Fréttablaðið - 08.09.2004, Blaðsíða 8

8 8. september 2004 MIÐVIKUDAGUR
ÍBÚÐALÁN „Umræðan hefur verið
rugluð og búið að hræra mikið í
fólki, segir Gylfi Arnbjörnsson,
framkvæmdastjóri Alþýðusam-
bands Íslands, um nýtilkomnar
vaxtalækkanir banka og sparisjóða.
Hann segir ASÍ vinna að því að búa
til nokkurs konar gátlista sem fólk
geti stuðst við til að fóta sig í nýju
og flóknu lánaumhverfi. „Þetta eru
ekki bara gull og grænir skógar,“
segir hann. „Almennt hljótum við
hins vegar að fagna því að vextir
eru að lækka, svona fyrir utan
fyrirvara um að ekki sé verið að
etja fólki út í óvissu og kostnað.
Þetta er nokkuð sem Alþýðusam-
bandið hefur lengi bent á. Vextir á
lánum til íbúðakaupa voru mörgum
prósentum hærri en við þekkjum í
nágrannalöndunum. Vonandi held-
ur þessi þróun áfram því ennþá er
svigrúm til að vextir lækki enn
meira.“ Gylfi segir að treysta verði
og vona að lægri vextir verði til
þess að fólk geti dregið úr gjöldum
sínum og lagt fyrir. „Slæmt væri ef
í gang færi mikil aukning einka-
neyslu. Slíkt gæti valdið þrýstingi á
verðlag,“ segir hann og bendir á að
verðtryggingin gæti þá orðið til
þess að lán hækkuðu. ■
RÚSSLAND Viðbrögð Pútíns, Rúss-
landsforseta, við hörmungarat-
burðunum í Beslan í Norður-
Ossetíu vekja undrun margra.
Stjórnmálaskýrendur víða um
heim eiga erfitt með að skilja
hvers vegna forsetinn kýs að
tengja ódæðið alþjóðlegum
hryðjuverkum og baráttunni
gegn þeim og benda á að rót
vandans liggi innan landsteina en
ekki utan. Í ávarpi sínu til þjóðar-
innar um helgina minntist for-
setinn ekki einu orði á Tsjetsjen-
íu en sagði voðaverkin hluta al-
þjóðlegrar hryðjuverkaógnar. Þá
hafa aðgerðir, eða aðgerðaleysi,
rússneskra stjórnvalda vakið
hörð viðbrögð en svo virðist sem
yfirmenn lögreglu í Norður-
Ossetíu hafi stýrt aðgerðum
gegn ódæðismönnunum en ekki
þrautþjálfaðir stjórnendur sér-
sveita hers og öryggislögreglu
Rússlands. Í ofanálag hefur
Pútín alfarið hafnað hugmyndum
um að óháð rannsókn á blóðbað-
inu verði gerð en að vísu sagt að
atburðarrásin verði könnuð inn-
an raða stjórnkerfisins svo
greina megi hvar ábyrgðin liggi.
Árni Bergmann rithöfundur
segir erfitt að meta hvaða áhrif
atburðirnir hafa á stöðu Pútíns í
Rússlandi. „Það er erfitt að spá
fyrir um það. Menn reiðast auð-
vitað þegar svona gerist og vilja
jafnvel hefna og það er ekkert
ólíklegt að rússneska þjóðin sam-
einist í andstöðu sinni við þessi
öfl.“
Guðmundur Ólafsson hag-
fræðingur og háskólakennari
tekur sterkar til orða. „Pútín er
sterkur foringi og við atburði
sem þessa verða sterkir foringj-
ar enn sterkari.“
Gömul saga og ný
Saga illdeilna Tsjetsjena og
Rússa nær næstum tvö hundruð
ár aftur í tímann en um 1850 var
héraðið innlimað í Rússneska
keisaradæmið. Öllu seinna, eða í
heimsstyrjöldinni síðari, náðu
Þjóðverjar höfuðborginni
Grosný á sitt vald og mættu vel-
vilja heimamanna. Afstaða
þeirra var sú að óvinir Rússa
voru vinir Tsjetsjena. „Stalín
hefndi sín svo með því að flytja
alla þjóðina til Síberíu,“ segir
Árni og bendir á að þjóðarflutn-
ingarnir hafi haft sín áhrif. „Það
er talið að um fjórðungur
Tsjetsjena hafi dáið í þessum
nauðungarflutningum og harð-
ræðinu sem fylgdi.“ Krutsjov
heimilaði Tsjetsjenum svo að
snúa aftur til síns heima nokkru
síðar.
Guðmundur Ólafsson segir
Tsjetsjena hafa stundað mannrán
og þrælahald frá aldaöðli. „Vopna-
burður og manndráp eru þeim í
blóð borin og gamall tsjetsjenskur
málsháttur segir að vopnlaus mað-
ur sé eins og kona með skegg.“
Rússneski rithöfundurinn og
Nóbelsverðlaunahafinn Alexander
Solzhenitsyn sagði Tsjetsjena
bæði mannræningja og þjófa.
Sjálfstæðisbaráttan
Tsjetsjenía er eitt af fjölmörgum
sjálfstjórnarsvæðum í Rússlandi
og hafa heimamenn forræði yfir
ýmsum málaflokkum. Á flestum
svæðunum búa tvær til þrjár
heimaþjóðir og Rússar eru fjöl-
mennir á þeim öllum. Misjafnt er
hvort vilji og tilburðir til full-
komins sjálfstæðis hafa verið
uppi en heita má ógjörningur
fyrir stjórnvöld í Moskvu að
verða við slíkum óskum. „Ef allir
ætla að verða sjálfstæðir þá hef-
ur það í för með sér endalausar
þjóðarhreinsanir og djöfulgang
eins og gerðist í Júgóslavíu,“ seg-
ir Árni Bergmann. „Í raun vill
enginn nema Tsjetsjenarnir
sjálfir að þeir fái sjálfstæði.“
Í þessu ljósi er afstaða Pútíns
og annarra ráðamanna í Moskvu
skiljanleg en þó ekki nema upp
að vissu marki. Forsetinn hefur
ekki reynt að ná samkomulagi
við Tsjetsjena og sagt útilokað að
ræða við hryðjuverkamenn. Hon-
um hefur verið bent á að í hérað-
inu séu aðrar og hófsamari fylk-
ingar sem hægt sé að nálgast
með útrétta sáttahönd en forset-
inn hefur skellt skollaeyrum við
öllum slíkum ráðleggingum.
Hans afstaða er sú að með illu
skuli illt út reka.
Segja má að Tsjetsjenía sé í
dag á mörkum hins byggilega.
Höfuðborgin Grosný er rústir
einar og sjö af hverjum tíu íbú-
um héraðsins eru atvinnulausir.
Við sundrungu Sovétríkjanna
árið 1991 lýstu flest lýðveldanna
innan ríkjabandalagsins yfir
sjálfstæði enda heimilt sam-
kvæmt stjórnarskrá. Tsjetsjenía,
eins og fleiri héruð, var hinsveg-
ar ekki lýðveldi og hafði því ekki
þennan sama stjórnarskrár-
bundna rétt til að stofna sjálf-
stætt ríki. Engu að síður var
sjálfstæði lýst og lengi vel gerði
Moskvustjórnin ekkert með þá
yfirlýsingu enda annirnar innan
Kremlarveggja miklar og örðugt
að sinna málefnum sem áttu upp-
haf sitt alla leið undan Kákasus-
fjöllum.
Tsjetsjenskir hryðjuverka-
menn hafa, í nafni sjálfstæðis-
baráttunnar, framið fjölmörg
mannskæð ódæðisverk á undan-
förnum árum og hafa nokkur
þúsund óbreyttir borgarar fallið
fyrir þeirra hendi. Ekkert gefur
tilefni til að ætla að þessir sömu
menn slíðri sverð sín á næstunni,
þvert á móti bendir flest til að
enn fleiri deyi vegna grimmdar
þeirra í framtíðinni.
bjorn@frettabladid.is
– hefur þú séð DV í dag?
Öryrki Ögmundar
borgaði ekki
leigu í
15
ár
Laus
við krabba-
mein frá 1999
GYLFI ARNBJÖRNSSON
Framkvæmdastjóri ASÍ vonar að bráðum
bjóðist hér óverðtryggð langtímalán með
um 5 prósenta vöxtum líkt og gerist í ná-
grannalöndum okkar.
VLADIMÍR PÚTIN RÚSSLANDSFORSETI
Hefur sætt mikilli gagnrýni heima fyrir og
erlendis vegna yfirlýsinga og aðgerða í
tengslum við voðaverkin í Beslan.
GRAFIR TEKNAR Í BESLAN Í
NORÐUR-OSSETÍU
350 létust í ódæðinu, um helmingurinn
börn.
Alþýðusamband Íslands um ný íbúðalán:
Ætla að búa til gátlista
M
YN
D
/A
P
Vopnlaus maður er
sem kona með skegg
Augu alheimsins beinast að Rússlandi í kjölfar hörmunganna í Beslan.
Pútín hefur verið gagnrýndur heima og erlendis. Hernaður er
Tsjetsjenum í blóð borin, eins og orðtækið hér að ofan ber með sér.