Fréttablaðið - 22.11.2004, Blaðsíða 16

Það er ekki hægt að fótósjoppa
fortíðina. Við getum ekki fegrað
hana, hagrætt henni, slétt út mis-
fellur, breitt yfir lýtin: það er ekk-
ert hægt að gera við fortíðina ann-
að en að lifa með henni. Hún er
hluti af okkur, hvort sem okkur
líkar það betur eða verr. Þetta er
menningararfurinn sem okkur er
skenktur – svona er hann bara.
Að skipta um þjóðsöng eftir öll
þessi ár er eins og að ætla sér að
færa Esjuna og setja þar í staðinn
Keili eða Herðubreið eða eitt-
hvert fjall sem okkur þykir vera í
smartari sjetteringum við
Skuggahverfið: ekki hægt, því
miður. Þetta stórskrýtna lag með
enn skrýtnari texta sem helgaður
er geimguðfræðilegum vanga-
veltum – og helst fyrir Þorstein
Sæmundsson að fá botn í hinar
geysiflóknu kransahnýtingar her-
skaranna sem þar fara fram – það
er þjóðsöngur Íslendinga. Þannig
bara er það. Rétt eins og hin ofur-
lítið spaugilega og afar ósmarta
skotthúfa er hluti af íslenskum
kvenbúningi þá er þetta okkar
þjóðsöngur.
Þórarinn Eldjárn benti á þessa
óbreytanlegu stöðu þjóðsöngsins í
Speglinum um daginn. Mér heyrð-
ist hann fagna því að ljóðið væri
óskiljanlegt og lagið ósönghæft
því þá yrðum við ekki leið á ljóð-
inu og jöskuðum laginu síður út.
Auk þess væru þjóðsöngvar úrelt
fyrirbæri í heiminum og vel við
hæfi að okkar þjóðsöngur væri al-
veg sérlega úreltur...
Undir þetta allt ber að taka.
Sjálfur verð ég að játa að þótt ég
hafi aldrei botnað neitt í lofsöng
séra Matthíasar þá snertir hið há-
tíðlega lag eftir Sveinbjörn Svein-
björnsson við einhverri við-
kvæmri taug í mér – sömu taug og
hrærist þegar ég sé týsfjólu,
gleymmérei eða fífu. Er þetta
ekki viðfellilegasti og blíðlegasti
þjóðsöngur í heimi? Í laginu
sjálfu er einhvern heiðríkja sem
nær vel góðum sumardegi hér. Í
því ríkir hljóðlát tilbeiðsla og auð-
mýkt í stað hins hefðbundna belg-
ings slíkra tónsmíða og í textan-
um erum við áminnt um að gagn-
vart almættinu, gagnvart alheim-
inum og gagnvart alhygðinni
erum við sem búum á þessum
bletti akkúrat nú þessi árin – tja –
fremur smá. En þúsund ár eru
líka smá, segir skáldið okkur, ekki
annað en eilífðar smáblóm og eng-
inn skyldi því hreykja sér... Vídd-
irnar í veröldinni eru svo ógurleg-
ar að fátt virðist annað að gera en
að tilbiðja guð sinn.
Eða þannig. Ég skil ekkert
meira í þessu en hver annar.
Kannski að við eigum eina þjóð-
sönginn í heiminum þar sem
skáldið tekur bæði mið af
skammtafræði og afstæðiskenn-
ingu Einsteins. Kannski er hann
að benda á að við Íslendingar
séum kvarkar, hinar örsmáu ein-
ingar sem mynda róteindir og
nifteindir í kjarna frumeinda!
Sem sagt smæst af öllu smáu.
Hér er bersýnlega komið á svið
æðri ljóðlistar og ekki vert að
hætta sér lengra út á þær brautir
en ég hlýt hins vegar að taka und-
ir með gömlum söngvini mínum
Merði Árnasyni þegar hann bend-
ir á að fólki sé frjálst að syngja
það sem því sýnist á íþróttakapp-
leikjum, meira að segja Hani,
krummi, hundur, svín, sem óneit-
anlega væri skemmtilegt að heyra
fjöldann baula einhvern tímann.
Eins má vel hugsa sér Ísland ögr-
um skorið, Land míns föður eða
Hver á sér fegra föðurland ef fólk
telur sig þurfa á öðru að halda en
áminningum um forógnarmikla
smæð okkar, svona þjóðernislega
séð.
Magnús Þór Sigmundsson
hefur búið til falleg lög, einkum
upp á síðkastið handa Ragnheiði
Gröndal, en ég verð að játa að eitt-
hvað við sefjandi endurtekning-
una í ljóði ömmu hans, Margrétar
Jónsdóttur, Ísland er land þitt, fer
ekki vel í mig – og væri miklu
frekar til í að syngja í mannfjölda
hina prýðilegu spurningu hans
sem oft hefur leitað á mann við
ólíklegustu tækifæri: Eru álfar
kannski menn...
Og skrýtið að þartilgerðir skuli
ekki hafa kveikt á því að Sverrir
Stormsker hefur nú nýlega búið
til sjálfa móður allra íþróttakapp-
leikjasöngva – sönginn sem hefur
viðlagið Við erum flestir, við
erum bestir, við erum sestir – eða
hvernig þetta var nú aftur – og má
heita fullnaðarafgreiðsla á þeirri
tegund af músík.
Íslendingar eru lélegir í íþrótt-
um en ég held að það sé ekki þjóð-
söngnum að kenna. Áður en
íþróttahreyfingin fer að breyta
þjóðsöngnum okkar verður hún að
minnsta kosti að fara að sýna ein-
hvern lágmarksárangur í öðru en
að afla fjár og reisa nýjar og nýj-
ar hallir fyrir atbeina þess
borgarstjórnarmeirihluta sem
reisir íþróttahallir en vill rífa tón-
listarhús. ■
Þ ó að liðin sé tæp vika frá fundi Davíðs Oddssonar og ColinsPowell, fráfarandi utanríkisráðherra Bandaríkjanna, í Wash-ington eru landsmenn engu nær um það hver afstaða banda-
rískra stjórnvalda er til frambúðarskipulags varna á Íslandi. Eftir
fund Davíðs Oddssonar og Bush forseta í Hvíta húsinu í sumar sem
leið áttu margir von á því að hreyfing færi að komast á málið. En enn
erum við engu nær um áform eða hugmyndir Bandaríkjamanna. Við
vitum ekki hvort fundur utanríkisráðherranna á þriðjudaginn hafði
einhverja merkingu eða þýðingu fyrir þá ósk ríkisstjórnar Íslands að
Bandaríkjamenn haldi áfram uppi svokölluðum „trúverðugum loft-
vörnum“ hér á landi. Af hálfu Bandaríkjamanna er ekki eitt orð sagt
um fundinn og vakið hefur athygli hve varfærnislega utanríkisráð-
herra Íslands talaði að honum loknum. Það er ekki mikill sannfæring-
arkraftur á bak við orðalag eins og: „Mér finnst...“, „Ég tel...“ eða „Ég
vona og treysti...“, svo vitnað sé til ummæla ráðherrans á blaða-
mannafundi í lok viðræðnanna.
Óhætt mun að slá því föstu að þorri landsmanna væri sáttur við
áframhaldandi varnarsamstarf við Bandaríkin. Það hefur reynst okk-
ur vel og skapað þjóðinni nauðsynlegt öryggi. En kalda stríðinu er
lokið og óhjákvæmilegt er að varnarsamstarfið, verði því haldið
áfram,
lagi sig að breyttri heimsmynd. Um leið og við Íslendingar gerum
þá kröfu til Bandaríkjamanna að þeir tali skýrt um mat sitt og skoð-
anir í þessu efni verða íslensk stjórnvöld einnig að vinna sína heima-
vinnu og gera bæði Bandaríkjastjórn og ekki síður sinni eigin þjóð
grein fyrir því hvernig þau hugsa sér að vörnum landsins verði fyrir
komið næstu árin. Fram hefur komið að ríkisstjórnin er tilbúin að
greiða ýmsan kostnað af rekstri Keflavíkurflugvallar sem fram til
þessa hefur fallið á varnarliðið. Jafnframt virðist það vera ófrá-
víkjanleg krafa ríkisstjórnarinnar að hér verði verði áfram banda-
rískar orrustuþotur og flugbjörgunarsveit. Um það eru skiptar skoð-
anir að hve miklu leyti sú krafa byggir á raunsæju mati á nauðsynleg-
um varnarviðbúnaði á Íslandi. Engum dylst að inn í þetta mál spila
einnig atvinnu- og fjárhagssjónarmið.
Viðræðurnar við Bandaríkjamenn hafa verið undirbúnar af ráð-
herrum og embættismönnum. Svo virðist sem lítt hafi verið leitað
eftir ráðgjöf utanríkismálanefndar Alþingis eða áliti einstakra nefnd-
armanna. Vekur það upp spurningar um pólitískt umboð fulltrúa
okkar þegar á reynir. Óeðlilegt er að stefnan í jafn mikilvægum mála-
flokki sé mörkuð af embættismönnum og ráðherrum án þess að leit-
að sé eftir sjónarmiðum og tillögum alþingismanna. Eðlilegast og lýð-
ræðislegast hefði verið að ríkisstjórnin hefði fyrir löngu haft frum-
kvæði að því að efna til markvissra umræðna á Alþingi um varnar-
málin í þeim tilgangi að leita eftir pólitísku umboði frá þinginu um
stefnu sem rík þverpólitísk samstaða gæti tekist um. Í ljósi þess að að
enn eru margar vikur þar til þráðurinn verður tekinn upp að nýju í
varnarmálaviðræðunum í Washington væri það skynsamleg leikur
hjá ríkisstjórninni að efna sem fyrst til slíkra umræðna á Alþingi. ■
22. nóvember 2004 MÁNUDAGUR
SJÓNARMIÐ
GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Skerpa þarf pólitískt umboð fulltrúa Íslands í
varnarviðræðunum við Bandaríkjamenn.
Afstaða Alþingis
þarf að koma fram
ORÐRÉTT
Hvaða forvitni er þetta?
Hvar var Einar Oddur í janúar
2002.
Einar Sveinbjörnsson, bæjarfulltrúi í
Garðabæ.
Morgunblaðið 20. nóvember.
Eftir því hvernig á það er litið
Ástin áhrifameiri en fiskurinn.
Fyrirsögn í Fréttablaðinu.
Fréttablaðið 20. nóvember.
Flórída Íslands?
D-listi gæti unnið meirihluta í
borginni með 42,11% atkvæða.
Fyrirsögn greinar í Viðskiptablaðinu
þar sem fjallað er um möguleika
Sjálfstæðisflokksins til að ná aftur
völdum í Reykjavík.
Viðskiptablaðið 19. nóvember.
Stórt spurt
Hvað gerðist á Grand Hóteli í
marz 2002?
Fyrirsögn leiðara Morgunblaðsins.
Morgunblaðið 19. nóvermber.
Bláa höndin aftur
Hvort sem bláa höndin er raun-
veruleg eður ei ríkir hræðsla við
hana úti í samfélaginu.
Steindór J. Erlingsson vísindasagn-
fræðingur sem segist þó sjálfur
hvorki hræðast Guð né bláu höndina.
Morgunblaðið 20. nóvember.
Margt á samviskunni
Jóni Ásgeiri að kenna að Ólafur
Ragnar mætti ekki í brúðkaup
krónprinsins.
Fyrirsögn í Viðskiptablaðinu.
Viðskiptablaðið 19. nóvember.
Útrás að hætti stórfyrirtækja?
Ákvað að þrífa allan heiminn
Fyrirsögn í Fréttablaðinu.
Fréttablaðið 20. nóvember
Er það þess virði?
Að brjóta heilann um pólitík.
Fyrisögn blaðagreinar eftir Guðna
Ágústsson landbúnaðarráðherra
Morgunblaðið 20. nóvember
FRÁ DEGI TIL DAGS
Óeðlilegt er að stefnan í jafn mikilvægum málaf-
lokki sé mörkuð af embættismönnum og ráð-
herrum án þess að leitað sé eftir sjónarmiðum og tillög-
um alþingismanna.
,,
Í DAG
UM ÞJÓÐSÖNGINN
GUÐMUNDUR
ANDRI
THORSSON
Er þetta ekki við-
fellilegasti og blíð-
legasti þjóðsöngur í heimi?
Í laginu sjálfu er einhvern
heiðríkja sem nær vel góð-
um sumardegi hér. Í því rík-
ir hljóðlát tilbeiðsla og auð-
mýkt í stað hins hefð-
bundna belgings slíkra tón-
smíða
,,
TÍMAMÓTADEKK
Fyrir jeppann þinn
COOPER M+S
Landsbyggðin
Akranes Hjólbarðaviðgerðin 431 1777
Ísafjörður Bílaverkstæði Ísafjarðar 456 4444
Borðeyri Vélaverkstæði Sveins 451 1145
Hvammstangi Vélaverkstæði Hjartar 451 2514
Sauðárkrókur Hjólbarðaþjónusta Óskars 453 6474
Akureyri Toyota 460 4311
“ Dekkjahöllin 462 3002
“ Höldur 461 5100
“ Gúmmívinnslan 461 2600
Húsavík Bílaþjónustan 464 1122
“ Bílaleiga Húsavíkur 464 2500
Egilsstaðir Dekkjahöllin 471 2002
Reyðarfjörður Bíley 474 1453
Eskifjörður Bílaverkstæði Ásbjörns 476 1890
Höfn Vélsmiðja Hornafjarðar 478 1690
Klaustur Bifreiðaverkstæði Gunnars 487 4630
Vík Framrás 487 1330
Hella Bílaþjónustan 487 5353
Selfoss Hjólbarðaþjónusta Magnúsar 482 2151
“ Sólning 482 2722
Höfuðborgarsvæðið Sími
Gúmmívinnustofan Réttarhálsi 2 587 5589
Gúmmívinnustofan Skipholti 35 553 1055
Höfðadekk Tangarhöfða 1 587 5810
Smur, bón- og dekkjaþjónustan Sætúni 4 562 6066
Hjólbarðaviðgerð Sigurjóns Hátúni 2 551 5508
Bæjardekk Mosfellsbæ 566 8188
Dekkið Hafnarfirði 555 1538
Hjólbarðastöðin Bíldshöfða 8 587 3888
Útsölustaðir
Söngur kvarkanna
Milljón í föt
Hinn frægi skemmtikraftur Harry
Belafonte kom til Íslands í lok síðustu
viku. Hann er svokallaður velgjörðar-
sendiherra fyrir Barnahjálp Sameinuðu
þjóðanna. Var erindi hans að opna úti-
bú stofnunarinnar hér á
landi og hvetja Íslend-
inga til að leggja fé af
mörkum til
fátækra barna í þriðja
heiminum.
Belafonte er við-
kunnanlegur
maður og full
ástæða er til að
taka undir tilmæli
hans. Flestir lands-
menn ættu að hafa
efni á því. En ætli ýmsum finnist það
ekki stinga svolítið í stúf við boðskap-
inn að Belafonte skuli hafa farið í
herrafataverslun í Reykjavík og eytt þar
í stuttri heimsókn einni milljón króna í
föt fyrir sjálfan sig. Það var DV sem
flutti þessa fregn á laugardaginn og
skýrði þetta uppátæki með því að
Belafonte hefði glatað ferðatöskunni
sinni á leiðinni hingað. En fyrir millj-
ón...?
Eign ríkisins?
Stjórnarandstaðan á Alþingi mótmælir
harðlega skattalækkunum ríkisstjórnar-
innar. Eftir Össuri Skarphéðinssyni, for-
manni Samfylkingarinnar, er haft: „Það
er auðvitað gaman að geta verið í hlut-
verki jólasveins, sem dreifir gjöfum í
allar áttir, en ef maður er fjármálaráð-
herra verður að vera innistæða og um-
hverfi sem gerir slíkt mögulegt“. Þetta
viðhorf hneykslar Vefþjóðviljann, sem
segir í gær: „Gjafir! Vefþjóðviljinn hefur
oft kvartað undan því viðhorfi sumra
stjórnmálamanna að þeir líti á vinnu-
laun landsmanna sem
eign ríkisins og
þann hluta laun-
anna sem ekki er
gerður upptækur
með skattheimtu
séu landsmenn að
fá sem sérstaka
gjöf frá ríkinu, náð-
arsamlegast. Þetta
er andstyggilegt
viðhorf.“
ÚTGÁFUFÉLAG: Frétt ehf. RITSTJÓRI: Kári Jónasson FRÉTTARITSTJÓRAR: Sigurjón M. Egilsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FULLTRÚI
RITSTJÓRA: Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN, AUGLÝSINGAR OG DREIFING:
Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is
SETNING OG UMBROT: Frétt ehf. PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt
að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
gm@frettabladid.is