Fréttablaðið - 04.11.2004, Síða 54

34 4. nóvember 2004 FIMMTUDAGUR
EKKI MISSA AF…
Grasrót # 5 í Nýlistasafninu á Lauga-
vegi 26. Sýningunni lýkur nú á föstudag-
inn 5. nóvember kl. 18. Hluti sýningarinn-
ar sem er í
sal Orku-
veitu
Reykjavík-
ur 100˚
stendur til
12. nóvem-
ber...
Tónleikum Sinfóníuhljómsveitar Ís-
lands, klukkan 19.30. Úrval tónlistar eftir
hlómsveitina Ný dönsk. Hljómsveitar-
stjóri er Bernharður Wilkinson...
Sýningu á þeim 5 stuttmyndum sem
útnefndar hafa verið til Eddu-verðlaun-
anna í ár í Haskólabíói í dag, klukkan
18.00.
Heidi Strand opnar sýningu á
verkum sínum í Tjarnarsal
Ráðhússins í Reykjavík næst-
komandi laugardag, 6. nóvem-
ber. Á sýningunni eru sextán
verk sem flest eru gerð á ár-
inu 2004.
Verkin eru unnin með ásaumi,
vattstungu, „art-quilt“ og ullar-
flóka. Myndefnið er einkum
sótt í íslenska náttúru en er
þó með alþjóðlegu ívafi.
Þetta er 18. einkasýning Heidi-
ar en hún hefur sýnt í Noregi,
Finnlandi og Svíþjóð auk Ís-
lands. Auk þess hefur hún
tekið þátt í fjölda samsýninga,
á Íslandi og austan og vestan hafs. Níu
verka hennar hafa verið keypt af opinber-
um aðilum á Íslandi, í Noregi og Finnlandi.
Heidi er norsk að uppruna en hefur verið
búsett á Íslandi síðan 1980. Hún er félagi í
SÍM og Íslenska textílfélaginu.
Sýningin er opin alla daga frá kl. 10-18 til
21. nóvember, þann tíma sem Ráðhúsið er
opið, og er aðgangur ókeypis.
Kl. 20.00
Salurinn í Kópa-
vogi. Tómas R.
Einarsson og
Havanabandið
flytja latíndjass.
menning@frettabladid.is
Þráðhyggja í Ráðhúsinu
Haukur, Hans og Caput
Gestaleikurinn Listin að
deyja verður sýndur í Þjóð-
leikhúsinu í kvöld. Sýning
um tvo trúða sem hafa fylgst
að alla tíð.
Listin að deyja er heitið á gesta-
leik sem boðið er upp á á Stóra
sviði Þjóðleikhússins í kvöld. Sýn-
ingin kemur frá Danmörku og er
eftir þá Kristján Ingimarsson og
Paolo Nani, sem eru meðal fræg-
ustu látbragðsleikara í Danmörku
í dag. Listin að deyja, sem hefur
hlotið mikið lof gagnrýnenda og
notið mikilla vinsælda, fjallar um
tvo trúða sem hafa fylgst að alla
tíð en nú fær annar þeirra skila-
boð um að hann eigi að deyja. En
hvernig getur trúður dáið?
Það er nú það.
Önnur spurning hlýtur að vera
hvernig það geti verið list að deyja.
Fyrir höfundunum tveimur, sem
einnig leika trúðanna, er afar ein-
falt svar við því. „Þetta er spurning
um listina að lifa. Í henni felst list-
in að sættast við dauðann.“
Þeir Kristján og Paolo segja að
slíkt sé nokkuð sem sé fjarri
okkar vestræna hugsunarhætti.
„Það er litið á dauðann sem tabú
og við óttumst hann. Vegna áhrifa
frá kvikmyndum og öðrum banda-
rískum kúltúr, hafa hugmyndir
um dauðann orðið til þess að við
erum sífellt að reyna að ná lengra
á veraldlegan mælikvarða – í stað
þess að njóta lífsins eins og það er
hér og nú.
Ef þú nýtur lífsins eins og það
er, hér og nú, óttastu ekki dauð-
ann, vegna þess að þá er hann ekki
ógnandi endir sem stöðvar fram-
gang þinn. Lífið er núna, en það
þýðir ekki að þú eigir að sitja auð-
um höndum, heldur að takast á við
það á meðvitaðan hátt. Það er list-
in að lifa og listin að lifa felur í sér
dauðann, vegna þess að allir
hlutir fela í sér andstæðu sína.
Gott og slæmt, bjart og dimmt, ást
og hatur. Ef þú ætlar þér að vinna
aðeins út frá annarri hliðinni, er
nokkuð víst að þér mistekst.
Grímurnar tvær sem einkenna
hlátur, önnur hlæjandi, hin grát-
andi, endurspegla öfgar tilfinn-
inganna og segja okkur að þú
getur ekki hlegið nema geta grát-
ið. Ef þú velur aðeins hláturinn,
verður allt sem þú gerir einhliða
og skortir dýpt. Þess vegna eru
góðir gamanleikarar líka alltaf
góðir dramatískir leikarar.“
Þetta segja Kristján og Paolo
að sé ástæðan fyrir því að þeir
velja að vera í hlutverki trúðanna
í Listinni að deyja. „Trúðar eru
fulltrúar fyrir hvort tveggja
hlátur og grát. Það er, hins vegar,
útbreiddur misskilningur að trúð-
ar séu alltaf hlæjandi. Þeir eru
bernskir og hafa því hæfni til þess
að sjá í gegnum grímur þeirra
fullorðnu og reglur og komast upp
með að fara ekki eftir þeim. Þá
erum við að tala um þessar ósýni-
legu grímur sem felast, meðal
annars, í starfstitli og stöðu. Trúð-
ar eru eins og barnið í Nýju fötum
keisarans. Það bendir á að kon-
ungurinn sé ekki í neinum fötum.
Það sama gerir trúðurinn.“
Hugmyndin að Listinni að
deyja segja Kristján og Paolo hafa
orðið til þegar þeir gengu eitt sinn
saman um miðborg Kaupmanna-
hafnar. „Við ræddum um hvað
okkur langaði til þess að búa til
sýningu sem fæli í sér öfgarnar
tvær, lífið og dauðann og mark-
miðið var að finna jafnvægi á
milli þessara póla. Úr varð þetta
verk sem er kómísk sýning, trúða-
sýning og harmleikur.“
sussa@frettabladid.is
Tónleikar voru í Listasafni Íslands
síðastliðið mánudagskvöld þar sem
Caput-hópurinn flutti verk eftir Hauk
Tómasson og Hans Abrahamsen.
Ingibjörg Guðjónsdóttir söng ein-
söng og Anne Marie Abildskov lék
einleik á píanó. Stjórnandi var Jóel
Sachs.
Þau gleðilegu tíðindi urðu á
haustdögum að Haukur Tómasson
fékk Norðurlandaverðlaunin fyrir
óperu sína, Fjórði söngur Guðrúnar.
Í tilefni þess að einmitt þennan dag
fór Haukur út til Svíþjóðar til að taka
við verðlaununum voru tónleikarnir
haldnir. Á efnisskránni voru nokkur
atriði úr fyrrnefndri óperu ásamt
þremur verkum eftir danska tón-
skáldið Hans Abrahamsen.
Það var fróðlegt að heyra verkum
þessara tveggja tónskálda stillt sam-
an af ástæðum sem nú skal greina.
Eftir síðari heimsstyrjöld ruddi sér til
rúms í Evrópu og Bandaríkjunum
tónsmíðastefna, sem nú orðið er
yfirleitt nefnd avant garde. Stefnan
byggði á þeirri kenningu, sem sögð
var fengin frá Karli gamla Marx,
að hverjum tíma tilheyrði ákveðin
tónsmíðaaðferð. Grundvallaratriði
kenningarinnar var höfnun á eldri
tónlist og þar með efnivið hennar,
tónum og takti. Í staðinn átti að
hefja á stall hljóðið sjálft. Öðrum
kenningum og stefnum var hafnað
með þeim rökum að þær væru
sögulega rangar, tímaskekkja.
Avant garde-stefnan fór í upphafi
sem ferskur vindblær um sali tónlist-
arinnar. Það breyttist fljótt er hún tók
að ná fótfestu í skólum og öðrum
stofnunum því kenningin er óum-
burðarlynd gagnvart öðrum viðhorf-
um til tónlistar. Hin sögulega rétta
aðferð bar auk þess listrænt séð
dauðann í farteskinu því ríkasta og
frjóasta efnivið tónlistarinnar, tónun
og takti, hafði verið fleygt og eftir
stóð hljóðið sjálft sem ekkert er
hægt að gera við annað en endur-
taka aftur og aftur. Það hafa nú
Avant gardistar nú gert í bráðum
hálfa öld. Þessi stefna er fyrir löngu
orðin steinrunnið nátttröll sem
stendur framþróun fyrir þrifum
vegna þeirra valda sem stuðnings-
menn hennar njóta.
Það hefur verið mjög erfitt um
langt árabil fyrir ný tónskáld að hasla
sér völl án þess að hlýða hinni réttu
kenningu, þó æ fleiri dæmi sjáist um
slíkt. Haukur Tómasson er einn þeir-
ra sem hafa viljað halda í sjálfstæði
sitt. Hann er alinn upp, eins og flest-
ir jafnaldrar hans, í tónskáldastétt
sem avant garde-maður, en hefur
verið óragur við að feta eigin slóð.
Atriðin úr Fjórða söng Guðrúnar
sýna þetta vel. Ekki aðeins er að
finna þar skýrar laglínur og grípandi
hreint hljóðfall, heldur notar hann
þennan efnivið á sinn persónulega
hátt til úrvinnslu. Þetta er það sem
gefur verkinu skýrastan svip og
sterkast aðdráttarafl.
Verkin þrjú eftir Abrahamsen eru
hins vegar greinileg avant garde-
verk. Hann stendur Ligeti-megin í
fylkingunni og notar ívaf úr minimal-
isma. Abrahamsen kann sitt fag
vel, þekkir hljóðfærin og verkin eru
áheyrileg. Þeirri tilfinningu verður
hins vegar ekki vikið frá að maður
hafi heyrt þetta allt oft áður.
Caput-hópurinn flutti þessa tón-
list mjög vel undir skýrri stjórn Joels
Sachs. Anne Marie Abildskov átti
gott framlag á píanóið í píanó-
konsert Abrahamsen en mestu til-
þrifin sýndi þó Ingibjörg Guðjóns-
dóttir sem söng aríur Guðrúnar með
glæsibrag.
Að sjá í gegnum grímur
!
TÓNLIST
FINNUR TORFI STEFÁNSSON
Listasafn Íslands
CAPUT
NR. 45 - 2004
• Verð kr. 599
ÁSTARFLÆKJUR

Í LEIKHÚSINU!
Allir með
öllum?
Sæt
í umfer
ð!
Besta d
agskrái
n!
4.-10.no
v. BOTNLANGINN
SPRAKK!
Hannes Hólmstein
n
fársjúkur:
Bjarki Gunnlaugs
og Tinna Alavis:
POPPSTJÖRNUR
Á GLÆSIKERRUM!
Jónsi og Birgitta:
BAKSVIÐS
9
7
7
1
0
2
5
9
5
6
0
0
9 SJÓÐHEIT
ÚTI Á LÍFINU!
01 S&H FORS
Í‹A3704 TBL
-2 1.11.20
04 17:35 P
age 2
Ge
rir
lí
fið
sk
em
mt
ile
gr
a!
Ge
rir
lí
fið
sk
em
mt
ile
gr
a!
HJÁLMAR JÓNSSON
DÓMKIRKJUPRESTUR
Heill og sæll
eftir hjartaaðgerð!
Nýir
gagnrýnendur
Tveir nýir bókmenntagagnrýnendur
hafa hafið störf á Fréttablaðinu, þau
Melkorka Óskarsdóttir og Hlynur
Páll Pálsson.
Melkorka lauk BA-
prófi í almennri
bókmenntafræði
frá HÍ 2004. Hún
hefur síðan verið
aðstoðarkona
framleiðsludeildar í
kvikmyndinni A
Little Trip to
Heaven og verið
meðlimur í leikhópunum Lifandi
leikhús og Götuleikhúsi Reykjavík-
urborgar. Melkorka var í ritstjórn poli-
tik.is, vefrits Ungra jafnaðarmanna
2002-2003; varaformaður Stúdenta-
leikhússins 2002-2003 og formaður
Heimsþorps – samtaka gegn kyn-
þáttafordómum á Íslandi 2001-2003.
Hlynur lauk BA-
prófi í almennri
bókmenntafræði
frá HÍ. Hann var
helsti hvatamaður
að endurreisn
Stúdentaleikhúss-
ins, var formaður
þess 2000-2001
og tók þátt í fjölda
uppsetninga. Hlynur hefur starfað við
leikhús, kvikmyndir og tekið þátt í
menningartengdum atburðum á Ei-
ríkshátíð, Galdrahátíð og Menning-
arnótt. Hann starfar nú sem sviðs-
maður á Stóra sviði Þjóðleikhússins.
MELKORKA
ÓSKARSDÓTTIR
HLYNUR PÁLL
PÁLSSON
CAPUT-TÓNLEIKAR Það hefur verið
mjög erfitt um langt árabil fyrir ný
tónskáld að hasla sér völl án þess
að hlýða hinni réttu kenningu
TRÚÐAR ERU BERNSKIR Ef þú velur aðeins hláturinn, verður allt sem þú gerir einhliða
og skortir dýpt.
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/P
JE
TU
R
SI
G
U
RÐ
SS
O
N