Fréttablaðið - 02.12.2004, Blaðsíða 24

Laugardaginn 27. nóvember síðast-
liðinn sögðu dagblöðin frá því að
sendiráð Bandaríkjanna hefði látið
koma fyrir steinkerum framan við
hús sitt við Laufásveg til að verjast
sprengjutilræði. Að sögn sendiráðs-
ins var þetta gert í samræmi við
hertar öryggiskröfur við bandarísk
sendiráð um allan heim. Íbúar við
Laufásveg hafa mótmælt þessari
framkvæmd, og í Fréttablaðinu var
haft eftir Erlingi Gíslasyni leikara
að nærtækara væri að gera öryggis-
ráðstafanir í þágu annarra íbúa við
götuna. Líka kom fram að þrásinnis
hefur verið farið fram á að sendi-
ráðið yrði flutt og sett niður ein-
hvers staðar utan íbúðarhverfis, en
staðið hefur á fjárveitingum frá
stórveldinu.
Þeir sem hafa átt leið um Laufás-
veg síðustu árin vita líka að götunni
hefur verið lokað í austurendann, og
það var gert í verndarskyni við
sendiráðið að sögn Morgunblaðsins.
Sjálfsagt var ætlunin að reyna að
tryggja að þeir sem kæmu akandi
vestan að og gerðu sprengjuárás á
sendiráðshúsið gætu ekki ekið við-
stöðulaust áfram og komist undan
áður en tóm gæfist til að skjóta þá.
Sendiráð Bandaríkjanna hefur því
skapað nokkurs konar hernaðar-
ástand við þessa einkar friðsamlegu
og vingjarnlegu íbúðargötu í Þing-
holtunum.
Fyrir nokkrum vikum voru
bandarískir borgarar á Norðurlönd-
um varaðir sérstaklega við yfirvof-
andi árás. Til hennar kom sem betur
fer ekki, en hér kemur nákvæmlega
það sama í ljós og í Þingholtunum í
Reykjavík. Allt bandarískt telst
vera í sérstakri lífshættu.
Þetta er dapurleg staðreynd
fyrir mesta herveldi veraldar. En
þannig gengur það stundum til í
heiminum: þeir sterkustu reynast
viðkvæmastir, og drambið er
falli næst. Valdahroki bandarískra
stjórnvalda hefur gert ríki þeirra
svo illa þokkað að jafnvel friðsöm-
ustu þegnar þess og meinlausustu
stofnanir hvar sem er um heiminn
eru talin þurfa sérstaka vernd og
aðgæslu.
Að sjálfsögðu vitum við aldrei
hver er í raunverulegri hættu og
hver ekki. En í öryggismálum get-
um við ekki gert betur en að reyna
að beita skynseminni, og með hana
að tæki verður ekki dregin af þessu
önnur ályktun en sú að bandaríska
herstöðin á Keflavíkurflugvelli sé
sá staður á Íslandi sem sé í mestri
árásarhættu. Þess vegna hlýtur að
fylgja því nokkur hætta fyrir Ís-
lendinga að eiga helsta farþegaflug-
völl sinn inni í herstöðinni. Það er
andvaraleysi af íslenskum stjórn-
völdum að bregðast ekki við þessu
og nota það tækifæri sem nú virðist
gefast til að leggja herstöðina niður
og losna við bandaríska nærveru af
Keflavíkurflugvelli. Það er þröng-
sýni og skammsýni að stefna far-
þegaflugi okkar í hættu, þótt von-
andi sé hún ekki mikil, fyrir það
smáræði að Bandaríkjaher sjái um
að bræða ís og halda við malbiki á
flugbrautum vallarins.
Það er ekkert víst að tækifærið
til að losna við Bandaríkjaher af
flugvallarsvæðinu standi um alla
framtíð. Valdahroki bandarískra
stjórnvalda getur vaxið í þá áttina
að þeim finnist nauðsynlegt að hafa
aðstöðu til að beita ofbeldi á hverju
útskeri heimsins þar sem þau eiga
kost á því. Ef til vill er okkur Íslend-
ingum að gefast einstakt tækifæri
einmitt nú, ef við þekkjum okkar
vitjunartíma. ■
Síðastliðið sumar gekk ég um
Seltjarnarnes norðanvert og leit-
aði stuðnings við mótmæli gegn
áformuðum skipulagsbreyting-
um meirihlutans í bæjarstjórn
Seltjarnarness. Þarna býr fólk
sem heiman frá mundi ekki hafa
fyrir augum þær breytingar á
ásjónu Nessins sem felast í áætl-
uðum skipulagsbreytingum. Því
mætti ætla að þarna létu margir
sig litlu skipta það sem skeði
hinum megin á Nesinu. Það hafði
líka verið gefið í skyn að þeir
sem mótfallnir væru hinum rót-
tæku hugmyndum bæjaryfir-
valda væru fáeinir nöldurseggir
sem teldu sig missa útsýni ef
byggðar yrðu háreistar blokkir á
núverandi íþróttavelli. Ég fór
því af stað frekar vantrúaður á
að sjónarmið mín og félaga
minna ættu þarna verulegan
hljómgrunn.
En reyndin átti heldur betur
eftir að sýna mér annað og
áhyggjur mínar um rýran af-
rakstur hurfu sem dögg fyrir
sólu. Fólkinu var greinilega annt
um ásýnd bæjarins þótt um-
deildu svæðin væru ekki við
húsdyr þeirra. Áherslurnar
voru missterkar gagnvart ein-
stökum þáttum skipulagsins en
fyrst og fremst lagði fólk
áherslu á byggingu miðbæjar-
kjarna sem væri bæði fallegur
ásýndar þegar komið væri inn í
bæinn og uppfyllti þær þarfir
sem miðbæjarkjarna er eðlilegt
að sjá fyrir.
Það verður að teljast
skemmtileg tilviljun og athygl-
isverð staðreynd að vilji svo
margra Seltirninga um miðbæ
skuli einmitt vera í fullu sam-
ræmi við stefnu sem bæjar-
stjórn markaði fyrir aðeins 3
árum með svokallaðri Staðar-
dagskrá 21. En því merka skjali
hefur ekki verið haldið á loft
sem skyldi og nýjasta bæjar-
stjórnin hefur með ótrúlega
grófum hætti virt hana að
vettugi við ákvarðanir sínar í
skipulagsmálum.
Fyrir þá sem ekki þekkja er
Staðardagskrá 21 sprottin upp
úr ályktun sem 181 ríki, þar
með talið Ísland, undirrituðu
á heimsráðstefnu Sameinuðu
þjóðanna í Ríó 1992. En til að
framfylgja henni er bæjarfélög-
um gert að semja stefnuyfirlýs-
ingu – svokallaða staðardag-
skrá. Vinna við Staðardagskrá
Seltjarnarness hófst 1999 og var
mjög vandað til hennar af um-
hverfisnefnd bæjarins, verkefn-
isstjórn og öðrum svo sem sjá
má á vefsíðu Seltjarnarness.
Hún var síðan formlega sam-
þykkt í bæjarstjórn árið 2001 og
sett á vefsíðu bæjarins: sel-
tjarnarnesbær.is – þar sem hún
er enn, sjálfsagt af gömlum
vana, því bæjaryfirvöld kannast
ekki lengur við hana í verkum
sínum.
Í kynningu skjalsins má m.a.
sjá eftirfarandi setningar:
„Staðardagskrá er heildaráætl-
un bæja- og sveitarfélaga um
hvernig þau eigi að þróast með
sjálfbærum hætti“; og ennfrem-
ur „Eins og áður segir er Staðar-
dagskrá 21 ekki aðeins áætlun
bæjarstjórnarinnar heldur bæj-
arfélagsins í heild“.
Bæjaryfirvöld hafa ugglaust
ekki kannað, hve margir bæjar-
búar eru eindregið fylgjandi
þessari stefnuyfirlýsingu henn-
ar. Það varð hins vegar öllum
ljóst þegar mótmælin gegn
skipulagstillögum meirihluta
bæjarstjórnar komu fram. En
furðu sætir að meirihluti bæjar-
stjórnar sem stóð að þeirri
stefnumótun er fram kemur í
Staðardagskránni skuli leggja
fram tillögur sem ganga þvert á
markmið og leiðir dagskrárinn-
ar. Hún er aðeins þriggja ára og
á að heita í fullu gildi. Veit ekki
hægri höndin hvað sú vinstri er
að gera? „Það er eins og bæjar-
stjórnin líti á Staðardagskrána
sem marklaust puntuplagg til að
veifa á tyllidögum,“ sagði við
mig lögfræðingur sem starfar
að skipulagsmálum í öðru bæj-
arfélagi og gjörþekkir dag-
skrána. Slík framkoma fannst
honum ekki fögur til eftir-
breytni.
Ég er því algjörlega sam-
mála, enginn heiðvirður bæjar-
stjórnarmaður ætti að geta lagt
blessun sína yfir það, að
Seltjarnarnesbær lýsi því hátíð-
lega yfir að hann ætli að gera
eitthvað sérstakt í skipulags- og
umhverfismálum, en fram-
kvæmi síðan eitthvað allt annað,
þvert á fyrri stefnu. Slíkt er
hvorki bæjarstjóra né bæjarfé-
lagi samboðið.
Hina afgerandi kröfu bæjar-
búa um uppbyggingu miðbæjar-
kjarna væri ekki unnt að upp-
fylla ef knattspyrnuvöllur yrði
settur á svæðið, svo sem áform-
að hefur verið þótt íþrótta-
aðstaðan í heild yrði þar miklu
lakari en á núverandi velli.
Fólkið sem ég hitti að máli
skildi ekki, og það geri ég ekki
heldur, hvers vegna í ósköpun-
um stjórn bæjarfélagsins ætti
að hindra eðlilega uppbyggingu
miðbæjar, skerða íþróttaaðstöð-
una og kalla yfir sig margháttuð
vandamál, þ. á m. umferðar-
öngþveiti og öryggisleysi sem
fylgja myndu blokkabyggingum
á núverandi íþróttavelli. Ég hef
að vísu heyrt „rök“ sem ég tel
léttvæg fyrir flutningi íþrótta-
vallarins á Hrólfsskálamel (svo
sem að öllu styttra verði í
sturtuklefana!). En alls engin
rök hafa sést fyrir því að
Seltirningar séu betur settir
með lítinn miðbæjarkjarna eða
engan þvert á óskir meirihluta
bæjarbúa. Hver getur líka rök-
stutt það, að Seltirningar fórni
væntanlegum miðbæ, ásýnd
til framtíðar og ramma um
margvíslega þjónustu, fyrir
skyndigróða af lóðasölum til að
bæta enn rekstrarafkomu bæj-
arfélags sem er ágætlega stætt
– og hefur alla burði til að
standa undir þeirri þjónustu,
sem við kunnum að þurfa á að
halda í framtíðinni. ■
2. desember 2004 FIMMTUDAGUR24
Óviljaverk eða hvað?
SIGMUNDUR MAGNÚSSON
LÆKNIR
UMRÆÐAN
SKIPULAGSMÁL Á
SELTJARNARNESI
Hver getur líka
rökstutt það, að
Seltirningar fórni væntan-
legum miðbæ, ásýnd til
framtíðar og ramma um
margvíslega þjónustu, fyrir
skyndigróða af lóðasölum?
,,
GUNNAR KARLSSON
PRÓFESSOR
UMRÆÐAN
VARNIR ÍSLANDS
Öryggisleysið á Íslandi
BRÉF TIL BLAÐSINS
SENDIÐ OKKUR LÍNU
Við hvetjum lesendur til að senda okk-
ur línu og leggja orð í belg um málefni
líðandi stundar. Greinar og bréf skulu
vera stutt og gagnorð. Eingöngu er tek-
ið á móti efni sem sent er frá Skoðana-
síðunni á visir.is. Þar eru nánari leið-
beiningar. Ritstjórn ákveður hvort efni
birtist í Fréttablaðinu eða Vísi eða í
báðum miðlunum að hluta eða í heild.
Áskilinn er réttur til leiðréttinga og til
að stytta efni.
Er hægt að fækka
öryrkjum?
Hrafnkell Daníelsson,
öryrki, Borgarnesi skrifar:
Jú. Það er hægt að virkja öryrkja og sjálf-
sagt koma mörgum út á vinnumarkað-
inn sé til þess vilj. Vilji og fjármagn. Það
þýðir ekkert að koma með stórkallalegar
yfirlýsingar eins og þessum bullurum er
tamt sem hæst láta með þessi mál. Það
kostar að endurhæfa fólk til að koma því
út á vinnumarkaðinn aftur, en það er
ekki hægt að ætlast til þess að fólk gangi
í það af eigin hvötum á þeim bótum
sem það fær. Því verður ríkið eða sveit-
arfélög að koma til móts við þá sem eru
tilbúnir að mennta sig eða endurhæfa til
að komast út á vinnumarkaðinn aftur.
Meðan ekki er horft á á málið frá þeirri
hlið og ekkert gert í þeim efnum, þá
heldur ástandið bara áfram að versna.
Ég veit þetta sjálfur, enda er ég einn úr
þessum hóp, og ég hef verið að reyna að
mennta mig, en það er eina leiðin fyrir
mig að gera það í gegnum netið og með
sem minnstum tilkostnaði. Ég hef reynt
að fá námsstyrki til að geta sótt nám til
Reykjavíkur, en ég bý úti á landi, en ekki
fengið. Fordómar gagnvart okkur sem
höldum öllum útlimum en erum samt
öryrkjar eru ótrúlega miklir, og meiri í
smærri samfélögum á landsbyggðinni.
Fyrirgreiðsla er í lágmarki og við einangr-
umst félagslega vegna fordómanna. Við
eigum enga vinnufélaga og umgöng-
umst ekki fólk meira en brýna nauðsyn
ber til. Maður nánast skammast sín fyrir
að vera til og fyrir það að þiggja þá ölm-
usu sem ríkið réttir manni. Ekki hjálpa
heldur sveitarfélögin til, en það er ýmis-
legt sem ég persónulega gæti gert, enda
búinn að ná mér í ýmsa þekkingu á net-
inu og kann ýmislegt fyrir mér, en af því
að ég hef ekki „prófgráðu“ upp á það, þá
fæ ég ekki vinnu við það. Þetta er það
sem flestir öryrkjar þurfa að slást við alla
daga allt árið um kring. Ef það væri raun-
verulegur vilji til að fækka öryrkjum, þá
væri það gert en ekki bara vælt yfir því
hvað þeir kosta þjóðfélgaið. Svona mál-
flutning kallar maður hræsni.
Minni pipar, meira salt
Sigmar Sævaldsson skrifar:
Hallærislegasta stjórnarbylting sögunnar
átti sér stað í Dalvíkurbyggð í síðastlið-
inni viku. Meirihlutahjónin þar skildu að
borði og sæng í sex daga. Ekki er talið að
um framhjáhald hafi verið að ræða held-
ur ósætti um matreiðsluaðferðir. Hjónin
hafa nú sæst á minni pipar en meira af
salti. Hjónabandið verður endurnýjað í
Dalvíkurkirkju nk. þriðjudag, líklega að
viðstöddum presti og vígsluvottum.
■ LEIÐRÉTTING
Finnur Baldursson tók myndir af
starfsfólki Kísiliðjunnar í Mý-
vatnssveit og verksmiðjunni sem
birtust í blaðinu í gær.