ströndina. Norskar reglur um
mengunarvarnir eru til muna
strangari en gildandi reglur i
Bretlandi, og i Noregi voru
samþykkt sérstök lög um
verndun lifsins I sjónum árið
1967, 1969 og 1970. Norðmenn
játa jafnvel, að þeir séu að
koma mengunarhættunni yfir
á Breta með þvi aö láta veru-
legan hluta vinnslunnar fara
fram þar I landi.
Hinu má þó ekki gleyma, að
efnahagsáhrifin eru ámóta
mikilvæg og mengunarhætt-
an. Ég hefi þegar getið þess,
að arðurinn af oliunni geti
numið 300 milljónum ster-
lingspunda á ári. Ef þeim fjár-
straumi væri til langframa
veitt i norska efnahagsfarvegi
hlyti það að valda afar
magnaöri verðbólgu. Það yki
ekki aðeins peninga i umferð,
heldur hlyti það einnig — þar
sem störf við oliu eru hátt
launuð — að hækka laun al-
mennt, þar sem launafólk við
önnur störf hlyti óhjákvæmi-
lega að reyna að fylgjast með.
ÞETTA hlyti einnig að valda
verulegum fólksflutningum
frá landbúnaðarsvæðunum til
borganna, þar sem völ yrði á
hinum háu tekjum. Þá færi
gersamlega út um þúfur hið
góöa jafnvægi i blómlegu
efnahagslifi, sem Norðmenn
hafa ástundað af kostgæfni að
efla og styrkja siðan að
styrjöldinni lauk.
Vitaskuld verður nokkuð af
oliugróöanum notað innan-
SÍÐARI HLUTI
lands. Til dæmis gerir hann
kleift að auka styrki til efling-
ar atvinnulifi á ákveðnum
svæðum. Norðmenn eru flestir
áfram um aö reyna að hafa
sjálfir eignarhald á atvinnu-
tækjunum i landinu. Þess
vegna verður sumt af oliu-
ágóðanum notað til þess að
kaupa erlend fyrirtæki, sem
starfandi eru i Noregi. Þetta á
einkum við um álvinnslufyrir-
tækin i Noregi, en um
helmingur þeirra er I eigu er-
lendra manna.
Þá verður einnig stofnað til
nýs iönaöar. Þar veröur ekki
aðeins um að ræða oliuvinnsl-
una sjálfa og hvers konar
þjónustu við hana, heldur
einnig ýmiskonar fyrirtæki
önnur, til dæmis I rafeinda-
tækni.
MESTUM hlutaagóðans af
oliunni er ætlunin að verja til
ýmiss konar fjárfestingar ut-
an Noregs. Norðmenn hafa
lengi átt við að striða við-
skiptajafnaðarerfiðleika eins
og flestar þær þjóðir, sem
þurfa að flytja inn flestar
nauðþurftir sinar. Hallann
hefir svo orðið að jafna með
duidum greiðslum, einkum
ágóða af siglingum, eða lán-
tökum erlendis. Nú snýst þetta
við og Norðmenn munu flytja
út fjármagn i framtíöinni.
Duldar tekjur þeirra aukast
stórlega og öryggi þjóðarinnar
gegn efnahagsáföllum að
sama skapi.
Samanburður á viðbrögðum
Norðmanna og Breta almennt
við oliunáminu og oliuvinnsl-
unni er hvorki auðveldur né
réttmætur, bæði vegna
stærðarmunar þjóðanna og
allt annarra aðstæöna. Ef til
vill er eðlilegra að bera saman
viðbrögð Skota og Norð-
manna. Munur er að visu all-
mikill á félagslegri og efna-
hagslegri uppbyggingu, en
þrýstingurinn i fámennu sam-
félagi verður sennilega
svipaður.
ERFITT er að gera áætlanir
um framtiðina i Skotlandi
þegar oliuauðurinn kemur til
sögu, þar sem afar torvelt er
að fá nákvæmar upplýsingar
hjá rikisstjórninni. Sýnilegt er
þó, að sumir gera sér grein
fyrir mengunarvandanum,
þörfinni á þvi að stuðla að
notkun oliufélaganna á skozk-
um vörum og þjónustu og fá
aukinn ágóða af skiptunum við
oliufélögin sjálf.
En hvaða umræður hafa
fariðfram i Skotlandi um mál
eins og verðbólguna og bú-
ferlaflutninga, sem olian hlýt-
ur að valda?
Vitanlega er þörf á aukinni
atvinnu á austurströndinni, en
hver verða áhrif hárra launa
og mikils kaupmáttar starfs-
manna oliufélaganna á hefð-
bundinn rekstur?
Starfsemi flyzt efalaust frá
vesturströndinni til austur-
strandarinnar. Vitanlega er
skynsamlegt að flytja búferl-
um til Aberdeen, ef unnt er að
hafa þar tvöfalt meiri tekjur
en i Glasgow. En er þá ekki
eins skynsamlegt að fara frá
Perth, Bathgate eða jafnvel
Edinborg? Hvað verður svo
um landbúnað og fiskveiðar á
norð-austurströndinni, ef
verðbólga verður meiri i
Framhald á 39. siðu.