Fréttablaðið - 07.09.2004, Qupperneq 20

Leitað til Moggans
Um leið og safnið um Halldór Laxness
var opnað á laugardaginn á heimili
hans að Gljúfrasteini í Mosfellssveit var
opnuð vefsíða um skáldið á netinu þar
sem margt áhugavert efni er að finna.
Er veffangið gljufrasteinn.is. Athygli vek-
ur að vefsíðan er vistuð á vef
Morgunblaðsins og
hönnuð og forrituð af
starfsmönnum blaðs-
ins. Það var stjórn húss-
ins undir forsæti Þórar-
ins Eldjárns sem tók
ákvörðun um þetta sam-
starf. Stjórnin heyrir
undir forsætisráðu-
neytið. Ekki var leit-
að eftir tilboðum
frá öðrum aðilum og engin skýring hef-
ur fengist á því af hverju síðan er ekki
einfaldlega vistuð á hinum umfangs-
mikla vef stjórnarráðsins eins og annað
sambærilegt efni, svo sem nýja vefsíð-
an um heimastjórnina. Annað sem
ýmsum þykir einkennilegt er að á safn-
inu að Gljúfrasteini hefur verið útbúin
glæsileg margmiðlunarsýning um Hall-
dór Laxness en efnið hefur ekki verið
sett á netið þar sem allir hefðu aðgang
að því eins og liggur beinast við.
Sættu þeir lagi?
Benedikt Jóhannesson, framkvæmda-
stjóri útgáfufyrirtækisins Heims, sem er
„vel tengdur“ í Sjálfstæðisflokknum,
gagnrýnir harðlega kaup Símans á Skjá
einum í pistli á vefsíðu fyrirtækisins í
gær. Hann gerir að umtalsefni orð Dav-
íðs Oddssonar um að kaupin hafi farið
fram án hans vitundar. Telur Benedikt
að þetta sýni að Brynjólfur Bjarnason
og félagar „hafi sætt lagi í veikindum
[forsætisráðherra] til þess að snúast
þvert gegn stefnu Sjálfstæðisflokksins“.
Og bætir við: „Flokkurinn
hefur haft þá stefnu að
minnka umsvif ríkisins
og að markaðsráð-
andi fyrirtæki hasli sér
ekki völl á fjölmiðla-
markaði. Bæði þessi
prinsipp eru brotin
með kaup-
unum á
hlut í Skjá
einum.“
Ýmislegt hefur borið til tíðinda i
viðskiptaheiminum undanfarna
daga. Fyrst verður að nefna vext-
ina. Allt í einu er hægt að lækka
vexti til íbúðakaupa. Hver bank-
inn á fætur öðrum býður betur
og Íbúðalánasjóður ríkisins
fylgir í kjölfarið. Kaupþings-
menn skýrðu útspil sitt að ég
held með því að þeir væru orðnir
svo stórir, störfuðu á erlendum
mörkuðum og þar fram eftir göt-
unum og þess vegna gætu þeir
boðið betri kjör. Þetta gerist eftir
að við höfum búið við nánast
okurvaxtakjör um árabil og
maður getur auðvitað ekki gert
neitt annað en fagnað. Það læðist
að vísu að manni sú spurning af
hverju þetta gerðist ekki fyrr;
ekki hefur Íbúðalánasjóður t.d.
keypt upp slíka sjóði í útlöndum.
Þær fréttir hafa þá farið fram
hjá mér. Ekki kemur þetta heldur
úrskurði Eftirlitsstofnunar
EFTA við, því hennar úrskurður
um húsnæðislánastarfsemina var
á þann veg að Íbúðalánasjóður
mætti vera til. Nema úrskurður-
inn hafi opnað augu bankamann-
anna fyrir því að ef þeir ætluðu
inn á þennan markað, sem þeir
segja vera þann öruggasta, þá
yrðu þeir að keppa við þann sjóð.
Þeir yrðu sem sagt að bjóða
lægri vexti en hann og þess
vegna hafi þeir látið til skarar
skríða. Það er næg ástæða til að
láta sér ekki detta í hug að loka
Íbúðalánasjóðnum. Þrátt fyrir
þetta eru vextir til íbúðalána enn
hærri hér en í útlöndum svo ekki
sé nú talað um aðra vexti. Ekki er
þó ólíklegt að aðrir vextir lækki
einnig eitthvað í kjölfarið, vænt-
anlega þó ekki til jafns við það
sem vextir eru í útlöndum, en
litlu verður Vöggur feginn.
Lyfjaheildsalar fundu líka fullt
af „millum“, einhver hundruð,
svei mér þá, og verð á fjölda lyfja
lækkaði um mánaðamótin. Ein-
hver efasemdarmaðurinn spurði í
samkvæmi sem ég var í hvar
þessir peningar hefðu verið áður.
Af hverju gerðist þetta ekki
miklu fyrr? Sumir geta aldrei
glaðst yfir því sem gott er, og
spyrja asnalegra spurninga.
Kannski hafði þetta eitthvað með
það að gera að heilbrigðisráð-
herrann lagði fram tillögur í vor,
sem hefðu leitt til meiri sam-
keppni á milli nýju lyfjanna og
gömlu lyfjanna, sem almennt eru
miklu ódýrari. Þær tillögur voru
hins vegar dregnar til baka þegar
allar milljónirnar fundust, og nú
una allir glaðir við sitt nema þeir
sem selja lyf í smásölu. En það
eru viðskiptakeðjur sem reka
smásöluna og við vitum úr
Mogga að slíkt fólk ber að varast.
Ríkisstjórnin hefur á stefnu-
skrá sinni að selja ríkisfyrir-
tækin. Sumir eins og t.d. læknar
þurfa ekki einu sinni að kaupa
þau, flytja bara í eigið húsnæði
og fá áfram greitt af ríkinu. Sím-
inn, sem ekki tókst að selja um
árið, kannski vegna þess að allt
var svo illa undirbúið, er enn til
sölu ef marka má framsóknar-
menn. Síminn virðist þó ekkert á
þeim buxunum að láta selja sig,
allavega stendur hann í stórfelld-
um fjárfestingum, búinn að
kaupa enska boltann hvorki
meira né minna. Nema að þetta
nýja landnám ríkisins sé til að
gera Símann seljanlegri. Ein-
hverjum fannst hann samt sæmi-
lega álitlegur eins og hann var.
Einhverjir höfðu á orði að leiðir
Skjás eins og Símans hefðu legið
saman fyrr, mér fannst það svo-
lítið skondin athugasemd. Sér-
staklega í ljósi þess að fjárfest-
ingin er svo óskiljanleg fram-
vinda að þessi athugsemd var
jafn vitræn og hver önnur, þó
hún hafi ekkert með málið að
gera. Forstjóra Símans finnst
hins vegar ósmekklegt að draga
ógæfu manna inn í umræðuna.
Mér finnst það nú óþarfa við-
kvæmni að kalla það að draga sér
fé af opinberu fyrirtæki um ára-
bil „ógæfu“. En svona erum við
mannfólkið misjafnlega innrétt-
uð.
Gamlir samherjar úr
Heimdalli deila um frelsi í við-
skiptalífinu, ekki furða þó ungir
sjálfstæðismenn séu ruglaðir.
Annar er formaður bankaráðs
Landsbankans, og reyndi hér á
árum áður að keppa við Eimskip,
var þá úthrópaður; nú á hann
Eimskip, gott hjá honum . Hinn
hefur farið fyrir álitsgjöfum
landsins í áratugi. Hann treystir
ekki viðskiptafrelsinu meira en
svo að hann vill setja því alveg
ákveðnar skorður með lögum.
Hann vill njörva niður hver má
eiga hvað og hve mikið, óháð því
hvort menn misnota markaðs-
valdið eða ekki. Almennar reglur
og eftirlit, heimildir ríkisvalds-
ins til að grípa inn í ef menn fara
út af sporinu, duga honum ekki.
Svona eins og við settum mál-
frelsinu þrengri skorður en þær
sem settar eru með meiðyrðalög-
gjöfinni. Ég segi fyrir mig að ég
verð oftast frekar hissa þegar ég
borga í Bónus, á von á hærri
reikningi, svoleiðis fara þeir
feðgar með vald sitt á matvöru-
markaðnum. ■
V ofa Víetnamstríðsins er ljóslifandi í aðdraganda forsetakosn-inganna í Bandaríkjunum þótt liðin séu nærri þrjátíu ár síðanþátttöku þeirra í stríðsrekstrinum lauk. Þetta hefur leitt til
þess að veruleiki stríðsins í Írak, sem ætti að vera eitt helsta um-
ræðuefni kosningabaráttunnar, hverfur í skuggann.
Það var John Kerry, forsetaefni demókrata, sem setti Víetnam-
stríðið á dagskrá kosninganna. Hann var sjálfboðaliði í herliði Banda-
ríkjanna í Víetnam í nokkra mánuði í lok sjöunda áratugarins og hlaut
þrjár orður fyrir frækna framgöngu. Líklegt er að Kerry hafi viljað
leggja áherslu á hugprýði sína í samhengi við orðasveim um að
George Bush, núverandi forseti, hafi með klíkuskap komið sér undan
herþjónustu í Víetnam. Þá hefur Kerry látið þau orð falla að maður
sem tekið hafi þátt í stríði eins og hann eigi auðveldara með að stýra
herafla Bandaríkjanna og skilja þarfir hans en maður sem enga
reynslu hefur af vígvellinum.
Vandi Kerrys er hins vegar sá að eftir að hann kom heim frá
Víetnam gerðist hann einn ákveðnasti andstæðingur styrjaldarinnar
og þátttöku Bandaríkjamanna í henni. Hann lét þá þung orð falla um
framferði bandarískra hermanna og taldi sig hafa vitneskju um að
ýmsir í þeirra hópi hefðu orðið berir að stríðsglæpum. Þessi orð hafa
margir fyrrverandi hermenn frá Víetnam átt erfitt með að fyrirgefa
honum. Þeir eru nú fjölmennur og öflugur þrýstihópur í Banda-
ríkjunum. Þeim finnst Kerry hafa logið upp á þá sökum. Segja má að
þeir hafi verið á eftir honum allt frá því hann hóf stjórnmálaafskipti
á áttunda áratugnum.
Þótt Kerry hefði ekki sett Víetnam á dagskrá kosningabaráttunnar
hefðu þessir fyrrverandi hermenn gert það eins og sjónvarpsauglýs-
ingin illræmda og bókin Unfit for Command eru til marks um. En ekki
er víst að herferðin gegn Kerry hefði orðið sá smellur og miðdepill
athygli sem raun ber vitni ef hann hefði ekki sjálfur plægt jarðveg-
inn.
Ástæða er til að efast um þá fullyrðingu Kerrys að þátttaka hans í
Víetnamstríðinu geri hann hæfari en Bush forseta til að vera leiðtogi
Bandaríkjanna. Fyrir utan það hve þversagnarkenndur þessi mál-
flutningur er í ljósi þess að Kerry var einn nafnkunnasti and-
stæðingur stríðsins er rétt að hafa í huga að eðli og skipulag hernaðar
og hernaðarbúnaður allur hefur tekið grundvallarbreytingum á und-
anförnum árum og áratugum. Ósennilegt er að nokkurn markverðan
lærdóm megi draga af stríðsrekstrinum í Víetanam fyrir nútímaátök.
Bandaríkjamenn ættu frekar að tala um Írak en Víetnam nú þegar
þeir ganga að kjörborðinu til að ákveða hver utanríkis- og hermála-
stefna landsins verður næstu fjögur árin. Þar er hins vegar sá vandi
að Kerry var stuðningsmaður innrásarinnar og hefur ekki veitt trú-
verðug svör við því hvert hann stefni í málefnum Íraks verði hann
kjörinn forseti. Hann hefur gagnrýnt Bush og gert mikið úr óförum
hersins í Írak en enga leiðsögn veitt um hvernig hann sjálfur hugsi
sér að halda á málum. Bandaríkjamenn hafa því enga skýra valkosti
í Íraksmálinu, einu mikilvægasta máli samtímans, og sitja uppi með
fáránlegar deilur um þrjátíu ára gamalt stríð. ■
7. september 2004 ÞRIÐJUDAGUR
SJÓNARMIÐ
GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Vofa Víetnamstríðsins truflar kosningabaráttuna
í Bandaríkjunum.
Rangt stríð í
sviðsljósinu
Af tíðindum í
viðskiptaheiminum
ORÐRÉTT
Vopnuð innrás?
Við verðum að halda ótrauðir
áfram og berja okkur á brjóst og
fara í leikinn gegn Ungverjum
með víkingasverð í hendi.
Ásgeir Sigurvinsson, landsliðsþjálfari.
DV 6. september
Auðskilin leikáætlun
Við verðum að vera þéttir og
ákveða hvort við ætlum að detta
eða pressa. Við vorum alltaf
skrefinu á eftir. Þeir eru með
mjög gott lið og náðu að halda
boltanum vel en þeir komust
ekki mikið inn fyrir okkur.
Hermann Hreiðarsson landsliðsmaður
DV 6. september
Rólegt afmælisboð
Þetta verður allt mjög rólegt og
gufusoðið, allra mest svona
kassi af bjór á mann og þrjár
tekílaflöskur, og helst ekki
meira en kíló af kókaíni í hverja
nös. Svo verð ég náttúrlega með
bollu. Kynntist henni í Úkraínu.
Alveg svínfeitt tólgarfjall. Hel-
víti hressandi ílát.
Sverrir Stormsker átti afmæli í gær
Fréttablaðið 6. september
Með forsendurnar á hreinu
Við erum alls ekki bestu sjón-
varpsmennirnir á landinu. Við
erum bara svo ógeðslega sætir.
Simmi sjónvarpsstjarna sem kynni Idol.
Morgunblaðið 6. september
FRÁ DEGI TIL DAGS
Bandaríkjamenn ættu frekar að tala um Írak en
Víetnam nú þegar þeir ganga að kjörborðinu til að
ákveða hver utanríkis- og hermálastefna landsins verður
næstu fjögur árin.
,,
Í DAG
VIÐSKIPTALÍFIÐ
VALGERÐUR
BJARNADÓTTIR
VIÐSKIPTAFRÆÐINGUR
Ríkisstjórnin hefur
á stefnuskrá sinni
að selja ríkisfyrirtækin.
Sumir eins og t.d. læknar
þurfa ekki einu sinni að
kaupa þau, flytja bara í
eigið húsnæði og fá áfram
greitt af ríkinu.
,,
gm@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: Frétt ehf. RITSTJÓRI: Gunnar Smári Egilsson FRÉTTARITSTJÓRAR: Sigurjón M. Egilsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FULLTRÚI
RITSTJÓRA: Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN, AUGLÝSINGAR OG DREIFING:
Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is
SETNING OG UMBROT: Frétt ehf. PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt
að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871